Προαθωνική Περιοχή: Περπατώντας στα βήματα του Αριστοτέλη

Στα Στάγειρα, τοποθεσία ταυτισμένη με τον παγκόσμιο οικουμενικό φιλόσοφο Αριστοτέλη, αριστοτελική, ιστορική και πολιτιστική παρακαταθήκη της Ανατολικής Χαλκιδικής, παρουσιάστηκε πρόσφατα ο Αριστοτελικός περίπατος, που συνδέει ιστορικά χωριά του δήμου Αριστοτέλη μέσα από υπέροχα φυσικά τοπία που καταλήγουν είτε σε αρχαιολογικούς χώρους, είτε σε παραδοσιακούς οικισμούς, ακόμη και στη θάλασσα. Πρόκειται για ενέργειες και πρωτοβουλίες του Προαθωνικού Οργανισμού Τουρισμού σε συνεργασία με το Δήμο Αριστοτέλη, έχοντας ως στόχο, μεταξύ άλλων, την προώθηση και ανάπτυξη του περιπατητικού τουρισμού.

«Πρόκειται για ένα πολύπλευρο εγχείρημα που θα εξελιχθεί σε συνεργασία με όλους τους τοπικούς τουριστικούς παράγοντες, μετατρέποντας και τον ορεινό όγκο του Δήμου σε πρωταγωνιστή της τουριστικής προώθησης» ανέφερε ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αριστοτέλη Στέλιος Βαλιάνος, στο πλαίσιο της παρουσίασης του Αριστοτελικού Περίπατου, προσθέτοντας «είμαστε ένας Δήμος, που έχει μέσα δυο δήμους -έναν ορεινό και έναν παραθαλάσσιο-, και στόχος μας είναι να συνδέσουμε κατά κύριο λόγο τα δυο προϊόντα, να συνδέσουμε το βουνό με τη θάλασσα, επεκτείνοντας έτσι την τουριστική σεζόν στην περιοχή.».

Ο Αριστοτέλης και το άλσος

Στα Στάγειρα, χτισμένα σε υψόμετρο 500 μ. ανάμεσα στα δάση του Στρατονικού Ορους και τους κόλπους της Ιερισσού και του Στρυμονικού, γεννήθηκε το 385 π.Χ. ο Αριστοτέλης, ένας από τους μεγαλύτερους Ελληνες φιλόσοφους ερευνητές και διανοητές. Γονείς του ήταν ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αμύντα Β’ Νικόμαχος και η Φαιστίδα.

Ο Αριστοτέλης ανέλαβε τη διαπαιδαγώγηση του Μέγα Αλέξανδρου για οκτώ χρόνια όπου τον μύησε στα αριστουργήματα της Ελληνικής φιλοσοφίας και ποίησης δίνοντας έμφαση στον Ομηρο. Φοίτησε στην Ακαδημία του Πλάτωνος και επέδειξε τόση επιμέλεια και ευφυία, ώστε ο Πλάτων τον αποκαλούσε «Ο Νους». Ο σπουδαίος φιλόσοφος απεβίωσε στην Χαλκίδα το 322 π.Χ. Να πούμε ότι η πόλη των Αρχαίων Σταγείρων, ιδρύθηκε το 655 π.Χ. από Ιωνες αποίκους της Ανδρου, ενώ λίγο αργότερα έφτασαν άποικοι και από την Χαλκίδα. Είναι χτισμένη πάνω στην κατάφυτη χερσόνησο Λιοτόπι, 500 μέτρα νοτιοανατολικά της Ολυμπιάδας, και καταλαμβάνει και τους δύο λόφους της μικρής χερσονήσου.

Στα σημερινά Στάγειρα, την προσοχή κλέβει το Αλσος Αριστοτέλους, όπου εκτός από τον ανδριάντα του μεγάλου φιλόσοφου, θα δείτε και 13 διαδραστικά όργανα, τα οποία δείχνουν μερικά από τα φυσικά φαινόμενα που γίνονται αναφορές στο σύγγραμμα του μεγάλου δασκάλου «Τα φυσικά».

