Ιωάννινα: Οι παραδόσεις, το Κάστρο και τα γιαννιώτικα γλυκά (+pics)

Τα Ιωάννινα, στην Ηπειρο, πρωτεύουσα του νομού Ιωαννίνων, είναι κτισμένα στη δυτική όχθη της λίμνης Παμβώτιδας, σχεδόν στο κέντρο ενός λεκανοπεδίου, που ορίζουν τα όρη Μιτσικέλι, Τόμαρος και Ξεροβούνι. Η πόλη των Ιωαννίνων αποτελεί ένα πάντρεμα παραδόσεων και πολιτισμών, με κυρίαρχο το χριστιανικό, το ισλαμικό και το εβραϊκό στοιχείο. Πρόκειται για μία συνύπαρξη που έχει αφήσει έντονα σημάδια στο ιστορικό και πεζοδρομημένο κέντρο της πόλης.

Τα Ιωάννινα ανέδειξαν μεγάλες μορφές και στα γράμματα και στις τέχνες και τα αναφέρουν ως «πόλη των Γραμμάτων και των Τεχνών». Οσον αφορά την ονομασία τους, υπάρχουν διάφορες εκδοχές, η επικρατέστερη όμως αναφέρει ότι την οφείλει σε κάποιον οικιστή Ιωάννη ή στη μονή του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

«Η Ηπειρος έχει ένα ιδιαίτερο περιβάλλον, που μπορείς σε μισή ώρα από τα βουνά να είσαι στη θάλασσα, μετά την κατασκευή της Εγνατίας και της Ιόνιας οδού» αναφέρει στο «Εθνος της Κυριακής» ο Περιφερειάρχης Ηπείρου Αλέξανδρος Καχριμάνης, στο πλαίσιο αποστολής που διοργάνωσε η Περιφέρεια Ηπείρου με στόχο την προώθηση του προορισμού σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Ο κ. Καχριμάνης τόνισε ότι η Ηπειρος συνδυάζει ένα απίθανο περιβάλλον «και στήνουμε και τον πρωτογενή μας τομέα, και τη γαστρονομία μας, η οποία συνδυάζεται με μια ποιότητα. Αντίστοιχη ποιότητα θέλουμε να έχουμε και στην παροχή υπηρεσιών, είτε αυτά είναι ξενοδοχεία, είτε παραλίες, είτε ειδικές μορφές τουρισμού στα βουνά μας» ανέφερε ο Περιφερειάρχης Ηπείρου προσθέτοντας ότι με  τη συνεργασία όλων, με ποιότητα και ένα brand name, «στηρίζουμε την οικονομία και του τουρισμού αλλά και της μεταποίησης και του πρωτογενούς τομέα».

Βόλτα στην πόλη

Απολαυστική η βόλτα στην πόλη με τα εκπληκτικά μουσεία, την υπέροχη λίμνη -σήμα κατατεθέν ολόκληρης της περιοχής-, τους αρχαιολογικούς χώρους, τις εκκλησίες, τις μονές, τα μουσουλμανικά μνημεία, τη συναγωγή, τα αρχοντικά, τα ιστορικά κτίρια, τις πολυσύχναστες πλατείες κτλ.

Κατηφορίζοντας τη Λεωφόρο Γεωργίου Β', περνάτε από το Δικαστικό Μέγαρο, φτάνετε στην πλατεία Πύρρου με τον ανδριάντα του βασιλιά των αρχαίων Ηπειρωτών Πύρρου, τα σιντριβάνια, τα περιστέρια, την περαντζάδα του κόσμου.

Απέναντι, βρίσκεται η Περιφέρεια Ηπείρου και λίγο πιο κάτω το Ρολόι το οποίο ανεγέρθηκε το 1905 και αποτελεί κεντρικό σημείο συνάντησης των κατοίκων της πόλης. Απέναντι από το Ρολόι είναι το δημαρχείο των Ιωαννίνων ενώ από εκεί υπάρχουν διακλαδώσεις με πεζόδρομους γεμάτους καφέ, μπαράκια, εμπορικά καταστήματα, ιστορικά κτίρια κτλ.

