Το έθιμο του Κλήδονα: Το άναμμα της φωτιάς, το αμίλητο νερό και οι πίτες

Ο ΚΛΗΔΟΝΑΣ είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και το συναντάμε σε πολλά μέρη της Ελλάδας, αλλά και σε Ευρωπαϊκές χώρες. Είναι μια λαϊκή μαντική διαδικασία, σύμφωνα με την οποία αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες η ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Το έθιμο πραγματοποιείται στις 23 και 24 Ιουνίου, που συμπίπτει με το θερινό ηλιοστάσιο.

Η λέξη Κλήδονας είναι αρχαία (ομηρική, Κλήηδών – Κληδών που σημαίνει φήμη, αγγελία, άκουσμα οιωνισμού, μαντική ρήση, ευτυχές μήνυμα). Σύμφωνα με τις παραδόσεις, ο λαός πιστεύει ότι ο Αϊ Γιάννης φέρνει τύχη γι’ αυτό και λέγεται ριζικάρης αλλά και φανιστής γιατί φανερώνει την τύχη.

Η διήμερη γιορτή, παραδοσιακά, περιελάμβανε τρεις φάσεις: την προετοιμασία, όπου παραμονή του Αϊ Γιάννη, γινόταν το άναμμα της φωτιάς και το πέρασμα πάνω από αυτήν καθώς και η μεταφορά του αμίλητου νερού, την έκθεση στα άστρα, και το άνοιγμα του Κλήδονα, ανήμερα της εορτής, με τα ριζικά και στη συνέχεια η γιορτή έκλεινε με διασκέδαση για τους συμμετέχοντες.

Το έθιμο

Την παραμονή του Αϊ Γιαννιού τα αγόρια της γειτονιάς άναβαν τρεις μεγάλες φωτιές στη σειρά, μόλις άρχιζε να σουρουπώνει. Για προσανάμματα χρησιμοποιούσαν τα Μαγιάτικα στεφάνια που έφερναν τα κορίτσια. Πάνω από τις φωτιές πηδούσανε όλοι, αγόρια, κορίτσια και παντρεμένες κρατώντας μια πέτρα πάνω από το κεφάλι τους. Λέγανε πως αν πηδήσεις τρεις φορές είναι καλό για την υγεία σου και επιπλέον φεύγουν οι ψύλλοι και οι κοριοί!

Αμέσως μετά, οι ανύπαντρες κοπέλες μαζεύονταν σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου ανέθεταν σε κάποιο μέλος της συντροφιάς, συνήθως σε μια Μαρία, της οποίας και οι δύο γονείς να είναι στη ζωή, να φέρει από το πηγάδι ή την πηγή το «αμίλητο νερό». Το έλεγαν  αμίλητο, γιατί κατά τη μετάβαση των κοριτσιών στη βρύση και κατά την επιστροφή, δεν έπρεπε να μιλήσουν. Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου γινόταν ο κλήδονας, άδειαζαν το νερό σε πήλινο δοχείο (γκουμάρι το έλεγαν στην Αγιάσο της Λέσβου), στο οποίο η κάθε κοπέλα έριχνε από ένα αντικείμενο ριζικό ή σημάδι, όπως δαχτυλίδι, σκουλαρίκι, κουμπί, δαχτυλήθρα κτλ. Στη συνέχεια κάλυπταν το δοχείο με ένα πανί και το έβαζαν σε κάποιο σημείο μέσα στο σπίτι ή στο φούρνο ή το κλείδωναν με κλειδαριά.

Το τοποθετούσαν στην ύπαιθρο, ή στην ταράτσα σπιτιού, ή κάτω από τριανταφυλλιά, για να τον δουν τη νύχτα τ’ άστρα. Την επομένη το πρωί, τον έπαιρναν μέσα στο σπίτι πριν τον δει ο ήλιος, ώστε να μην εξουδετερωθεί η μαγική επιρροή των άστρων.

Ανήμερα, άνοιγε ο κλήδονας από εκείνον που το κλείδωσε. Τα αντικείμενα καθώς έβγαιναν με τυχαία σειρά στο κάθε ένα απαγγέλλανε ένα αυτοσχέδιο δίστιχο-προφητεία για τον κάτοχο του σημαδιού. Οταν οι κοπέλες επέστρεφαν στα σπίτια τους, προσέχανε ποιο όνομα ή λέξη θα πρωτοάκουγαν στο δρόμο και το συσχετίζανε με την ανοικτή τύχη τους εκείνη τη βραδιά.

