Νάξος: Το μαργαριτάρι του Αιγαίου πελάγους (pics)

Η ΝΑΞΟΣ, το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων, με έκταση 430 τ.χλμ., σε απόσταση 103 ν.μ. από τον Πειραιά, είναι στο κέντρο των θαλάσσιων δρόμων του Αιγαίου, και μεταξύ άλλων, ξεχωρίζει με τους επιβλητικούς ορεινούς της όγκους αλλά και τις πολύ εύφορες κοιλάδες της.

Με 25.000 περίπου μόνιμους κατοίκους και 41 χωριά, χτισμένα στην ενδοχώρα και στα παράλια, σε ειδυλλιακές τοποθεσίες, η Νάξος, έχει τόσα να προσφέρει’ πολιτισμό, ιστορία, εξερεύνηση, μουσεία, αρχαία, πύργους και κάστρα, πανηγύρια και φεστιβάλ, πανέμορφες παραλίες, ποικίλες δραστηριότητες και βεβαίως εξαιρετική γαστρονομία.

Η Χώρα και το Κάστρο

Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού είναι η Χώρα, κτισμένη στη θέση της αρχαίας πόλης, στη μέση της δυτικής ακτής του νησιού, που θα σας κερδίσει από την πρώτη στιγμή. Στενά δρομάκια με καμάρες και καλόγουστα μαγαζάκια, καφέ, ταβερνούλες, μπαρ, πέτρινα αρχοντικά είναι το σκηνικό της Χώρας που απλώνεται γύρω και μέσα στο μεσαιωνικό Κάστρο του Σανούδου, το οποίο δεν επικοινωνούσε με τη θάλασσα, αλλά με το εσωτερικό του νησιού, για λόγους προστασίας.

Η μεσαιωνική πόλη είχε τρεις εισόδους, το «Παραπόρτι» η νότια πύλη, που είναι η βασική είσοδος στο Κάστρο, η βόρεια είσοδος, η περίφημη «Τρανή Πόρτα», που σώζεται σήμερα η ξύλινη πόρτα, κι ακόμα μια νοτιοανατολική, το Πίσω Παραπόρτι, που σήμερα δεν σώζεται.

Από τους υποτιθέμενους δώδεκα πύργους του Κάστρου που το προστάτευαν σώζεται μόνον ένας, ο πύργος των Κρίσπι (ή Γλέζου), στον οποίο γίνονται εργασίες αναστήλωσης.

Οι στενοί ανηφορικοί δρόμοι οδηγούν στο πιο ψηλό σημείο του Κάστρου, όπου βρίσκεται η Εμπορική Σχολή των Ιησουιτών (σ.σ. φοίτησε για ένα χρόνο και ο Νίκος Καζαντζάκης) όπου σήμερα στεγάζεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, με πλούσια ευρήματα και μοναδικές συλλογές από τη νεολιθική εποχή μέχρι τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Στη δε ταράτσα του μουσείου, εντυπωσιάζει το ψηφιδωτό δάπεδο που απεικονίζει ημίγυμνη γυναικεία μορφή που ιππεύει θαλάσσιο τέρας. Ωρες λειτουργίας 8.00 – 15.30, εκτός Τρίτης (τηλ. 22850 22725). Δίπλα είναι η Καπέλλα Καζάτζα, η Σχολή των Ουρσουλινών, τα ερείπια του πύργου που η τοπική αφήγηση θέλει να είναι ο πύργος του Μάρκου Σανούδου, το Καθολικό Επισκοπικό Μέγαρο, το Πνευματικό Κέντρο της Καθολικής Εκκλησίας όπου φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις του Domus Festival, η Μητρόπολη των Καθολικών.

Εξω από το κάστρο αναπτύχθηκαν δύο οικισμοί, το Μπούργο δυτικά, με τους πιο εύπορους κατοίκους, και το Νιο Χωριό νότια. Στην δε πλατεία Μητροπόλεως, στην Χώρα, λειτουργεί το πρώτο Επιτόπιο Μουσείο της Ελλάδας, στο οποίο τα αρχαία ερείπια και τα περισσότερα ευρήματα έχουν μείνει στο σημείο που αποκαλύφθηκαν.

