Λεωνίδιο Αρκαδίας: Γιορτή τζαζ κάτω από τον Κοκκινόβραχο

ΚΑΟΥΡ εκάνατε τα χώρα νάμου, δηλαδή «καλώς ήλθατε στον τόπο μας»’ έτσι υποδέχονται στην Κυνουρία και την Τσακωνιά οι Τσάκωνες τους επισκέπτες της περιοχής τους, που συνδυάζει τους ορεινούς όγκους του Πάρνωνα και τις πεντακάθαρες παραλίες του Αργολικού κόλπου και του Μυρτώου Πελάγους.

Στο Λεωνίδιο, στην ανατολική Πελοπόννησο, έδρα του Δήμου Νότιας Κυνουρίας, στο νομό Αρκαδίας, θα συμμετέχετε σε καλοκαιρινά πανηγύρια και γλέντια, σε μουσικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ ήχων, γεύσεων, αρωμάτων και χρωμάτων. Ενα τέτοιο φεστιβάλ εξελίσσεται αυτές τις ημέρες στον γραφικό οικισμό, του Λεωνιδίου, μια από τις κωμοπόλεις της Τσακωνιάς, εκεί όπου εξακολουθεί και μιλιέται η τσακώνικη διάλεκτος.

Είναι το Μελιτζάzz φεστιβάλ, που διοργανώνει ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας και η Αναπτυξιακή Πάρνωνα, το οποίο για 14^η χρονιά (σ.σ. υπό τη σημερινή του μορφή διοργανώνεται από το 2011) με τις τζαζ, τις βαλκανικές, τις ροκ μουσικές του, τα παραδοσιακά ακούσματα και τις παράλληλες εκδηλώσεις, πλημυρίζει τα  σοκάκια, τις πλατείες και τα πυργόσπιτα του Λεωνιδίου. Συναυλιακές σκηνές δρόμου είναι στημένες στην πόλη ενώ οι δρόμοι έχουν μετατραπεί σε open air bar.

Πρωταγωνίστρια των γαστρονομικών απολαύσεων, δεν είναι άλλη, από την περίφημη τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου, η οποία είναι κατοχυρωμένη από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ως προϊόν Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.).

Παραδοσιακός οικισμός

Χτισµένο στη βάση των πανύψηλων κάθετων κόκκινων βράχων, στην αρχή της κοιλάδας του Δαφνώνα, το Λεωνίδιο, χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός οικισμός, προσελκύει τους επισκέπτες απολαμβάνοντας τις ομορφιές της περιοχής. Η κοίτη του χειμάρρου περνάει από το µέσο της πόλης και συνεχίζει να διαρρέει τον κάμπο του καταλήγοντας στη θάλασσα του Μυρτώου πελάγους.

Το Λεωνίδιο είναι η πατρίδα του ζωγράφου Βαρβέρη, του Τσούχλου, του ποιητή Κώστα Ουράνη, του Σαραντάρη, της Ψαρά κ.ά., είναι η πατρίδα πολλών αγωνιστών του ’21, αλλά και των αγωνιστών του ελληνο-ιταλικού αγώνα, είναι η συνέχεια και η διάδοχος της μητέρας πόλης των Τσακώνων, του Πραστού.

Οι κάτοικοί του είναι κυρίως Τσάκωνες, κάποιοι από τους οποίους ομιλούν την τσακώνικη διάλεκτο. Τα τσακώνικα μιλιούνται κυρίως στο σπίτι και θεωρούνται «η γλώσσα των γεωργών και των κτηνοτρόφων». Σύμφωνα με τον Ατλαντα των Υπό Εξαφάνιση Γλωσσών του Κόσμου της UNESCO η τσακώνικη έχοντας μόνο 300 φυσικούς ομιλητές είναι μια άκρως απειλούμενη γλώσσα. Ωστόσο, καταμετρήσεις ντόπιων δίνουν 1.500–2.000 ομιλητές. Σ’ ότι αφορά τα τσακώνικα, είναι ο μοναδικός απευθείας απόγονος της αρχαίας δωρικής διαλέκτου, η οποία μιλιόταν στην αρχαία Σπάρτη και στην ευρύτερη περιοχή της Λακωνίας.

