Σάμος: Λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το… νησί (+pics)

Η ΣΑΜΟΣ, στο ανατολικό τμήμα του Αιγαίου Πελάγους κοντά στα παράλια της Μικρά Ασίας, βορειοδυτικά της έχει τη Χίο, δυτικά την Ικαρία, νοτιοδυτικά το σύμπλεγμα των Φούρνων και νότια τα Δωδεκάνησα.

Είναι η γενέθλια γη του μαθηματικού και φιλοσόφου Πυθαγόρα – θεμελιωτή της μουσικής και της σύγχρονης μαθηματικής σκέψης- και του αστρονόμου Αρίσταρχου,  του πρώτου που μίλησε για την ηλιοκεντρικότητα του πλανητικού μας συστήματος, περίπου 2300 χρόνια πριν. Είναι και η μυθική γενέτειρα της Ηρας, ο ναός της οποίας -στο Ηραίον- χαρακτηρίστηκε από τον Ηρόδοτο ως «ο μεγαλύτερος ναός στην Ελλάδα της εποχής του». Το Ηραίον συμπεριλαμβάνεται στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και στον αρχαιολογικό χώρο ο μοναδικός κίονας που στέκεται ως σήμερα όρθιος, σώζεται στο μισό περίπου από το αρχικό του ύψος (τηλ. 22730 95277).

Η Σάμος είναι ο τόπος που φιλοξένησε τον φιλόσοφο Επίκουρο, τον μυθοπλάστη Αίσωπο, τον φιλόσοφο και στρατηγό Μέλισσο. Εχει έκταση 476 τ. χλμ. με 33 χωριά, το μήκος των ακτών της φτάνει τα 140 χλμ., ενώ πρωτεύουσα του νησιού είναι η πόλη της Σάμου, χτισμένη αμφιθεατρικά γύρω από τον κόλπο Βαθέος.

Κεντρικό σημείο της πόλης η πλατεία Πυθαγόρα, που κατασκευάστηκε το 1864, και το χαρακτηριστικό γλυπτό λιονταριού, σύμβολο ανδρείας των Σαμίων, αποτελεί βασικό κέντρο αστικής ζωής. Αξίζει να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο (τηλ. 22730 27469), το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητρόπολης, τον καθεδρικό ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, το Μουσείο Οίνου του ΕΟΣ Σάμου στο Μαλαγάρι (τηλ. 22730 87510), το δε δημαρχείο στεγάζεται στο Βουλευτήριο των Σαμίων από την εποχή της Ηγεμονίας.

Να πούμε, ότι ο Ενιαίος Οινοποιητικός Συνεταιρισμός (ΕΟΣ) Σάμου με σημαντικά βραβεία και διακρίσεις, είναι από τους παλαιότερους συνεταιρισμούς της Ελλάδας (ιδρύθηκε το 1934) και συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων οινοποιείων της χώρας μας. Συμμετέχουν 2.200 φυσικά μέλη, η μέση ετήσια παραγωγή είναι κατά μέσο όρο 5,5 εκατ. λίτρα και οι εξαγωγές ανέρχονται στο 70% της παραγωγής.

Πολύ κοντά στην πόλη της Σάμου βρίσκεται το Ανω Βαθύ, ένα από τα παλαιότερα χωριά, που διατηρεί τον παραδοσιακό χαρακτήρα του με πανέμορφα σπίτια, στενά δρομάκια και γραφικές γειτονιές. Χαρακτηριστικός πόλος έλξης αποτελεί ο δίκλιτος ναός του Αη Γιαννάκη του 1799 και το ομώνυμο ανοιχτό θεατράκι στο οποίο διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Στα ερείπια της Αρχαίας Σάμου

Το Πυθαγόρειο (14 χλμ. από την πρωτεύουσα και 3 χλμ. από το αεροδρόμιο) χτισμένο στα ερείπια της αρχαίας πόλης της Σάμου, κάποτε φτωχό ψαροχώρι, σήμερα είναι το δημοφιλέστερο κοσμοπολίτικο θέρετρο του νησιού με ταβερνάκια και καφέ μπαρ, νυχτερινή ζωή, λιμάνι και μαρίνα με σκάφη και τουριστικά καΐκια για ημερήσιες εκδρομές κ.ά. Εχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, από το 1992, όπως επίσης και το Ευπαλίνειο όρυγμα της Σάμου.