Κατά την περιήγησή σας στην Χώρα, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το μαγαζί του Κυριάκου Τσιμπλάκη, τρίτη γενιά, με τοπικά προϊόντα, βότανα, μπαχάρια, τυροκομικά κτλ. Βρίσκεται επί της οδού Παπαβασιλείου, ο κεντρικός δρόμος που κατηφορίζει για την παραλιακή.

Η Πορτάρα

Το μνημείο σύμβολο, σήμα κατατεθέν της Νάξου, η Πορτάρα, η τεράστια μαρμάρινη πύλη ενός εκατόμπεδου ναού, που ξεκίνησε να χτίζεται τον 6ο π.Χ. αιώνα, προς τιμήν του θεού Απόλλωνα, βρίσκεται στο νησάκι «Παλάτια», ή «Νησί του Βάκχου», στη βόρεια άκρη του λιμανιού της Νάξου.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, σε αυτό το νησάκι ο Θησέας εγκατέλειψε την Αριάδνη, την οποία μετά απήγαγε ο Διόνυσος που είδε την όμορφη πριγκίπισσα και την ερωτεύτηκε παράφορα. Μέχρι το 1919 το νησάκι δεν συνδεόταν με τη Νάξο, και τότε κατασκευάστηκε ο μίσχος που το συνδέει με το υπόλοιπο νησί.

Την κατασκευή του ναού, γύρω στο 530 π.Χ, ξεκίνησε ο τύραννος Λύγδαμις ο οποίος φιλοδοξούσε να δημιουργήσει έναν ναό παρόμοιο με εκείνον του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα. Το 524 π.Χ. ο Λύγδαμις αποκαθηλώνεται από την εξουσία του από τους Λακεδαιμόνιους, τα έργα σταματούν και ο ναός μένει ημιτελής. Αποτελείται από 4 κομμάτια μαρμάρου βάρους 20 τόνων.

Χωριά

Η περιήγηση στα χωριά του νησιού κρύβει μοναδικές συγκινήσεις και εκπλήξεις. Βίβλος (ή Τρίποδες) 9 χλμ. από Χώρα, με ανεμόμυλους, κοντά στην παραλία Πλάκα, Γαλανάδο (5 χλμ.) στην πεδιάδα του Λιβαδιού, εκεί και ο καλοδιατηρημένος πύργος Μπελόνια, Ποταμιά (9 χλμ.) με τέσσερις συνοικισμούς που διατηρούν το παραδοσιακό χρώμα τους, Δαμαλάς στην πεδιάδα της Τραγαίας, με εργαστήριο αγγειοπλαστικής (τηλ. 22850 32820) και παραδοσιακό αναπαλαιωμένο ελαιοτριβείο (τηλ. 22850 31326), Καλόξυλος γραφικό χωριό πλάι στο Χαλκί, Κυνίδαρος (15 χλμ.) δίπλα στα λατομεία μαρμάρου.

Μονή ορεινό παραδοσιακό χωριό στο κέντρο της Νάξου, με την Παναγία τη Δροσιανή πρώην βυζαντινό μοναστήρι και νυν εκκλησία, από τις παλαιότερες των Βαλκανίων. Κεραμωτή (25 χλμ.) στον Σταυρό -τη μεγαλύτερη διασταύρωση επαρχιακών δρόμων της ορεινής Νάξου-με θέα, Κόρωνος από τους παλαιότερους οικισμούς της βορειοδυτικής Νάξου, κοντά στα Σμυριδορυχεία.

Σαγκρί (11 χλμ.) Ανω και Κάτω διατηρητέος οικισμός, εκεί και ο αρχαιολογικός χώρος στην περιοχή Γύρουλας με τον πρόσφατα αναστηλωμένο ναό της Δήμητρας και μουσειακή συλλογή (4 χλμ.), Καλαντός νότια παραθαλάσσιος οικισμός, με υδροβιότοπο κ.ά.

Φιλώτι (18 χλμ.), το μεγαλύτερο χωριό του νησιού εκεί όπου γίνεται και το μεγαλύτερο πανηγύρι της Νάξου τον Δεκαπενταύγουστο. Στην περιοχή, νότια από το Φιλώτι, είναι και ο Πύργος Χειμάρρου – ένας από τους 30 περίπου που σώζονται στο νησί- κυλινδρικός, από τα σημαντικότερα μνημεία της Νάξου. 