Κατά την περιήγησή σας στον παραδοσιακό οικισµό, θα θαυμάσετε ιστορικά διατηρητέα µνημεία, αρχοντικά και πύργους που χτίστηκαν πριν από το 1800, αλλά και νεοκλασικά του 19ου αιώνα. Σήµερα σώζονται τρία αρχοντικά, ο πύργος του Tσικαλιώτη (1808) σήμα κατατεθέν της πόλης, το αρχοντικό του Πολυτίµου (1816) διατηρητέα μνημεία και τα δυο, καθώς και το αρχοντικό Kατσικογιάννη (1807) στη βόρεια άκρη του οικισµού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο πύργος Xατζηρούδη.

Στο Λεωνίδιο και τη γύρω περιοχή έχετε τη δυνατότητα να κάνετε αναρρίχηση στον Κοκκινόβραχο που δεσπόζει πάνω από το κέντρο της πόλης, ποδηλασία, διαδρομές παραθαλάσσιες και ορεινές, να απολαύσετε την ανατολή του ηλίου κ.ά.

Στο βουνό

Ο Πάρνωνας ή Μαλεβός, είναι το βουνό της Κυνουρίας που χωρίζει την Αρκαδία από τη Λακωνία. Βρίσκεται σε υψόμετρο 1.940 μέτρων και η ψηλότερη κορυφή του είναι η Μεγάλη Τούρλα. Πλούσια είναι η πανίδα και χλωρίδα του, επίσης θα ανακαλύψετε φαράγγια, καταρράκτες που σχηματίζουν βάθρες, ενώ πολλά και ιστορικής σημασίας είναι και τα μοναστήρια στις πλαγιές του.  

Η μονή της Ελωνας, στο δρόμο για τον Κοσμά (14 χλμ. από Λεωνίδιο) χτισμένη σε ένα κάθετο και επιβλητικό κοκκινόβραχο, στο φαράγγι του Δαφνώνα, ιδρύθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα. Πιστεύεται, ότι η εικόνα της Παναγίας της Ελωνας που φυλάσσεται εκεί, είναι έργο του Αποστόλου Λουκά, και αποτελεί μια από τις 70 εικόνες που ζωγράφισε. Η γυναικεία μονή σήμερα, γιορτάζει το Δεκαπενταύγουστο και τα εννιάμερα της Παναγίας.

Η Παναγία Μαλεβή στο δρόμο προς Αστρος, χτισμένη στα 950 μ. είναι η πιο φημισμένη μονή της Κυνουρίας. Η Μονή Εορτακουστής – Παναγίας Αρτοκωστάς το αρχαιότερο μοναστικό κέντρο της Τσακωνιάς, βρίσκεται πάνω σε παρακαμπτήριο χωμάτινο δρόμο μεταξύ Αγίου Ανδρέα - Πραστού. Η Μονή Σίντζας (5 χλμ. από Λεωνίδιο) είναι χτισμένη στην κοιλότητα μιας σπηλιάς σε απότομο κοκκινόβραχο σε ύψος 500 μ. 

Η Μονή Αγίου Νικολάου Καρυάς στη διακλάδωση του επαρχιακού δρόμου Αγίου Ανδρέα- Μονής Αρτοκωστάς- Πραστού, γιορτάζει στις 8 Ιουλίου. Η επιβλητική μονή Αγίου Προδρόμου είναι χτισμένη τον 10^ο ή 11^ο αιώνα σε κοίλωμα βράχου. Από εκεί ξεκινάει το «σπήλαιο του Πανός» και καταλήγει στη Μονή Μαλεβής.

Η Μονή Λουκούς (4 χλμ. από Αστρος) αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος στον προαύλιο χώρο της εκθέτει γλυπτά που προέρχονται από την παρακείμενη έπαυλη του Ηρώδη του Αττικού.

Η Τσακώνικη μελιτζάνα

Είναι πιο γλυκιά από άλλες ποικιλίες, κυρίως λόγω µικροκλίµατος και του τοπικού εδάφους, και φηµίζεται ως η πιο εύγευστη στην Ελλάδα. Η τσακώνικη μελιτζάνα δεν έχει κυρτότητα, είναι επιμήκης με μήκος 20-25 εκατοστά, διάμετρο 4-6 εκατοστά και λίγο πιο χοντρή στη μέση. Ο φλοιός της είναι λείος και γυαλιστερός, ανοιχτού μωβ χρώματος, ωριμάζει δε πιο πρώιμα από άλλες περιοχές και ο καρπός της χρησιμοποιείται σε πολλούς συνδυασμούς στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική.