Πρόκειται για το πρίσμα, τους οπτικούς δίσκους, το πεντάφωνο, την πυξίδα, το ηλιακό ρολόι, το εκκρεμές, το φακό, το πρίσμα, τον υδροστρόβιλο, τις σφαίρες αδράνειας, τα παραβολικά κάτοπτρα, το τηλεσκόπιο και το τελευταίο όργανο που προστέθηκε πριν λίγους μήνες, το ξυπνητήρι του Αριστοτέλη.  Είναι ένα υδραυλικό ωρολόγιο ξυπνητήρι «που εφεύρε ο Αριστοτέλης προκειμένου να ξυπνά μετά από σύντομο χρονικό διάστημα και έτσι να αφιερώνει περισσότερο χρόνο στις μελέτες του» όπως διασώζει ο Διογένης ο Λαέρτιος. Το ξυπνητήρι είχε τη μορφή μιας μεγάλης κλεψύδρας όπως το αντίστοιχο ξυπνητήρι του Πλάτωνα. Οταν η κλεψύδρα γέμιζε την προκαθορισμένη στιγμή σφαιρίδια (βοτσαλάκια), έπεφταν σε ένα πιάτο προκαλώντας εκκωφαντικό θόρυβο.  

Να σημειώσουμε ότι ο ανδριάντας του Αριστοτέλη, ανεγέρθη το 1956, γλύπτης του οποίου ήταν ο Νικόλαος, το δε Αλσος – το θεματικό πάρκο- δημιουργήθηκε το 2003. Οπως αναφέρει στο «Εθνος της Κυριακής» ο δημοτικός σύμβουλος Σταγείρων Νίκος Κεφαλάς, το Αλσος επισκέπτονται ετησίως περίπου 60.000 κόσμος, εκ των οποίων οι 40.000 είναι μαθητές, στο πλαίσιο εκπαιδευτικών εκδρομών που πραγματοποιούνται απ’ όλη την Ελλάδα.

Ευλογημένο βουνό

«Αριστοτέλειο Μονοπάτι: Αριστοτέλειο Πάρκο – Αρχαία Στάγειρα» μήκους 14 χλμ, ένα μονοπάτι που ξεκινάει ακριβώς απέναντι από το Αλσος Αριστοτέλη, διασχίζει το ευλογημένο βουνό και καταλήγει στα Αρχαία Στάγειρα, ύστερα από διαδρομή πέντε ωρών.

«Είχαμε στα χέρια μας ένα πράσινο μαγικό βουνό, με απίστευτα σκιώδη σημεία, οργιώδη βλάστηση, ξέφωτα με θέα στο Αιγαίο, το Παγγαίο Ορος και τον Αθωνα. Είχαμε αρχαιολογικούς χώρους παγκοσμίου βεληνεκούς, θεματικά πάρκα, παραδοσιακούς οικισμούς, αυθεντικά επαγγέλματα, μοναδική πρωτογενή παραγωγή, εξαιρετική γαστρονομία, παραδόσεις και τη σημαντικότερη ιστορία του κόσμου» ανέφερε χαρακτηριστικά ο δημοτικός σύμβουλος Σταγείρων Νίκος Κεφαλάς στο πλαίσιο της παρουσίασης του Αριστοτελικού Περίπατου προσθέτοντας ότι, περίπου, πριν από μια πενταετία, ξεκίνησε η συντονισμένη δραστηριότητα ανάμεσα σε τοπικές κοινότητες και τον Προαθωνικό Οργανισμό Τουρισμό με συντονίστρια του προγράμματος και διευθύντρια του Οργανισμού Μαρία Πάππα, έχοντας στόχο τη δημιουργία υποδομής κα προώθησής της.

