Αιγές: Δέος, περηφάνεια και παγκόσμια συγκίνηση

Χρυσά στεφάνια βελανιδιάς και μυρτιάς, χρυσές λάρνακες με το ανάγλυφο δεκαεξάκτινο αστέρι της Βεργίνας, ασύλητοι βασιλικοί τάφοι, χρυσοποίκιλτη πανοπλία, επιτύμβιες στήλες

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 9 λεπτά ┋

Οι Αιγές, η αρχαία πόλη ανάμεσα στη Βεργίνα και τα Παλατίτσια, στην Ημαθία, στην Κεντρική Μακεδονία, σε απόσταση μόλις μίας ώρας από τη Θεσσαλονίκη, είναι η πρώτη πόλη των Μακεδόνων και πυρήνας του αρχαίου Βασιλείου τους. Βρίσκεται στα νότια του Αλιάκμονα, του μεγαλύτερου – σε μήκος – ποταμού της Ελλάδας (περίπου 320 χλμ.), στους πρόποδες των Πιερίων ορέων, και το όνομά της σημαίνει «ο τόπος με τα πολλά κατσίκια».

Οι Αιγές, είναι η βασιλική πρωτεύουσα των Μακεδόνων, εκεί, όπου μεταξύ άλλων, επισκέπτες από όλη την υφήλιο, εντυπωσιάζονται από το μεγαλείο των Βασιλικών Ανακτόρων, των Βασιλικών Τάφων των Μακεδόνων, τη Χρυσή Λάρνακα του Βασιλιά Φίλιππου Β’ κ.ά.

Πότε όμως ήρθε στο φως η σημαντικότερη αρχαιολογική ανακάλυψη του 20ού αιώνα στην Ελλάδα και ποιος βρίσκεται πίσω απ’ αυτήν; Ηταν 8 Νοεμβρίου του 1977, όταν ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος κι η ομάδα του, είχαν βρεθεί μπροστά σε ένα αρχαιολογικό εύρημα, που προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση και κινητοποίηση της επιστημονικής κοινότητας.

«…Και τότε είδαμε κάτι που ήταν αδύνατο να φανταστώ. Μια ολόχρυση λάρνακα με ένα επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι στο κάλυμμα της. Τη βγάλαμε από τη σαρκοφάγο, την αποθέσαμε στο δάπεδο και την ανοίξαμε. Τα μάτια όλων άνοιξαν διάπλατα και η αναπνοή μας είχε κοπεί. Ολα έδειχναν πως είχαμε βρει έναν βασιλικό τάφο κι αν η χρονολόγηση που δίναμε στα ευρήματα ήταν σωστή, όπως φαινόταν, τότε.... Δεν τολμούσα να το συλλογιστώ. Για πρώτη φορά ένιωσα μια δυνατή ανατριχίλα, κάτι σαν ηλεκτρικό ρεύμα, να περνά τη ραχοκοκαλιά μου. Αν λοιπόν η χρονολογία... κι αν αυτά ήταν βασιλικά λείψανα.. τότε.. είχα κρατήσει στα χέρια μου τα οστά του Φιλίππου;

Ήταν τρομακτικό, αδύνατο να το αντέξει ο νους μου» είναι κάποια από τα λόγια του αείμνηστου Ελληνα καθηγητή αρχαιολόγου Μανόλη Ανδρόνικου, από το βιβλίο του «Το χρονικό της Βεργίνας».

Οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει στη Βεργίνα, έναν ασύλητο μακεδονικό τάφο! Μέσα στην ολόχρυση λάρνακα, φυλάσσονταν πολλούς αιώνες, τα οστά του Μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου, του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου!

Στη Μεγάλη Τούμπα

Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, από το 1996, τη Μεγάλη Τούμπα των Αιγών επισκέπτονται καθημερινά πλήθος κόσμου. Ο χώρος των Βασιλικών Τάφων, η Βασιλική ταφική συστάδα του Φιλίππου Β’, οι αριστουργηματικές τοιχογραφίες κ.ά. προστατεύονται κάτω από ένα τεχνητό κέλυφος που εξωτερικά θυμίζει αρχαίο ταφικό τύμβο. Στην είσοδο βρίσκεται η εικόνα της Μεγάλης Τούμπας καθώς και ένα τρισδιάστατο μοντέλο που δίνει μια συνολική εντύπωση του χώρου και των μνημείων.

Η πρώτη ενότητα είναι αφιερωμένη στους Μακεδόνες που οι επιτύμβιες στήλες τους βρέθηκαν στις επιχώσεις της Μεγάλης Τούμπας. Στη συνέχεια, είναι τα ερείπια μακεδονικού τάφου (IV) με κίονες, και μετά το «Ηρώον», ένα υπέργειο μνημείο τόπος λατρείας των νεκρών βασιλικών μελών. Δίπλα, ένας συλημένος κιβωτιόσχημος τάφος (Ι), μιας από τις συζύγους του Φιλίππου Β, ίσως της Νικησίπολης, επονομαζόμενος και ως «Τάφος της Περσεφόνης» με την τοιχογραφία από το εσωτερικό του, με την Αρπαγή της Περσεφόνης από τον Αδη, τη βουβή θεά Δήμητρα και τις τρεις, αδέκαστες, Μοίρες, με τον Ερμή Ψυχοπομπό σε έντονη κίνηση και την τρομαγμένη νύμφη που μαρτυρεί το φοβερό γεγονός.