Η τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου συγκαταλέγεται από τον Μάρτη του 1996 μεταξύ των 317 ευρωπαϊκών προϊόντων με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Σύμφωνα με τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Λεωνιδίου «Ο Αγιος Λεωνίδας» η μέση ετήσια παραγωγή της τσακώνικης μελιτζάνας, αυτή την στιγμή, κυμαίνεται περίπου στους 2.000 τόνους.

Μέλη του συνεταιρισμού, ο οποίος ιδρύθηκε το 1954 με την επωνυμία «Αγροτικός Πιστωτικός Συνεταιρισμός Λεωνιδίου – Ο Αγιος Λεωνίδας», είναι περισσότερα από 500 άτομα, όλοι αγρότες του κάμπου του Λεωνιδίου. Σήμερα, μεταξύ άλλων, οι κύριες δραστηριότητες του συνεταιρισμού είναι η συγκέντρωση τυποποίηση και εμπορία των βασικών αγροτικών προϊόντων του Λεωνιδίου, δηλαδή η τσακώνικη μελιτζάνα (Προϊόν ΠΟΠ), εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, μανταρίνια) καθώς και κηπευτικά.

*

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΕΛΙΤΖΑΖΖ, ήδη από τις 3 Ιουλίου, έως αύριο, Κυριακή 7 Ιουλίου, μια πολύχρωμη, πολυεθνική συνεύρεση πολιτισμών, με ποικίλες εκδηλώσεις στον γραφικό οικισμό του Λεωνιδίου. Σήμερα, το πρόγραμμα έχει εκδήλωση με ιστορίες αποχωρισμού, ξενιτιάς και αντάμωσης «Μισεμός» στη Φάμπρικα Πολιτισμού, στις 20.30, ακολουθεί συναυλία Babo Koro στις 21.30 στην πλατεία Μητρόπολης, συναυλία ροκ εν ρολ George Zervos, στις 23.00, στον παραποτάμιο δρόμο (ΚΤΕΛ) και dj set τα μεσάνυχτα στον κεντρικό δρόμο του Λεωνιδίου. Αύριο, Κυριακή 7 Ιουλίου, θα προβληθεί στις 21.30 η ταινία «1968» του Τάσου Μπουλμέτη, στο αρχοντικό Τσούχλου και στις 22.30 στην πλατεία Ρολογιού συναυλία με τον Σωτήρη Σοφιά (www.melitzazz.gr).

Info

-Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία οδό με κατεύθυνση προς Κόρινθο, Τρίπολη, βγαίνετε στην έξοδο για Αρχαία Νεμέα, Ναύπλιο και στη συνέχεια κατευθύνεστε για Αργος, Αστρος έως τον τελικό σας προορισμό, διανύοντας 210 περίπου χλμ. Από Θεσσαλονίκη, υπολογίστε και τα χιλιόμετρα μέχρι την Αθήνα (500 χλμ.) ή φτάνετε έως την πρωτεύουσα αεροπορικώς ή με τρένο.

-Πού θα μείνετε: Τόσο στο Λεωνίδιο όσο και στα γύρω παραθαλάσσια μέρη θα βρείτε αρχοντικά, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα στούντιο και διαμερίσματα, επιπλωμένες κατοικίες, κάμπινγκ (στην Πλάκα, στο Ζαρίτσι, στον Τσέρφο) για ευχάριστη διαμονή.

Tips

-Παραλίες: Πλάκα, μήκους περίπου 3 χλμ., που οδηγεί στον οικισμό του Λάκκου με επίσης οργανωμένη παραλία, Πούλιθρα βοτσαλωτές παραλίες με πεντακάθαρα νερά, Φωκιανός απάνεµος παρθένος όρµος µε ψιλό βοτσαλάκι, φυσικό καταφύγιο για τα σκάφη, βόρεια από το Λεωνίδιο Σαμπατική παραλία με λιμανάκι, ψαροταβέρνες και λίγα δωμάτια, Λιβάδι μπροστά από τον ομώνυμο ψαράδικο οικισμό, Λυγεριά παρθένα παραλία μετά τον όρµο του Τυρού που χωρίζεται από αυτόν από το βράχο µε τους ανεµόµυλους. Η πρόσβαση είναι εφικτή µε βάρκα ή από μονοπάτια από τον κεντρικό δρόμο. Τηγάνι οργανωμένη με βοτσαλάκι φυσική συνέχεια του κόλπου του Τυρού, Ζαρίτσι παραλία με βότσαλο και με το εκκλησάκι του Αγ. Χριστόφορου, Κρυονέρι μεταξύ Αρκαδικού Χωριού και Τυρού, με γαλαζοπράσινα κρύα νερά,  βότσαλα και βλάστηση που φθάνει μέχρι το νερό, beach bar, Τσέρφο παραλία με βότσαλα, κάμπινγκ, ενοικιαζόμενα κτλ.

