Λίμνη Μαυροσουβάλας: Ο επίγειος παράδεισος με τα μοναδικά νερά και το εγκαταλειμμένο ορυχείο στην καρδιά του τελευταίου παραμυθένιου δάσους της Αττικής

Είναι η μία από τις μόλις δύο φυσικές λίμνες του νομού Αττικής. Η άλλη είναι η λίμνη της Βουλιαγμένης. Ακόμα και σήμερα ελάχιστοι γνωρίζουν την ύπαρξη της. Βρίσκεται στη βορειοανατολική Αττική και σε υψόμετρο 225 μέτρα. Κρατάει καλά κρυμμένα τα μυστικά της και είναι μέρος ενός σύνθετου οικοσυστήματος που αποτελεί τον «τελευταίο» παράδεισο στην Αττική. Η πρόσβαση πριν την χρήση των GPS ήταν άγνωστη και η ύπαρξη της άγγιζε τα όρια του θρύλου καθώς δεν βρίσκονταν πάνω σε κάποιο πέρασμα και ποτέ δεν υπήρξε ανθρώπινη δραστηριότητα.

Ακόμα και σήμερα ο επισκέπτης θα πρέπει να αφιερώσει χρόνο και υπομονή για να την εντοπίσει μέσα από το δαιδάλωδες δασικό οδικό δίκτυο το οποίο παρά την ετήσια συντήρηση επηρεάζεται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ισχυρές βροχές και χιονοπτώσεις προκαλούν συχνά μεγάλα νεροφαγώματα στο δρόμο αλλά και πτώσεις δέντρων και κάνουν την πρόσβαση δύσκολη και επικίνδυνη.

Μόνο στα παραμύθια...

Με λίγα λόγια όταν στα παραμύθια λέμε «μια φορά και έναν καιρό ήταν μία λίμνη βαθιά μέσα στο πυκνο δάσος», αυτή είναι η λίμνη της Μαυροσουβάλας. Βρίσκεται στην καρδιά του ομώνυμου πυκνού δάσους που μέχρι και πριν μερικές δεκαετίες και κυρίως πριν τη μεγάλη πυρκαγιά τον Ιούλιο του 1998 ήταν απροσπέλαστη από την οργιώδη βλάστηση. Εικοσιπέντε χρόνια μετά την καταστροφή η φύση έχει ανακάμψει η φύση και οι κοντινές κοινότητες προσπαθούν με νύχια και με δόντια να προστατέψουν την περιοχή. Η Μαυροσουβάλα (χάρτης Google ΕΔΩ) είναι η συνέχεια του τελευταίου «παρθένου» δάσους της βορειοανατολικής Πάρνηθας και βρίσκεται μεταξύ των δύο λεωφόρων Μακαλάσας - Μηλεσίου - Σκάλας Ωρωπού και Εθνικής Οδού - Μαρκοπούλου.

Βρέθηκε κάρβουνο το 1873

Η ευρύτερη περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο από το 1873 όταν έγινε η πρώτη ερεύνα υπό τον μηχανικό - μεταλλειολόγο Ανδρέα Κορδέλλα. Τα στρώματα λιγνίτη που ανευρέθηκαν στο Μήλεσι και στην Μαυροσουβάλα ήταν ικανοποιητικά ως προς την ποιότητα αλλά και την ποσότητα και χαρακτηρίστηκαν εκμεταλλεύσιμα. Η πρώτη διάνοιξη ονομάστηκε «Στοά Κορδέλλα» από το όνομα του ανθρώπου που ανακάλυψη το κοίτασμα. Η ερευνά έγινε για λογαριασμό της Μεταλλουργίας Λαυρίου και ο λιγνίτης προορίζονταν για τα καμίνια της Μεταλλουργίας. Η περιοχή έβγαζε λιγνίτη και μαύρο γύψο και από εκεί πήρε την ονομασία της καθώς στα αρβανίτικα σουβάλα σημαίνει γύψος. Ο λιγνίτης μεταφέρονταν με ατμοκίνητα βαγονέτα είτε στη Μαλακάσα στο σταθμό του τρένου στη Σφενδάλη είτε στην καρβουνόσκαλα στην παραλία Μαρκοπούλου - Νέων Παλατίων και από ύψος 25 μέτρων τα βαγονέτα φόρτωναν εύκολα τα αμπάρια των πλοίων.

Οι γεωτρήσεις της ΕΥΔΑΠ

Στην καρδιά του δάσους και αρκετά κοντά από τη λίμνη βρίσκονται επίσης οι εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ η οποία εδώ και δεκαετίες εκμεταλλεύεται τις γεωτρήσεις της περιοχής. Σύμφωνα μάλιστα με εργαζομένους στην ΕΥΔΑΠ το νερό της Μαυροσουβάλας είναι εξαιρετικής ποιότητας και αξιοποιείται στις δύσκολες περιόδους που υπάρχει πτώση στη στάθμη του νερού στη λίμνη Μαραθώνα. Λίγο πιο μακριά ο Δήμος Ωρωπού αντλεί νερό από τρεις γεωτρύσεις ιδιοκτησίας του που υδρεύουν το παραλιακό μέτωπο (Μαρκόπουλο, Κάλαμο, Σκάλα, Νέα Παλάτια, Ωρωπό, Συκάμινο, Χαλκούτσι).