Απείρανθος (28 χλμ.),πετρόχτιστο πανέμορφο χωριό σε υψόμετρο 600 μ., το χωριό της ποίησης και της μελωδίας, όπως το αποκαλούν.

Πύργος Μπαζαίου

Στο 12ο χλμ. του κεντρικού δρόμου, που ενώνει τη Χώρα της Νάξου με την ενδοχώρα, βρίσκεται στον κάμπο της Αγιασσού, ο Πύργος Μπαζαίου, ο οποίος αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο των πυργοειδών συγκροτημάτων, η χρονολόγηση των οποίων ξεκινά από τον 13ο και καταλήγει στον 18ο αιώνα.
Ο Πύργος Μπαζαίου κτίστηκε περίπου το 1600, αρχικά λειτούργησε ως μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε εγκαταλείφθηκε από τους τελευταίους μοναχούς και περιήλθε στην ιδιοκτησία του νεοσύστατου τότε Ελληνικού κράτους.
Για πολλά χρόνια φιλοξενούσε οικογένειες αγγειοπλαστών που ζούσαν στο χώρο και κατασκεύαζαν τα κεραμικά τους. Στο τέλος περίπου, του 19ου αιώνα, αγοράστηκε από την οικογένεια Μπαζαίου (Baseggio family), στους απογόνους της οποίας ανήκει έως σήμερα.

Από το 2001, όταν ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση αναστήλωσης, ο πύργος παραμένει ανοιχτός, με αφορμή τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Νάξου, που πραγματοποιούνται στους χώρους του, κάθε καλοκαίρι, από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο. Εως τις 27 Σεπτεμβρίου, φιλοξενείται η έκθεση EPHEMERAL, καθημερινά 10.00 – 17.00 (τηλ.: 22850 31402).

Το ταξίδι μας στη Νάξο πραγματοποιήθηκε με το ταξιδιωτικό πρακτορείο Athos Hellas στη Θεσσαλονίκη (τηλ. 2310 284300, www.athoshellas.gr), το οποίο και ευχαριστούμε, όπως επίσης και την Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου για τη διευκόλυνση του οδοιπορικού μας στο νησί.

*

ΜΙΚΡΕΣ ΚΥΚΛΑΔΕΣ, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια, Δονούσα είναι το σύμπλεγμα των Μικρών Κυκλάδων, που ανήκουν στο Δήμο Νάξου, και υπάρχει η δυνατότητα να τα επισκεφτείτε από το λιμάνι της Νάξου, είτε με την τοπική ενδοκυκλαδική γραμμή Express Skopelitis (καθημερινά εκτός Κυριακής) στις 14.00 (Δονούσα και Αμοργό ‘πιάνει’ Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο) είτε με πλοίο τρεις φορές την εβδομάδα ή καταμαράν (για Κουφονήσια).

Info

-Πώς θα πάτε: Από Αθήνα αεροπορικώς με μια πτήση καθημερινά (αεροδρόμιο Νάξου τηλ. 22850 23292), ή ακτοπλοϊκώς από τον Πειραιά και τη Ραφήνα, με πλοίο (ταξίδι 5,5 ώρες και 6 αντίστοιχα) ή με ταχύπλοο καταμαράν (ταξίδι 3,5 ώρες). Από Θεσσαλονίκη με απευθείας πτήση για Πάρο και στη συνέχεια με πλοίο, ταξίδι 35 λεπτά της ώρας. Στο λιμάνι της Νάξου έχει πιάτσα ταξί (τηλ. 22850 22444) ενώ εκεί είναι και τα ΚΤΕΛ Νάξου (τηλ. 22850 22291).

-Πού θα μείνετε: Τόσο στη Χώρα όσο και στις φημισμένες παραλίες κοντά σ’ αυτήν αλλά και σε χωριά του νησιού, θα βρείτε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και στούντιο, βίλες, κάμπινγκ (στην Αγία Αννα και στον Αγιο Γεώργιο).