Στο λιμάνι δεσπόζει το άγαλμα του μεγάλου διδασκάλου, φιλοσόφου και μαθηματικού Πυθαγόρα ενώ αξίζει να επισκεφθείτε το υπερσύγχρονο Αρχαιολογικό Μουσείο με σημαντικά εκθέματα από την αρχαία πόλη της Σάμου (τηλ. 22730 62813), το Κάστρο του Λυκούργου Λογοθέτη, τους αρχαιολογικούς χώρους και τα τείχη της αρχαίας πόλης.

Ευπαλίνειο όρυγμα

Ενα από τα σπουδαιότερα τεχνικά επιτεύγματα του 6ου αιώνα π.Χ., το οποίο από πολλούς θεωρείται το 8ο θαύμα της αρχαιότητας, είναι το Ευπαλίνειο όρυγμα, μια σήραγγα μήκους 1.036 μ., που κατασκεύασε περίπου το 550 π.Χ. ο αρχιτέκτονας από τα Μέγαρα Ευπαλίνος, κατά τη διάρκεια της τυραννίας του Πολυκράτη. Κατασκευάστηκε με σκοπό την τροφοδοσία της αρχαίας πρωτεύουσας της Σάμου με νερό, την οποία και εξυπηρέτησε για περίπου 1.100 χρόνια.

Ο αγωγός που αποκαλύφθηκε θεωρείται από τα σπουδαιότερα τεχνικά έργα της αρχαιότητας, εάν αναλογιστεί κανείς πως η κατασκευή του άρχισε συγχρόνως και από τα δύο άκρα του και οι σήραγγες που διανοίγονταν με αυτόν τον τρόπο, συναντήθηκαν στη μέση και αποτέλεσαν ενιαίο όρυγμα.

Το «αμφίστομον όρυγμα», όπως το ονομάζει ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος, χρησιμοποιήθηκε μέχρι και τα Υστερα Ρωμαϊκά χρόνια, ενώ στις μέρες μας αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του νησιού. Ωστόσο, πριν το επισκεφτείτε, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι πρόκειται για κλειστή σήραγγα μήκους 1036 μ., οι μέσες διαστάσεις του είναι 1,80 μ. ύψος και 1,80 μ. πλάτος, αλλά σε κάποια τμήματα το ύψος είναι μόλις 1,50 μ. και το πλάτος μόλις 0,42 μ. Σε κάποια τμήματα το βραχώδες, ανώμαλο δάπεδο είναι υγρό και ολισθηρό και σε ορισμένες περιοχές στάζει νερό από την οροφή.

Η Νότια είσοδος στο Ορυγμα βρίσκεται περίπου 2 χλμ. βόρεια του Πυθαγορείου και είναι προσιτή με αυτοκίνητο, ή με τα πόδια. Η Βόρεια είσοδος βρίσκεται στην αγροτική περιοχή των Αγιάδων, δεν είναι προσιτή με αυτοκίνητο, και πρέπει να περπατήσετε σε χωματόδρομο περίπου 20 λεπτά για να φτάσετε στην είσοδο. Υπάρχουν τρεις διαδρομές επίσκεψης του μνημείου. Το εισιτήριο κοστίζει 8 ευρώ, υπάρχει και το ενιαίο (Ευπαλίνειο Ορυγμα, Αρχαιολογικός χώρος Ηραίου, αρχαιολογικά μουσεία Σάμου και Πυθαγορείου) στα 13 ευρώ (τηλ.  22730 62813).

*

195^Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΤΗΣ ΜΥΚΑΛΗΣ, με εορτασμό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και ημέρα της 195^ης Επετείου της Ναυμαχίας της Μυκάλης (1824). Αύριο, Δευτέρα 5 Αυγούστου, στις 19.00, θα τελεστεί πανηγυρικός εσπερινός στο ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στο Πυθαγόρειο, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Σάμου και Ικαρίας κ. Ευσεβίου. Στις 21.00 θα γίνει η λιτάνευση της εικόνας και δέηση στο λιμάνι Πυθαγορείου, στις 22.00 θα τελεστεί πανηγυρικός εορτασμός και θα ακολουθήσει η αναπαράσταση της ιστορικής ναυμαχίας.