Ενας από τους βασικούς πυρήνες του ιστορικού κέντρου της πόλης που θα συναντήσετε πιο κάτω είναι η οδός Ανεξαρτησίας. Ηταν ο πιο εμπορικός δρόμος των Ιωαννίνων και παρά τις εκτεταμένες ζημιές που υπέστη από την πυρκαγιά του 1869, εξακολουθεί να διατηρεί έναν παραδοσιακό, νοσταλγικό χαρακτήρα. Αποτελεί, δε, ένα από τα πιο ζωντανά και γραφικά κομμάτια των Ιωαννίνων, με καταστήματα αλλά και αρκετές στοές, όπως για παράδειγμα, η Στοά Λούλη, η οποία υπήρξε το κύριο μέρος που οι τρεις κοινότητες -χριστιανική, ισλαμική, εβραϊκή- συνεργάστηκαν και προόδευσαν μαζί.

Για την ιστορία, η Στοά Λούλη χτίστηκε το 1875, αρχικά λειτούργησε ως χάνι το οποίο σιγά σιγά έγινε σημείο κόμβος για όλη την Ηπειρο. Στην είσοδό της λειτούργησε η πρώτη τράπεζα στη βορειοδυτική Ελλάδα, τη διαχείριση της οποίας είχαν οι Τούρκοι. Επίσης, μέσα στη Στοά, πουλήθηκαν οι πρώτες εφημερίδες από την Αθήνα. Στο κέντρο υπήρχε πηγάδι και λέγεται ότι το νερό του ήταν το καλύτερο της πόλης. Επί 130 χρόνια λειτουργούσε ως πολυχώρος (υπήρχαν σιδηρουργεία, ξυλουργεία, οινοποιείο, αποθηκευτικοί χώροι, χοροδιδασκαλείο κ.ά.). Σήμερα, στο γεμάτο μνήμες περιβάλλον, σερβίρονται παραδοσιακά πιάτα και μεζέδες συνοδεία ζωντανής μουσικής με ρεμπέτικα, έντεχνα και λαϊκά. 

Πεζόδρομοι και πλατείες (σ.σ. δημοφιλής η πλατεία Μαβίλη στο Μώλο με θέα στη λίμνη), γειτονιές όπως η Σκάλα (σ.σ. εκεί που κάποτε υπήρχαν βυρσοδεψεία, και στις μέρες μας έχουν μετατραπεί σε in μπαράκια) στολισμένοι με λαμπιόνια και αστέρια, μεζεδοπωλεία, τσιπουράδικα, ρεμπετάδικα, καφέ και μπαράκια, με εορταστική διάθεση, προ(σ)καλούν ντόπιους, φοιτητές (σ.σ. υπολογίζονται περίπου στις 15.000) και επισκέπτες για μια στάση. Σ’ αυτήν την γοητευτική πόλη που τελικά, μάλλον, δεν κοιμάται ποτέ!

Στο Κάστρο

Περνώντας μια από τις επτά πύλες του, θα ξυπνήσουν μέσα σας μνήμες από το βυζαντινό παρελθόν, αλλά και τη νεότερη Ιστορία. Και βέβαια, ξαναζωντανεύουν οι θρύλοι του Αλή Πασά! Η οδός Αβέρωφ καταλήγει στην Καραμανλή, εκεί όπου βρίσκεται η κύρια είσοδος για το Κάστρο, του Αγίου Γεωργίου.

Το Κάστρο κατοικείται από περίπου 3.000 κατοίκους και ανάμεσα στα στενά του δρομάκια θα δείτε μονοκατοικίες με λουλουδιασμένες αυλές αλλά και διώροφα, θα ανακαλύψετε λίγα καφέ και μαγαζάκια με διάφορα είδη αργυροχρυσοχοΐας, λαϊκής τέχνης και αναμνηστικά ενώ θα βρείτε και κάποιους ξενώνες για ευχάριστη και ήσυχη διαμονή.

Εντός του τείχους διαμορφώνονται δυο ακροπόλεις, η βορειανατολική και η νοτιοανατολική ακρόπολη Ιτς Καλέ. Στη βορειοανατολική ακρόπολη ήταν χτισμένα τα ανάκτορα των βυζαντινών ηγεμόνων της πόλης αλλά και το τζαμί του Ασλάν Πασά, ο οποίος ηγεμόνευσε στα Γιάννινα κατά το διάστημα 1600 – 1612.

Σήμερα στο τζαμί στεγάζεται το Δημοτικό Εθνογραφικό Μουσείο Ιωαννίνων, φιλοξενώντας τρεις συλλογές, αντιπροσωπευτικές των κατοίκων του Κάστρου κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του: χριστιανική, εβραϊκή, μουσουλμανική. Ωρες λειτουργίας Δευτέρα – Παρασκευή 08.30 – 16.30, Σ/Κ και αργίες 09.00 – 15.00 (τηλ. 26510 26356).