-Ξενάγηση στην Νάξο: Τουριστικά γραφεία διοργανώνουν καθημερινά ξεναγήσεις σε βασικά αξιοθέατα του νησιού, με αναχώρηση το πρωί και επιστροφή το απόγευμα. Τιμή 25 ευρώ/άτομο. Εχει και ημερήσιες κρουαζιέρες σε Δήλο-Μύκονο, Πάρο, Κουφονήσι ή Αμοργό, Σαντορίνη.

Tips

-Χαλκί: Πρωτεύουσα της ορεινής Νάξου (18 χλμ.), με νεοκλασικά αρχοντικά, πλακόστρωτες αυλές, μπουκαμβίλιες, την εκκλησία της Παναγίας της Πρωτόθρονης (από το 1052), τον επιβλητικό πύργο Μπαρότσι (17ος αι.), καφέ, γλυκοπωλεία, ταβερνάκια, γκαλερί κ.ά. Εκεί και η ποτοποιία Μ.Γ. Βαλληνδρά, η οποία ιδρύθηκε το 1896 και παρήχθη για πρώτη φορά απόσταγμα από τα φύλλα της κιτριάς. Πέμπτη γενιά, σήμερα, στο παραδοσιακό αποστακτήριο, εξακολουθεί να γίνεται η απόσταξη στον ίδιο χάλκινο άμβυκα. Ο χώρος είναι επισκέψιμος και μεταξύ άλλων θα δείτε φωτογραφίες, εργαλεία, δοχεία φύλαξης κίτρου κτλ. Ωρες λειτουργίας 10.00 – 17.00 (τηλ. 22850 31220).

-Κούροι: Στο χωριό Μέλανες (8 χλμ. από Χώρα) στην τοποθεσία Φλεριό, έχει αποκαλυφθεί η είσοδος του αρχαίου υδραγωγείου της Νάξου, που μετέφερε το νερό από τις πηγές της περιοχής στην πόλη, το αρχαίο ιερό των πηγών, ενώ λίγο πιο έξω από το χωριό στη θέση όπου υπήρχαν τα αρχαία λατομεία μαρμάρου έχει βρεθεί ο Κούρος Μελάνων, έργο του 6ου αιώνα π.Χ. Επίσης, στον Απόλλωνα (41 χλμ. βορειοανατολικά της Χώρας) έξω από το χωριό βρίσκεται ο μισοτελειωμένος τεράστιος Κούρος μήκους 10,45 μ. που χρονολογείται στον 6^ο αιώνα π.Χ.

-Ορος Ζας: Eκτείνεται νοτιοανατολικά από το χωριό Φιλώτι, είναι η ψηλότερη κορυφή τόσο της Νάξου όσο και των Κυκλάδων (1.004 μ.) και ονομάζεται Μύτη του Ζα. Σε υψόμετρο 630 μέτρων βρίσκεται το σπήλαιο του Ζα, το οποίο εξερευνήθηκε το 1962, έχει μήκος 115 μ., με εντυπωσιακό εσωτερικό διάκοσμο με μεγάλους σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Βρίσκεται κοντά στο Φιλώτι και η βασική διαδρομή γίνεται με τα πόδια.

-Παραλίες: Αγιος Προκόπιος (5 χλμ.) βραβευμένη με «Γαλάζια Σημαία» - θεωρείται η καλύτερη παραλία της Νάξου-, Αγία Αννα οργανωμένη με τουριστική υποδομή - εκεί κοντά στη θέση Υρια, είναι το Ιερό του Διόνυσου, 08.30 – 16.00 εκτός Τρίτης (τηλ. 22850 42325), Πλάκα με μεγάλη χρυσή αμμουδιά, αμμόλοφους, τουριστική υποδομή, Αγιος Γεώργιος με «Γαλάζια Σημαία» στην Χώρα, Βίντζι μικρή παραλία κάτω από την Πορτάρα, Κάμπος, Αμπράμ βορειοδυτικά. Νοτιοδυτικά Ορκος μικροί ορμίσκοι, Μικρή Βίγλα για τους λάτρεις του wind surfing και του kite surfing, Καστράκι, Γλυφάδα, Αλυκό με το υπέροχο κεδροδάσος, Πυργάκι, Αγιασσός με ρηχά νερά. Βόρεια ανατολικά Απόλλωνας στον ομώνυμο οικισμό, Λιώνας, Μουτσούνα, Ψιλή Αμμος με ρηχά νερά, Πάνερμος κ.ά.