Περιπατητικά μονοπάτια στο Αριστοτελικό βουνό, συντηρήθηκαν, χαρτογραφήθηκαν και σηματοδοτήθηκαν, «αρχικά, επιλέξαμε το μεγάλο μονοπάτι, αυτό που ξεκινάει από εδώ – τα Στάγειρα- και τελειώνει στα αρχαία Στάγειρα» όπως είπε ο κ. Κεφαλάς, στην πορεία εμπλουτίστηκε το προϊόν, προστέθηκαν κι άλλα μονοπάτια, προωθήθηκαν σε στοχευμένες αγορές του εξωτερικού (Αγγλία, Σουηδία, Αυστρία, Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο κτλ.), και σήμερα, η Ανατολική Χαλκιδική τοποθετείται, αργά, αλλά σταθερά, στον παγκόσμιο χάρτη του περιπατητικού τουρισμού.   

Σ’ ότι αφορά τον Αριστοτελικό Περίπατο, ξεκινάει απέναντι από το Αλσος του Αριστοτέλη, διασχίζει τα Σιδηροκαύσια – αρχαιολογικός χώρος με το αναστηλωμένο Οθωμανικό Λουτρό, δίπλα του το τζαμί και τη λιθόστρωτη οδό που συνδέει τα δυο κτίσματα με τον υπόλοιπο οικισμό-, μονοπάτι οδηγεί στην Παναγία Σπηλαιότισσα, στη διχάλα πηγαίνετε δεξιά στο τσιμεντένιο δρομάκι και στο τέλος του δρόμου, αριστερά, εισέρχεστε σε χωμάτινο μονοπάτι που οδηγεί σε χωματόδρομο. Περνάτε από μαντριά, αφήνετε σπίτια στα αριστερά σας, ακολουθώντας τσιμεντένιο δρόμο που οδηγεί στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Συνεχίζετε σε χωματόδρομο με θέση θέας με κιόσκι, περνάτε από τη δασική θέση Κερασούδα, όπου υπάρχει πηγή με πόσιμο νερό, στη συνέχεια αριστερά προς δασική θέση Γιάννοβο, πορεία δεξιά προς στενό κατηφορικό μονοπάτι, ακολουθώντας την κατεύθυνση του μονοπατιού με τα κόκκινα σημάδια πάνω στα δέντρα, στο τέλος του οποίου διακρίνεται ο Στρυμωνικός κόλπος. Εξοδος σε κεντρικό δρόμο Ολυμπιάδος – Στρατωνίου όπου απέναντι βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος των Αρχαίων Σταγείρων. 

16 νέες περιπατητικές διαδρομές

Εκτός από τον Αριστοτελικό Περίπατο, ο Δήμος Αριστοτέλη με το Δίκτυο Πόλεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου και συνέργειες προωθεί και παρουσιάζει τον χαρτογραφημένο και σηματοδοτημένο Προαθωνικό περίπατο, αναδεικνύοντας πολιτιστικά και θρησκευτικά μνημεία, όπως το βυζαντινό υδραγωγείο της Ουρανούπολης, τη μονή Ζυγού στα σύνορα με το Αγιο Ορος κτλ.

Ο Προαθωνικός περίπατος ενώνει τους δυο υδάτινους χώρους της προαθωνικής χερσονήσου, τον Ακάνθιο και τον Αθωνικό κόλπο. Στον χάρτη του περιπατητικού τουρισμού του δήμου Αριστοτέλη δημιουργούνται 16 νέες διαδρομές, συνδέοντας όλους τους οικισμούς του δήμου με το παρελθόν και το μέλλον.

*

Σιδηροκαύσια, η οθωμανική πόλη των Σιδηροκαυσίων αναπτύχθηκε την περίοδο μεταξύ 15^ου και 17^ου αιώνα, στα δυτικά του οικισμού των σημερινών Σταγείρων. Στην περιοχή υπήρχε σημαντική μεταλλευτική δραστηριότητα, ήδη από τους βυζαντινούς χρόνους. Με το όνομα Siderokapsa ή Sidrekaissi αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης επαρχίας, το σημαντικότερο αστικό κέντρο της Χαλκιδικής, όπως φανερώνει η λειτουργία νομισματοκοπείου (κτίσμα στο Αλσος Αριστοτέλη το οποίο αναστηλώνεται) και η μεγάλη έκταση σωζόμενων ερειπίων και πύργων. Στις αρχές του 18^ου αιώνα, λόγω της πτώσης της παραγωγής των μεταλλείων, η πόλη παρακμάζει, η δε ολοκληρωτική καταστροφή και εγκατάλειψη επέρχεται με τον «χαλασμό» της Χαλκιδικής, κατά την Επανάσταση του 1821.