Για την ιστορία, το Τζαμί του Ασλάν Πασά υπήρξε ο πυρήνας ενός μεγάλου θρησκευτικού – εκπαιδευτικού συγκροτήματος, από το οποίο σήμερα σώζεται ο ομώνυμος τουρμπές (Μαυσωλείο), ο μενδρεσές (ιεροδιδασκαλείο) και τα μαγειρεία (εστία).

Στη νοτιοδυτική πλευρά του Κάστρου είναι η ακρόπολη Ιτς Καλέ (εσωτερική ακρόπολη) και εκεί βρίσκονται το Βυζαντινό Μουσείο (σ.σ. στεγάζεται στο ισόγειο του τέως «βασιλικού περιπτέρου», στον ίδιο χώρο είχε χτιστεί το Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ενώ εκεί προϋπήρχαν τα ερείπια του κεντρικού σεραγιού του Αλή Πασά), το Φετιχέ τζαμί (1795) και ο τάφος του Αλή Πασά, ενώ στο κέντρο του Ιτς Καλέ είναι το «Θησαυροφυλάκιο», κτίριο της περιόδου του Αλή Πασά, που στεγάζει την έκθεση αργυροχοΐας. Από την απέναντι πλευρά βρίσκεται το κτίριο των «Μαγειρείων», ένα ιστορικό μνημείο που σήμερα στεγάζει το καφέ του Βυζαντινού Μουσείου.

Μέσα στο Κάστρο βρίσκεται επίσης και η Εβραϊκή Συναγωγή, το μοναδικό μνημείο που σώζεται από την άλλοτε ισχυρή εβραϊκή κοινότητα των Ιωαννίνων.

Επίσης, στο δυτικό προμαχώνα της νοτιοανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ), στο κτίσμα των παλαιών μαγειρείων, στεγάζεται το εντυπωσιακό Μουσείο Αργυροτεχνίας, μέλος του δικτύου μουσείων του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς. Σκοπός του μουσείου, μεταξύ άλλων, είναι η διάσωση της γνώσης για την ηπειρωτική αργυροτεχνία.

*

ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ, με το άναμμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου να έχει γίνει την περασμένη Τετάρτη και να συνεχίζονται οι εκδηλώσεις με παραστάσεις, μπαζάρ, εργαστήρια χειροτεχνίας και θεατρικής έκφρασης, βιωματικές επισκέψεις, με τη φιλαρμονική του Δήμου Ιωαννιτών να παίζει στους πεζόδρομους της πόλης, χριστουγεννιάτικα κάλαντα, αφήγηση χριστουγεννιάτικων διηγημάτων, συναυλίες κτλ.

Info

-Πώς θα πάτε: Από Αθήνα ακολουθείτε την Ολυμπία Οδό στο τμήμα Κορίνθου – Πάτρας και στη συνέχεια την Ιόνια Οδό, με το ταξίδι να διαρκεί περίπου 4 ώρες και τα χιλιόμετρα να ανέρχονται περίπου στα 410. Από Θεσσαλονίκη ακολουθείτε την Εγνατία οδό διανύοντας 257 χλμ., ταξίδι περίπου δυόμισι ωρών. Υπάρχει και αεροπορική σύνδεση από Αθήνα στο αεροδρόμιο των Ιωαννίνων «Βασιλεύς Πύρρος» (5 χλμ. από το κέντρο της πόλης) ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες έχει και τσάρτερ από Ευρώπη, Ισραήλ.

-Πού θα μείνετε: Σε ξενοδοχεία όλων των κατηγοριών και για όλα τα βαλάντια, τόσο μέσα στην πόλη των Ιωαννίνων, στο Κάστρο και στα γύρω προάστια και χωριά, καθώς και σε ξενώνες. Οι τιμές για την εορταστική περίοδο, όπως ενημερώνει το «ΕτΚ» ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Ιωαννίνων Σπύρος Σουρέλης, ξεκινούν από τα 80 ευρώ, για δίκλινο με πρωινό, και φτάνουν τα 150 ευρώ.

-Μουσείο Αργυροτεχνίας: Στο Κάστρο των Ιωαννίνων, με εκθέματα και υλικό σχετικά με την ιστορία και την τεχνολογία της αργυροτεχνίας στην Ηπειρο, με τα στάδια κάθε τεχνικής έως τη δημιουργία του τελικού προϊόντος, συλλογές ηπειρωτικών αργυρών αντικειμένων από τον 18^ο έως τον 20^ο αιώνα κτλ. Ωρες λειτουργίας, 10.00 – 17.00, καθημερινά, εκτός Τρίτης. Είσοδος 4 ευρώ, μειωμένο 2 ευρώ (τηλ. 26510 64065).

