Αρχαία Μεσσήνη: Ακτινοβολεί πολιτισμό μέσα στους αιώνες

Η Μεσσήνη, χτισμένη στη δεξιά όχθη του ποταμού Παμίσου στο κάτω μέρος της Μεσσηνιακής πεδιάδας -το Ομηρικό «Μάκαρ πεδίον» ή «Μακαρία» όπως ονομάζεται ακόμα και σήμερα-, έδρα του Δήμου Μεσσήνης, πρωταγωνιστεί, μεταξύ άλλων, με την Αρχαία Μεσσήνη και την επαναλειτουργία του θεάτρου, στις αρχές του Αυγούστου 2013, υπό την αιγίδα του αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη.

Υπήρξε η μούσα του λογοτέχνη Σωτήρη Πατατζή που την απαθανάτισε ως «Μεθυσμένη Πολιτεία» στο ομώνυμο μυθιστόρημα, στο οποίο περιγράφεται ένα μεγάλο μέρος από τη ζωή της πόλης στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Η πόλη παρά το γεγονός ότι δεν είναι παραθαλάσσια, οι δικοί της τη λένει «Νησί» και τους κατοίκους της Νησιώτες. Από τα χρόνια του αρχαίου Παυσανία κρατάει αυτή η παράξενη ιστορία που την ονόμαζε «Λίμναι».

Τρεις διαδρομές ανοίγονται με αφετηρία τη Μεσσήνη: προς βορρά και την Αρχαία Μεσσήνη, προς τα δυτικά και το Πολυλίμνιο, και προς το παραλιακό μέτωπο και το νότο με πυξίδα τον Μεσσηνιακό κόλπο και τους παραθαλάσσιους οικισμούς.

Στους πρόποδες της Ιθώμης

Χτισμένη στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου στους πρόποδες του όρους Ιθώμη, στο χωριό Μαυρομάτι, 23 χλμ. από τη Μεσσήνη, η Αρχαία Μεσσήνη ιδρύθηκε το χειμώνα του 370 π.Χ.-369 π.Χ. από το Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών στη μάχη των Λεύκτρων και την εισβολή του στη Λακωνία. Η επίσκεψη στην Αρχαία Μεσσήνη ουσιαστικά ξεκινά από το δρόμο προς την αρχαία πόλη καθώς συναντάτε την Αρκαδική Πύλη, που και σήμερα ακόμα αποτελεί μέρος του οδικού δικτύου. Ηταν η μία από τις δύο μεγάλες πύλες της Μεσσήνης, οδηγώντας προς την Αρκαδία, ενώ η δεύτερη η Λακωνική δεν έχει διατηρηθεί.

«…Η αρχαία Μεσσήνη, τραυματισμένη από τα στοιχεία της φύσης, θαμμένη κάτω από επιχώσεις πολλών μέτρων, ξαναβλέπει το φως, ζει μια δεύτερη ζωή στον σύγχρονο κόσμο» γράφει στην εισαγωγή ο Πέτρος Θέμελης, υπέρμαχος της άποψης των ανοιχτών μνημείων προς τους σύγχρονους επισκέπτες, καθώς θεωρεί ότι οι άνθρωποι δίνουν ζωή στους αρχαιολογικούς χώρους. Ο Πέτρος Θέμελης είναι ο άνθρωπος που από το 1986 μέχρι σήμερα έχει αφιερώσει όλη του τη ζωή στην ανασκαφή της Αρχαίας Μεσσήνης, αναδεικνύοντάς τη σε ένα κορυφαίο Αρχαιολογικό Πάρκο βραβευμένο από την Europa Nostra.

Στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Μεσσήνης, όπου πραγματοποιούνται πολιτιστικές και θεατρικές εκδηλώσεις, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, θα επισκεφτείτε το Αρχαίο Θέατρο -ένα από τα μεγαλύτερα του αρχαίου κόσμου-, τον επιβλητικό οχυρωματικό περίβολο με τις πύλες και τους πύργους, το Εκκλησιαστήριο, το Ασκληπιείο από τα σημαντικότερα ιερά της Μεσσήνης, κέντρο της θρησκευτικής και πολιτικής ζωής της πόλης, το Ιερό της Αρτέμιδος, την περίτεχνη Κρήνη της Αρσινόης η οποία δέχονταν νερό από την πηγή Κλεψύδρα, το Γυμνάσιο και το Στάδιο – από τα πλέον εντυπωσιακά οικοδομικά συγκροτήματα της Μεσσήνης-, την Αγορά, το Ηρώο (Μαυσωλείο των Σαιθιδών) τετρακιόνιο πρόστυλο δωρικό οικοδόμημα κ.ά. 