Info

-Πώς θα πάτε: Αεροπορικώς από Αθήνα και Θεσσαλονίκη με το αεροδρόμιο «Αρίσταρχος ο Σάμιος», το οποίο διαχειρίζεται η Fraport Greece, να απέχει 15 χλμ. από την πόλη της Σάμου. Ακτοπλοϊκώς από Πειραιά, με το ταξίδι να διαρκεί περί τις 7,30 -10 ώρες ανάλογα τα λιμάνια που «πιάνει» το πλοίο και τον προορισμό του, αν είναι το Καρλόβασι ή το Βαθύ. Από Καβάλα, αναχώρηση Δευτέρα στη 1 τα ξημερώματα με το ταξίδι να διαρκεί 18 ώρες. Επίσης, το λιμάνι Πυθαγορείου συνδέεται με τα Δωδεκάνησα (www.12ne.gr) και Τουρκία.

-Πού θα μείνετε: Τόσο στην πόλη όσο και στα τουριστικά θέρετρα θα βρείτε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα στούντιο και μπανγκαλόου, βίλες για ευχάριστη διαμονή.

Tips

-Βορειοανατολικά του νησιού: Είναι τα χωριά Μανωλάτες με καλές ταβέρνες, Σταυρινήδες με πηγές, Βουρλιώτες (λίγο έξω από το χωριό βρίσκεται το παλαιότερο μοναστήρι της Σάμου, η Μονή της Παναγίας Βροντά), Αμπελος χτισμένο αμφιθεατρικά, Αγ. Κωνσταντίνος παραθαλάσσιος οικισμός, Παλαιόκαστρο με ταβέρνες στις πλατειούλες του. Νοτιοανατολικά, Μυτιληνιοί, Χώρα παλιά πρωτεύουσα του νησιού, Μύλοι, Ηραίον παραθαλάσσιος οικισμός, Μαυρατζαίοι για φυσιολάτρες, Κουμαραδαίοι, Πύργος κεφαλοχώρι, Μεσόγειο και Πάνδροσος δύο γειτονικά γραφικά χωριά χτισμένα σε υψόμετρο 600 μ., Παγώνδας, Σπαθαραίοι το «μπαλκόνι» της νότιας Σάμου.

-Βορειοδυτικά του νησιού: Πλάτανος χτισμένος ψηλά στον Καρβούνη, ανάμεσα σε δάση και κλιμακωτούς αμπελώνες, Υδρούσσα ονομαστή για τα πολλά τρεχούμενα νερά και τα όμορφα πετρόκτιστα σπίτια, Κοντακαίικα, Κονταίικα, Αγ. Θεόδωροι, Λέκκα, Καστανιά, Κοσμαδαίοι. Νοτιοδυτικά, Κουμαίικα, Σκουραίικα και Νεοχώρι, Μαραθόκαμπος στους πρόποδες του Κέρκη και γύρω από τον ομώνυμο κόλπο, γραφικό χωριό με έντονα παραδοσιακά στοιχεία, Βοτσαλάκια, Καλλιθέα, Δρακαίοι το πιο απομακρυσμένο χωριό του νησιού.

-Καρλόβασι: Θεωρείται το εμπορικό κέντρο του νησιού, διαθέτει μεγάλο λιμάνι, πολλές κρατικές υπηρεσίες και εξαιρετική αγορά. Απέχει 32 χλμ. από την πρωτεύουσα και 37 χλμ. από το αεροδρόμιο. Αποτελείται από τους οικισμούς Παλαιό, Νέο και Μεσαίο Καρλόβασι, το λιμάνι και τον Ορμο. Στο Καρλόβασι έχει την έδρα της η Σχολή Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, η οποία περιλαμβάνει το Τμήμα Μαθηματικών και το Τμήμα Στατιστικής και Αναλογιστικών – Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών. Το πλούσιο παρελθόν της πόλης καταγράφεται στην ίδια της την όψη,  στο Ηγεμονικό Μέγαρο, στο Χατζηγιάννειο, στα νεοκλασικά κτίρια στους οικισμούς του Ορμου και στο λιμάνι, στα επιβλητικά βυρσοδεψεία, στην Εμπορική Σχολή, στις εκκλησίες.