Ο ασύλητος τάφος του Φιλίππου Β'

Η ενότητα αφιερωμένη στο Φίλιππο Β’, βασιλιά του Αρχαίου Ελληνικού Βασιλείου της Μακεδονίας, από το 359 π.Χ. έως τη δολοφονία του (336 π.Χ.), αποτελεί από τα πλέον εντυπωσιακά ευρήματα του μουσείου.

Τα όπλα, τα σκεύη της νεκρικής τελετουργίας, η χάλκινη οικοσκευή που χρησιμοποιήθηκε για το τελευταίο λουτρό του σώματος του βασιλιά του Αρχαίου Ελληνικού Βασιλείου της Μακεδονίας είναι εκθέματα που θαυμάζει ο επισκέπτης. Στη συνέχεια, κατηφορίζει προς τον τάφο του Φιλίππου Β’ (ΙΙ), θαυμάζοντας την τοιχογραφία της σκηνής κυνηγιού σε δάσος. Η προθήκη με τα υπολείμματα της ταφικής πυράς συμπεριλαμβάνεται στα ευρήματα.

Χρυσές λάρνακες και χρυσά στεφάνια

Στέκεσαι ώρα και αισθάνεσαι δέος μπροστά από την ολόχρυση λάρνακα με το επιβλητικό ανάγλυφο αστέρι με τις 16 ακτίνες, καθώς και το ολόχρυσο στεφάνι βελανιδιάς, που βρέθηκαν μέσα στη σαρκοφάγο.

Φτιαγμένη από χρυσάφι 24 καρατίων, με συνολικό βάρος που φτάνει τα 8 κιλά, η λάρνακα στην οποία είχαν τοποθετηθεί τα οστά του νεκρού βασιλιά Φιλίππου Β΄ είναι ένα από τα πολυτιμότερα αντικείμενα του αρχαίου κόσμου που έφτασαν ως εμάς. Το χρυσό αστέρι που αναπτύσσεται στο καπάκι της λάρνακας εμφανίζεται ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ. στους τάφους της βασιλικής νεκρόπολης των Αιγών, και αποκτά αξία συμβολική και μεταφορική, ώσπου να γίνει ο ήλιος-θυρεός των Μακεδόνων βασιλέων.

Άλλη μια χρυσή λάρνακα βρέθηκε με τα οστά της βασίλισσας Μήδας που ακολούθησε τον Βασιλιά Φίλιππου Β’ στο θάνατο. Το σπάνιο πορφυρό χρυσοκέντητο ύφασμα που τύλιγε τα οστά της βασίλισσας εκτίθεται στο μουσείο, καθώς επίσης και η χρυσή λάρνακα, που ήταν μέσα τοποθετημένα, και το χρυσό στεφάνι μυρτιάς.

Στον ίδιο χώρο βρίσκονται και οι δύο χρυσελεφάντινες κλίνες συμποσίων, τα όπλα και η πανοπλία του Φιλίππου Β΄, τα πολύτιμα σκευή συμποσίων των βασιλικών μελών και η ασημένια τεφροδόχος του «Πρίγκιπα». Ο ασύλητος λεγόμενος «τάφος του Πρίγκιπα» (ΙΙΙ), είναι πιθανόν να ανήκε στον Αλέξανδρο Δ΄, εγγονό του Φιλίππου B’ και γιο του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρωξάνης.

Info

Απόσταση: Από Αθήνα ακολουθείτε την Εθνική Οδό για Θεσσαλονίκη, βγαίνετε στην έξοδο για Κοζάνη/ Βέροια και συνεχίζετε στην Εγνατία Οδό. Μέχρι τη Βέροια θα διανύσετε 520 χλμ. ενώ για τη Βεργίνα προσθέστε άλλα 8 χλμ. Από Θεσσαλονίκη ακολουθείτε την Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης – Αθηνών, βγαίνετε στην έξοδο για Βέροια και συνεχίζετε στην Εγνατία οδό διανύοντας συνολικά 78 χλμ.
Διαμονή: Στη Βεργίνα λειτουργούν ξενώνες και μικρές ξενοδοχειακές μονάδες, καθώς επίσης και στη Βέροια, τόσο στην παραδοσιακή συνοικία της Μπαρμπούτας με boutique hotel και στη σύγχρονη πόλη με ξενοδοχεία και boutique art hotel.
Μουσείο Βασιλικών Τάφων Αιγών: Στη Βεργίνα, 8 χλμ. νοτιαοανατολικά της Βέροιας, το μουσείο (τηλ. 23310 92347, www.aigai.gr) λειτουργεί Δευτέρα 12.00 – 20.00, Τρίτη – Κυριακή 08.00 – 20.00 (θερινό ωράριο έως 30 Οκτωβρίου). Τιμή εισιτηρίου 12 ευρώ (ολόκληρο), 6 ευρώ (μειωμένο). Υπάρχει και το ενιαίο εισιτήριο που περιλαμβάνει μουσείο Βασιλικών Τάφων Αιγών, Αρχαιολογικό μουσείο Βέροιας (τηλ. 23310 24972), Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας (τηλ. 23310 25847) και ισχύει για 3 μέρες. Τιμή εισιτηρίου 14 ευρώ και 7 ευρώ αντίστοιχα.