Αρχαίο θέατρο

Από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας, το Θέατρο της αρχαίας Mεσσήνης λειτουργούσε και ως χώρος μαζικών συγκεντρώσεων πολιτικού χαρακτήρα. Σύμφωνα με μαρτυρία του Πλουτάρχου εκεί έλαβε χώρα η κρίσιμη συνάντηση του Φιλίππου E΄ της Mακεδονίας και του στρατηγού της Συμπολιτείας Αράτου το 214 π.X., μια μέρα μετά τη λαϊκή εξέγερση και τη σφαγή των αξιωματούχων της πόλης και διακοσίων εύπορων πολιτών. Η πρώτη οικοδομική φάση του θεάτρου χρονολογείται στον πρώιμο 3ο αιώνα π.X., χρονολόγηση που επιβεβαιώνεται από τα ανασκαφικά δεδομένα.

Το πλάτος του φτάνει τα 98,60 μ. ενώ η διάμετρος της ορχήστρας τα 23,46 μ. Επισκευές μεγάλης κλίμακας πραγματοποιήθηκαν στο θέατρο γύρω στα μέσα του 2ου αιώνα μ.X. με έξοδα του ευεργέτη της πόλης Tιβέριου Kλαύδιου Σαιθίδα, αρχιερέως των Σεβαστών και Ελλαδάρχου, σύμφωνα με τη μαρτυρία δύο μακροσκελών ψηφισμάτων, χαραγμένων στα βάθρα τιμητικών ανδριάντων πού ήταν ανιδρυμένα στις κόγχες της σκηνής.

Αρχαιολογικό μουσείο

Σε απόσταση περίπου 500 μ. από το κέντρο του χωριού Μαυρομάτι, δυτικά του δημόσιου επαρχιακού δρόμου, που οδηγεί από αυτό προς την Αρκαδική Πύλη, βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, που στεγάζεται σε διώροφο κτίριο και στις τρεις αίθουσες φιλοξενεί ευρήματα αποκλειστικά από τις ανασκαφές που πραγματοποίησαν στη Μεσσήνη ο Θεμιστοκλής Σοφούλης (1895), ο Γεώργιος Οικονόμος (1905 και 1926), ο Αναστάσιος Ορλάνδος (1957-1975) και ο Πέτρος Θέμελης (1986 έως σήμερα). Αρχιτεκτονικά μέλη και ενεπίγραφα βάθρα έχουν εκτεθεί στο αίθριο του Μουσείου και στα υπόστεγα.

Info

Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ», όπου η κοινωνικοποίηση των μνημείων, σε συνδυασμό με τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ελλάδος, είναι ο μεγάλος οραματικός τους στόχος. Το ΔΙΑΖΩΜΑ ιδρύθηκε με την πρωτοβουλία του τέως Υπουργού Πολιτισμού Σταύρου Μπένου και με την καθοριστική συμμετοχή τριών «οικογενειών»: της αρχαιολογικής κοινότητας (αρχαιολόγοι, αναστηλωτές, συντηρητές κλπ), των καλλιτεχνών και των διανοουμένων της χώρας και των τοπικών κοινωνιών (δήμαρχοι, περιφερειάρχες, πολίτες). Αντιπρόεδρος του ΔΙΑΖΩΜΑΤΟΣ είναι ο αναστηλωτής της Αρχαίας Μεσσήνης Πέτρος Θέμελης (www.diazoma.gr).

-Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία οδό Κορίνθου-Καλαμάτας, διανύοντας 234 χλμ., ταξίδι διάρκειας περίπου δυόμισι ωρών ή την οδική αρτηρία Κορίνθου - Πάτρας - Πύργου - Κυπαρισσίας - Μελιγαλά. Η Μεσσήνη απέχει 15 χλμ. από την Καλαμάτα και 2 χμ. από το διεθνές αεροδρόμιο «Βασίλης Κωνσταντακόπουλος». Από Θεσσαλονίκη, υπάρχουν απευθείας πτήσεις για το αεροδρόμιο της Καλαμάτας, ή για το «Ελ. Βενιζέλος» στην Αττική και στη συνέχεια οδικώς.

-Αρχαιολογικό Μουσείο/ Αρχαιολογικός χώρος: Οι ώρες επίσκεψης στο μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο της Μεσσήνης είναι καθημερινά, από τις 8.30 το πρωί έως τις 15.30. Το ενιαίο εισιτήριο κοστίζει 5 ευρώ (σ.σ. ισχύει το μειωμένο εισιτήριο έως τον Μάρτιο του 2020) τηλ. 27240 51201.