-Τυρός: Παραθαλάσσιος οικισμός (18 χλμ. από Λεωνίδιο), από τις πιο παλιές ναυτικές πολιτείες της ανατολικής Πελοποννήσου, με τους τρεις ανεμόμυλους στην κορυφή του βράχου το νότιο άκρο του λιμανιού, αξιόλογη τουριστική υποδομή κτλ. Θέατρο σκιών 7 και 14/7, λιτανεία Αγ. Μαρίνας 16/7, γιορτή Αγ. Μαρίνας 17/7, φεστιβάλ «ΠαραΤυρό» 26-29/7 κτλ.

-Κοσμάς: Κτισμένος στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 1.150 μ., μέσα στα έλατα και τις καστανιές, με πετρόχτιστα παραδοσιακά σπίτια, την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, καφενεία και ταβέρνες γύρω από την πλατεία με τα τεράστια πλατάνια που φυτεύτηκαν το 1883 (30 χλμ.).

-Διαδρομές: Εχοντας αφετηρία σας το Λεωνίδιο, θα απολαύσετε κοντινές και πιο μακρινές διαδρομές σε θάλασσα και βουνό. Νότια, η Πλάκα (4 χλμ.) το επίνειο της πόλης,  γραφικό λιμανάκι με αξιόλογη τουριστική υποδομή, οργανωμένη παραλία κ.ά. Πούλιθρα (7 χλμ.) παραθαλάσσιο χωριό, χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός (1998) με γραφικό λιμανάκι και πέτρινα σπίτια, την αρχαία πόλη Πολίχνη, το σπήλαιο «Μάνα» προσβάσιμο μόνο για σπηλαιολόγους. Τα Πούλιθρα είναι ενταγμένα από το 2017 στο Δίκτυο Natura 2000 για την προστατευόμενη περιοχή Μονή Ελώνας και Χαράδρα Λεωνιδίου – Σπήλαιο Μάνα και Γαλάζια Λίμνη ένα μακρύ φαράγγι στην ανατολική πλευρά της οροσειράς του Πάρνωνα. Φωκιανός μέσα από πανέμορφη αλλά δύσκολη διαδρομή, καταλήγει στον όρμο. Πηγαίνοντας για Τυρό θα περάσετε και από τα χωριά της Πραγματευτής, της Σαμπατικής, των Μελάνων κτλ.

-Τσακωνιά: Ονομάζεται η περιοχή της νοτιοανατολικής Κυνουρίας που εκτείνεται από τις ανατολικές υπώρειες του Πάρνωνα έως τον Αργολικό κόλπο. Πρώτη πρωτεύουσα της Τσακωνιάς ήταν ο Πραστός και σήμερα το Λεωνίδιο. Εχουν τις δικές τους παραδόσεις, έθιµα, τραγούδια, χορούς και οµιλούν τη δική τους διάλεκτο, την τσακώνικη. Περιοχές µε τσακώνικο πληθυσµό είναι το Λεωνίδιο, ο Τυρός, τα Σαπουνακαίικα, τα Μέλανα, ο Αγιος Ανδρέας, ο Πραγµατευτής, η Βασκίνα, το Λιβάδι, η Σαµπατική, ο Πραστός, η Σίταινα και η Καστάνιτσα. Σήμερα η τσακώνικη διάλεκτος ομιλείτε κυρίως στον Τυρό και την ευρύτερη περιοχή του, τον Πραστό, την Καστάνιτσα και ελάχιστα στο Λεωνίδιο.

-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Τσακώνικη μελιτζάνα κατοχυρωμένη ως προϊόν ΠΟΠ, ελιές, ντομάτες, μαρούλια, μανταρίνια Σατσούμα, πορτοκάλια, μέλι, μουσακάς με τσακώνικες μελιτζάνες, πιλάφι με γλυκές τσακώνικες μελιτζάνες, μπριάμ, ψάρια, ντόπια κρεατικά στον Κοσμά, γλυκό κουταλιού μελιτζανάκι, δίπλες, σταρένια παξιμάδια, τσακώνικα υφαντά κ.ά.