Tips

Αιγές: Μητρόπολη των Μακεδόνων, η κοιτίδα της δυναστείας των Τημενιδών, της οικογένειας του Φιλίππου Β’ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών, έχουν ανακαλυφθεί το ανάκτορο του Φιλίππου Β’, το θέατρο, τα ιερά της Εύκλειας και της Κυβέλης (ή Μητέρας των Θεών), τα τείχη της πόλης, και η βασιλική νεκρόπολη, με πάνω από 500 σωζόμενους τύμβους, που χρονολογούνται από τον 11ο – 1ο αιώνα π.Χ.
Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών: Το νέο κτήριο που κατασκευάζεται σε οικόπεδο έκτασης 140 στρεμμάτων στα δυτικά της Βεργίνας, αποτελεί την «είσοδο» του Πολυκεντρικού Μουσείου, αλλά και του αρχαιολογικού χώρου των Αιγών. Εδώ πρόκειται να εκτεθούν σε μόνιμη ημιυπαίθρια έκθεση γλυπτά που προέρχονται από τα ιερά της πόλεως και να αναταχθεί ο άνω όροφος της πρόσοψης του ανακτόρου. Το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, όπως ενημερώνει το «Εθνος της Κυριακής» η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, Αγγελική Κοτταρίδη, θα είναι έτοιμο το 2020.
Ανάκτορο Αιγών: Το ανάκτορο Αιγών κτισμένο στα χρόνια του Φιλίππου Β΄ (359-336 π.Χ.), σε έκταση 12,5 στρ., αποτελεί, όχι μόνον το μεγαλύτερο, αλλά μαζί με τον Παρθενώνα, και το σημαντικότερο κτήριο της κλασικής Ελλάδας. Στις μέρες μας είναι επισκέψιμο Δευτέρα – Παρασκευή 10.00 – 14.00. Απέχει 1.700 μέτρα από το δημοτικό πάρκινγκ, σε ανηφορικό δρόμο (σ.σ. προτείνεται η πρόσβαση με τα πόδια, όχημα με προσοχή γιατί η περιοχή είναι εργοτάξιο, ενώ απαγορεύονται τα λεωφορεία). Το έργο για την ανάπλαση - ανάδειξη της Βασιλικής Νεκρόπολης και του Ανακτόρου των Αιγών βρίσκεται σε εξέλιξη, και όπως μας πληροφορεί η κα. Κοτταρίδη, θα ολοκληρωθεί το 2023.
Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας: Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας είναι η αρχαιολόγος Αγγελική Κοτταρίδη, η οποία από το 1991 είναι υπεύθυνη για τις ανασκαφές και για όλα τα έργα συντήρησης και ανάδειξης των Αιγών. Επίσης, συνέταξε την πρόταση με την οποία ο χώρος εντάχθηκε το 1996 στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, σχεδίασε και οργάνωσε την έκθεση των θησαυρών στο κτήριο προστασίας των Βασιλικών Τάφων (α΄ φάση 1997, β΄ φάση 2003) κτλ.
Μανόλης Ανδρόνικος: Γεννήθηκε στην Προύσα 23 Οκτωβρίου 1919 και απεβίωσε στις 30 Μαρτίου του 1992, στη Θεσσαλονίκη. Μεταξύ άλλων, εργάστηκε ως βοηθός δίπλα στον καθηγητή αρχαιολογίας του ΑΠΘ Κωνσταντίνο Ρωμαίο, στην ανασκαφή της Βεργίνας. Η κορυφαία στιγμή της καριέρας του θεωρείται η 8η Νοεμβρίου 1977, όταν στη Βεργίνα έφερε στο φως τον ασύλητο μακεδονικό τάφο του Φιλίππου Β’ (ΙΙ) της Μεγάλης Τούμπας. Επίσης, μια από τις βασικές συνεργάτιδες του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου ήταν η Στέλλα Δρούγου, καθηγήτρια αρχαιολογίας στο ΑΠΘ. Προτομή του βρίσκεται απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ενώ η οδός μπροστά από το Μουσείο φέρει το όνομά του.

Διαβάστε ακόμη