-Αρχαιολογικό Μουσείο: Στο κέντρο της πόλης, στο πάρκο Λιθαρίτσια, με εκθέματα από την προϊστορική Ηπειρο, τον καθημερινό βίο των Ηπειρωτών, τη ρωμαϊκή εποχή, από το ιερό της Δωδώνης, από παλιούς μύθους και νέες λατρείες κ.ά. Ωρες λειτουργίας 08.30 – 15.30, εκτός Τρίτης (τηλ. 26510 01050).

-Βυζαντινό Μουσείο: Στο Κάστρο, στην ακρόπολη Ιτς Καλέ, το βυζαντινό μουσείο είναι χτισμένο στη θέση όπου βρίσκονταν το 19ο αιώνα τα σεράγια του Αλή Πασά. Στις επτά αίθουσές του εκτίθενται ευρήματα ανασκαφών από την παλαιοχριστιανική μέχρι και τη μεταβυζαντινή περίοδο, καθώς και εικόνες και κειμήλια από το 16ο έως το 19ο αιώνα. Ωρες λειτουργίας 08.30 – 15.30, εκτός Τρίτης (τηλ. 26510 25989).

-Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης: Από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μνημεία της χώρας μας, χτισμένο στον 3ο π.Χ. αιώνα και με χωρητικότητα 18.000 θέσεων είναι το μεγαλύτερο θέατρο της εποχής του και βρίσκεται δίπλα σε ένα από τα πιο ξακουστά μαντεία του αρχαίου κόσμου. Απέχει 20 χλμ. από τα Ιωάννινα. Ωρες λειτουργίας καθημερινά 08.30 – 15.30, είσοδος 4 ευρώ (τηλ. 26510 82287).

-Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων «Παύλος Βρέλλης»: Στεγάζεται σ’ ένα κτίριο αστικής φρουριακής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου του 18ου αιώνα. Στο μουσείο με τα 150 κέρινα ομοιώματα, σε φυσικό μέγεθος, η ιστορία συναντά την καλλιτεχνική δημιουργία. Πρόκειται για την ιστορία του τόπου πριν την Επανάσταση του 1821. Βρίσκεται στο Μπιζάνι, 13 χλμ. από Γιάννενα. Ωρες λειτουργίας καθημερινά 10.00 – 16.00, είσοδος 6 ευρώ (γενική), 4 ευρώ (τουριστικά γκρουπ, φοιτητές), 3 ευρώ (πολύτεκνοι, άνεργοι κτλ.), δωρεάν παιδιά έως 8 ετών (τηλ. 26510 92128).

-Σπήλαιο Περάματος: Στο Πέραμα (5 χλμ.), το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία το 1940, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς οι κάτοικοι του χωριού, προσπαθούσαν να βρουν καταφύγιο από τους βομβαρδισμούς. Μετά τον πόλεμο, και συγκεκριμένα το 1951, περνώντας από εκεί τυχαία οι γεωλόγοι-σπηλαιολόγοι, Ιωάννης και Αννα Πετροχείλου έμαθαν για την ύπαρξή του. Η τουριστική διαδρομή του έχει μήκος 1.100 μέτρα και η έκταση που καλύπτει είναι 14.800 τ.μ. Διαθέτει πλούσιο σταλαγματικό υλικό με 19 είδη σταλακτιτών και σταλαγμιτών σε αποχρώσεις λευκού, ερυθρού, αλαβάστρινου. Ωρες λειτουργίας καθημερινά 09.00 – 17.00 (τηλ. 26510 81521, www.spilaio-perama.gr).

-Τοπικά προϊόντα/γεύσεις: Πίτες (γαλατόπιτα, μπατσόπιτα, χορτόπιτα, τυρόπιτα, μανιταρόπιτα κτλ.), ντόπια κρέατα, τυριά, κοτόπουλο (και μαύρο 90 ημερών), βούτυρο, τσίπουρο, κρασί (ποικιλίες Ντεμπίνα, Βλάχικο, Μπεκάρι), χειροποίητα ζυμαρικά, βότανα, λικέρ, μέλι, ελαιόλαδο, γιαννιώτικα σιροπιαστά με κυρίαρχο τον μπακλαβά (με σοκολάτα, με αμύγδαλα και καρύδια) αλλά και κανταΐφι, σκερ μπουρέκ, γαλακτομπούρεκο, καρυδόπιτα, πάστες, προφιτερόλ κτλ.

Φωτογραφίες: Ντέπυ Χιωτοπούλου