ΑΓΙΑΣΟΣ ΛΕΣΒΟΥ

Τα Κάψαλα και ο Κλήδουνας

ΣΤΗΝ ΑΓΙΑΣΟ, ορεινό κεφαλοχώρι νοτιοανατολικά της Λέσβου (25 χλμ. από Μυτιλήνη), αναβιώνουν τα έθιμα Κάψαλα (Αγιστρου) – Κλήδουνας, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Καρναβαλικού Συλλόγου Αγιάσου «Ο ΣΑΤΥΡΟΣ».

Η πομπή θα ξεκινήσει την επόμενη Κυριακή 23/6, στις 18.00, από το Καμπούδι με τη συνοδεία παραδοσιακής κομπανίας, θα κάνει στάση για χορό στο Σταυρί και θα καταλήξει στην Αγορά. Θα ανάψει η φωτιά για να ακολουθήσει το άγιστρο, θα γίνει η παραδοσιακή τηγανόπιτα και θα βγει ο κλήδονας. Θα παίξουν τα Σαντούρια και τα έγχορδα του Αναγνωστηρίου και θα χορέψει το εφηβικό του τμήμα.

«Αγιστρου» λένε στην Αγιάσο, τη διαδικασία ανάμματος και υπερπήδησης της φωτιάς, προκειμένου να διωχθεί, να εξορκιστεί, να εξαγνιστεί το μίασμα. Ονομασία που προέρχεται από τη λέξη άγος που σημαίνει μίασμα, μόλυσμα. 

ΠΑΡΟΣ

Ξορκίζοντας τα κακά πνεύματα

ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥ, από τις 21 έως τις 23 Ιουνίου, αναβιώνει το έθιμο του Κλήδονα, όπου οι κάτοικοι ανάβουν μεγάλες φωτιές και καίνε τα Πρωτομαγιάτικα στεφάνια. Τα άλματα πάνω από τη φωτιά εξορκίζουν τα κακά πνεύματα, ενώ μια άλλη παράδοση θέλει να αποκαλύπτεται στις ανύπαντρες ο μέλλοντας σύζυγος τους.
Τα πιο γνωστά πανηγύρια γίνονται στον Πρόδρομο, στη Νάουσα και στην Αλυκή όπου οι θαλασσινοί μεζέδες και η παραδοσιακή μουσική κρατά μέχρι το πρωί.

Ο Πρόδρομος τιμάει με θρησκευτικές εκδηλώσεις στις 23 και 24 Ιουνίου τον Αγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, πολιούχο του χωριού, ενώ στο πανηγύρι του Κλήδονα συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου. Στην Αλυκή στην παραλία γίνεται το κάψιμο των Μάηδων με τη συνοδεία παραδοσιακών χορών και ζωντανής μουσικής. Στη Νάουσα το έθιμο αναβιώνει στον αύλειο χώρο του Αγίου Αθανασίου, στις Λεύκες στην πλατεία Ηρώων με το κάψιμο των Μάηδων, στον Κώστο στην πλατεία του χωριού, στη Μάρπησσα στην πλατεία Παπά –Γιώργη Στάμενα κτλ.

ΑΙΤΩΛΙΚΟ

Τα Ριζικάρια

ΣΤΟ ΑΙΤΩΛΙΚΟ, στην Αιτωλοακαρνανία, 10 χλμ. βορειοδυτικά του Μεσολογγίου, πόλη ανεπτυγμένη σ’ ένα μικρό νησάκι στο μέσον περίπου της λιμνοθάλασσας Αιτωλικού-Μεσολογγίου, αναβιώνει το έθιμο του Κλήδονα, με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού & Μορφωτικού Συλλόγου «Το Αιτωλικό».

Τα «Ριζικάρια – Στις φωτιές του Αϊ Γιαννιού» θα αναβιώσουν την Κυριακή 23 Ιουνίου, στις 9 το βράδυ, στη Δυτική παραλία (Αγαλμα) στο Αιτωλικό.

Να σημειώσουμε ότι ο Πολιτιστικός & Μορφωτικός Σύλλογος «Το Αιτωλικό» ιδρύθηκε το 1982, προσφέροντας με τις δράσεις του στον πολιτισμό του τόπου.

Διαβάστε ακόμη

Κατέρρευσε ψηφιακά το Νοσοκομείο της Νίκαιας: Εξετάσεις, εξιτήρια, μισθοδοσίες... στο χέρι

Η μάχη των... ντεσιμπέλ στη Θεσσαλονίκη: Κάθε μέρα 10 επιχειρηματίες οδηγούνται με χειροπέδες στο κρατητήριο

Φοβερός και «τριπλός» ο Γιάννης Αντετοκούνμπο! Κυπελλούχοι οι Μπακς

Πρεμιέρα σήμερα για το «Καλάθι του Αϊ-Βασίλη»: Ποια μαγαζιά με παιχνίδια αφορά - Τι περιλαμβάνει