Έτσι πηγάζει το μοναδικό νερό Μαυροσουβάλας

Σύμφωνα με μεγάλη έρευνα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τα υπόγεια νερά της Μαυροσουβάλας προέρχονται από τα νερά της λεκάνης απορροής του Ασωπού ποταμού που εδώ και χιλιάδες αν όχι εκατομμύρια χρόνια μεταφέρει το νερό κάτω από τους μεταλπικούς σχηματισμούς μέχρι την περιοχή Μήλεσι και Καλάμου. «Η μεγάλη διαπερατότητα των ασβεστολίθων αλλά και το έντονο ανάγλυφο έχουν ως αποτέλεσμα την ύπαρξη πλούσιων υδροφορέων και πολλών αναβλύσεων. Οι υδροφόροι ορίζοντες της ενότητας αποστραγγίζονται στους ασβεστόλιθους».

Αγνωστα αποθέματα

Τα υπόγεια αποθέματα νερού της ενότητας είναι άγνωστα. Η υπολεκάνη αυτή περιβάλλεται από την ανθρακική μάζα και λιμναίες αποθέσεις συνδέονται άμεσα με την θάλασσα. Τα αποθέματα της λεκάνης εκτιμώνται συνολικά σε 42106 m3/έτος. Η υδροδυναμικότητα της υπολεκάνης είναι χαμηλή σε σχέση με αυτή του άνω και μέσω ρου και λόγω της εντατικής εκμετάλλευσης των υπόγειων νερών της η κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται», αναφέρει η μελέτη του ΑΠΘ.

Υπόγεια νερά

Μέσα σε αυτό το καταπληκτικό οικοσύστημα δεν αποτελεί έκπληξη η ύπαρξη της λίμνης Μαυροσουβάλας η οποία βρίσκεται κρυμμένη μέσα στο δάσος. Ακόμα και το drone δυσκολεύεται να «ξετρυπώσει» το μέγεθος της ομορφιάς της, ενώ η οργιώδη βλάστηση επιτρέπει να περνούν οι ακτίνες του ήλιου ελάχιστες ώρες μέσα στην ημέρα. Η λίμνη είναι τροφοδοτούμενη με υπόγεια νερά τα οποία παρότι δείχνουν στάσιμα ανανεώνονται. Πολύ κοντά και στην απέναντι πλευρά του χωματόδρομου και βαθιά μέσα στο δάσος υπάρχει και ένα έλος που σε περίοδο βροχοπτώσεων σχηματίζει μία δεύτερη μικρότερη λίμνη. 

Πύργος και καταρράκτης

Σύμφωνα με μαρτυρίες και αρχείων από τις τοπικές κοινότητες η Μαυροσουβάλα υπήρξε Κοινότητα από το 1930 μέχρι που ξέσπασε ο Β παγκόσμιος πόλεμος οπότε το ορυχείο άρχισε να μετράει αντίστροφα λόγω του υψηλού κόστους εξόρυξης. Στην θέση Μπάφι (Κοσκινά) υψώνετε ακόμα και σήμερα το Καμίνι (μοιάζει με πέτρινο πύργο) με το οποίο αφαιρούσαν από το λιγνίτη την υγρασία και υπάρχουν ακόμα και στις μέρες μας τα απομεινάρια λιγνίτη που είχαν αποτύχει να αποξηράνουν γιατί είχε οξειδωθεί. Υπάρχει και ένας μικρός καταρράκτης πλάι στο Καμίνι τα νερά του οποίου έρχονται από τη λίμνη της Μαυροσουβάλας.

Πως δημιουργήθηκε η λίμνη

Δημιουργήθηκαν υπόγειες στοές σε μεγάλα βάθη και μήκη για εκείνη την εποχή. Οι στοές έφταναν τα 250μ. βάθος και 2.000μ. μήκος και στηρίζονταν είτε με ξύλινες πρόχειρες κατασκευές ή με πέτρα. Σύμφωνα με μία αναφορά ντόπιων που δεν έχει τεκμηριωθεί η λίμνη της Μαυροσουβάλας πιθανότατα να δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών κάποιας στοάς των ορυχείων που χτύπησε στον υδροφόρο ορίζοντα και πλημμύρισε. Θα πρέπει να γίνουν ειδικές γεωλογικές έρευνες ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για την ηλικία της λίμνης, το πως δημιουργήθηκε και πως ανανεώνεται το νερό της.

Ορυχείο και αναρρίχηση

Οι λιγνίτες που είχαν εξορυχθεί στον Ωρωπό προορίζονταν ως καύσιμα ατμάμαξας των ΣΕΚ ενώ ο ψιλός λιγνίτης αγοράζονταν από την Ηλεκτρική Εταιρεία Αθηνών Πειραιώς. Τα λιγοστά χαμόσπιτα στον οικισμό της Μαυροσουβάλας Αγίας Παρασκευής στην καρδιά του δάσους στέκουν ακόμα και σήμερα μάρτυρες μιας άλλης εποχής, ενώ λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο μακριά υπάρχει αναρριχητικό πεδίο με αρνητική κλήση που αξιοποιήθηκε το 2005 και κάθε χρόνο συγκεντρώνει όλο και περισσότερους λάτρεις της αναρρίχησης.

Διαβάστε ακόμη

Γιατί ο Μπάιντεν επέτρεψε στην Ουκρανία να κάνει χρήση πυραύλων στο ρωσικό έδαφος; Πώς αλλάζουν οι ισορροπίες στον πόλεμο

Κατεπείγουσα προκαταρκτική εξέταση από τον Άρειο Πάγο για το χαμένο υλικό από τις κάμερες στα Τέμπη

Στάση εργασίας σε λεωφορεία και τρόλεϊ την Τετάρτη - Ποιες ώρες τραβούν χειρόφρενο

Το αντίο του Κώστα Μυλώση στον κουμπάρο του Βασίλη Μαντζουράνη - Η μέρα και η ώρα της κηδείας του αδικοχαμένου μουσικού