Info

-Απόσταση: Από Αθήνα φτάνετε είτε αεροπορικώς στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» της Θεσσαλονίκης και συνεχίζετε οδικώς, είτε με τρένο, είτε οδηγώντας στην εθνική οδό και στη συνέχεια με αφετηρία τη Θεσσαλονίκη (500 χλμ.) κατευθύνεστε μέσω Πολυγύρου. Από τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Αρναία θα διανύσετε 75 χλμ., μέχρι τα Στάγειρα 88 χλμ., μέχρι την Ιερισσό -έδρα του Δήμου Αριστοτέλη- 112 χλμ., μέχρι τα Νέα Ρόδα 118 χλμ., για Ουρανούπολη 127 χλμ. 

Tips

-Αλσος Αριστοτέλους: Στα Στάγειρα, το Αλσος είναι επισκέψιμο καθημερινά, 09.30 – 17.30 και η είσοδος είναι 2 ευρώ για ενήλικες, 1,50 ευρώ/άτομο για γκρουπ/οικογένειες από 4 άτομα και άνω, 1 ευρώ για παιδιά 6-18 ετών, δωρεάν για παιδιά κάτω των 6 ετών και ΑμεΑ (τηλ. 23760 41327). Στο Αλσος λειτουργεί καφέ εστιατόριο, με ώρες λειτουργίας τα Σαββατοκύριακα ανοιχτά όλη μέρα, τις καθημερινές από το πρωί έως το μεσημέρι (έως 14.00 – 15.00) και στη συνέχεια το απόγευμα, από τις 17.00 και μετά (τηλ. 23760 41151).

-Σιδηροκαύσια Οθωμανικό Λουτρό: Αναστηλωμένο Οθωμανικό Λουτρό, απέναντι από το Αλσος Αριστοτέλους, αποτελείται από τρία λειτουργικά διαμερίσματα σε σειρά, νότια ο τετράγωνος ψυχρός χώρος υποδοχής – αποδυτήρια, στη συνέχεια η χλιαρή ζώνη και τέλος ο ευρύτερος θερμός χώρος με δυο διαμερίσματα. Οι θόλοι διακοσμούνταν με ανάγλυφους σταλακτίτες και αστερόσχημα ανοίγματα για τον φωτισμό. Ιδρύθηκε πιθανώς από τον Ισχάκ Πασά, μεγάλο βεζίρη και αργότερα βαλή της Θεσσαλονίκης, πριν το 1487.   

-Περιπατητικές διαδρομές: Οκτώ από τις δεκάδες περιπατητικές διαδρομές στην Προαθωνική Χερσόνησο, συνδέοντας ιστορία, πολιτισμό, φύση, γαστρονομία, παράδοση, επαγγέλματα κτλ. είναι χαρτογραφημένες. Natura μονοπάτια του βουνού μήκους διαδρομής 23,57 χλμ., Αγιορείτικη συνοριογραμμή – Αρχαιολογικός περίπατος 3 χλμ., Αγιορείτικη συνοριογραμμή – Προσκυνηματικός περίπατος 8,9 χλμ., η διαδρομή του Ξέρξη 4-5 χλμ., με θέα τον Αγιορείτικο κόλπο 4 χλμ., Αριστοτελικός Περίπατος Νέα – Αρχαία Στάγειρα 31,19 χλμ., Αριστοτελικός Περίπατος στο Αριστοτελικό βουνό 2 χλμ., τα Μαδεμοχώρια του χθες 10 χλμ. (www.mountathosarea.org).  

-Χερσόνησος Αγίου Ορους: Κηρυγμένη από την UNESCO ως μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από το 1988, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κέντρα ασκητικής ζωής. Η κοινότητα των 20 μονών αριθμεί πλήθος θρησκευτικών και άλλων κτισμάτων μοναδικής αρχιτεκτονικής.