-Κοκκάρι: Από τους ομορφότερους προορισμούς στο νησί (10 χλμ. από την πρωτεύουσα και 28 χλμ. από αεροδρόμιο) με αξιόλογη τουριστική υποδομή, στενά σοκάκια, καλαίσθητα καταστήματα, ταβερνάκια και καφέ, μαγαζάκια κ.ά. Από εκεί ξεκινούν πεζοπορικές διαδρομές για Βουρλιώτες, Μυτιληνιούς και την κορυφή του όρους Καρβούνη. Επίσης, στην περιοχή καλλιεργείται η σαμιακή ορχιδέα.

-Παραλίες: Δυο παραλίες είναι βραβευμένες με «Γαλάζια Σημαία», η Γλυκόριζα και η Δόρυσσα/Ποτοκάκι από τις πιο μεγάλες του νησιού. Αλλες παραλίες νότια του νησιού, Ψιλή Αμμος οργανωμένη με ρηχά νερά, Μυκάλη οργανωμένη με χοντρά λευκά βότσαλα, παραλία Πυθαγορείου ανάμεσα στο κάστρο Λυκούργου και τα ρωμαϊκά λουτρά, δημοφιλής στους νέους, Μπάλος με βότσαλα και μικρή σπηλιά, Βοτσαλάκια πολυσύχναστη, οργανωμένη, Χρυσή Αμμος ιδανική για οικογένειες, Λιμνιώνας κ.ά. Βόρεια του νησιού, Λιβαδάκι οργανωμένη με ρηχά νερά, Κέρβελη σε υπήνεμο κολπίσκο, Κοκκάρι δημοφιλής με βότσαλα, δημοφιλής στους λάτρεις των θαλάσσιων σπορ, Τσαμαδού δημοφιλής στη νεολαία, Αυλάκια ιδανική για οικογένειες, Ποτάμι με σημείο αναφοράς το ξωκλήσι του Αγ. Νικολάου και οι μικροί καταρράκτες, Μικρό και Μεγάλο Σεϊτάνι κοντά στο Καρλόβασι κ.ά.

-Βιότοποι: Μυκάλη (παλιές αλυκές) ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000, Κέρκης ή Κερκετέας με υψόμετρο 1.434 μ. από τα ψηλότερα βουνά στο Αιγαίο, εντάσσεται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000, Αμπελος ή «Καρβούνης» πήρε το όνομά της από τις εκτεταμένες αμπελοκαλλιέργειες σε αναβαθμίδες και καλύπτει κυρίως το κεντρικό τμήμα του νησιού κτλ.

-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Μοσχάτο κρασί, ονομασίας προέλευσης Σάμου, παράγεται από το σταφύλι της ποικιλίας «Ασπρο Μοσχάτο Σάμου» ή «μοσχούδι», ούζο, σούμα (παρασκευάζεται από στέμφυλα), αποστάγματα, τυροκομικά, σύκα, σταφίδες, μέλι, ελαιόλαδο, ντόπιο κατσίκι γεμιστό με ρύζι και αρωματικά, ντολμαδάκια με ρύζι και άνηθο (ή γιαπράκια για τους ντόπιους) συνοδεία γιαουρτιού, τηγανίτες πασπαλισμένες με κατσικίσιο τυρί ή μέλι, αρνάκι τυλιχτό σε μελιτζάνες, σιγομαγειρεμένο στο φούρνο με σάλτσα ντομάτας και κόκκινο κρασί, ρεβυθοκεφτέδες ή κολοκυθοκεφτέδες με δυόσμο και τυρί, καμπούνια με αυγά (βλαστάρια κρεμμυδιών τηγανισμένα με αυγά), σαμιώτικα μπουρεκάκια με χειροποίητο φύλλο, γεμιστά με γλυκιά κολοκύθα ‘λύρα’, φέτα και κανέλα, θαλασσινά στα κάρβουνα με άγρια χόρτα και λαδολέμονο, χταπόδι κρασάτο με γλυκό σαμιώτικο κρασί και κρεμμυδάκια, ξεροτήγανα (δίπλες ή κατμάρια) πασπαλισμένα με τριμμένα καρύδια και ντόπιο μέλι, γλυκά κουταλιού κ.ά.