Παρελθόν, παρόν και κοινωνικά πρότυπα: Οι «Ψυχοκόρες» μιλούν στο ethnos.gr για την πατριαρχία και τη γυναικεία καταπίεση

Ενα σύμπαν σε μικρογραφία. Εχοντας βασιστεί σε πραγματικά γεγονότα και αληθινές μαρτυρίες, οι «Ψυχοκόρες» του ΑΝΤ1+, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Χαραλαμπίδη, πρωτότυπο σενάριο Πέννυς Φυλακτάκη και Βαγγέλη Νάση, είναι η πρώτη σειρά μυθοπλασίας στην ελληνική τηλεόραση που αγγίζει το συγκεκριμένο θεσμό, ο οποίος συμπεριλαμβανόταν στο εθιμικό ελληνικό δίκαιο ως μια «άτυπη μορφή υιοθεσίας» και στηρίχτηκε από επίσημες αστυνομικές διατάξεις «περί υπηρετών, υπηρετριών, τροφών και υπηρετομεσητικών». Ο θεσμός αυτός καταργήθηκε με νόμο μόλις το 1964. 

Συγκεκριμένα, οι ψυχοκόρες ήταν το τεράστιο σιωπηλό ρεύμα γυναικείας εσωτερικής μετανάστευσης τη δεκαετία 1950 - '60. Ανήλικες κοπέλες, συνήθως ορφανές, που έφευγαν από την ανελέητη φτώχεια της επαρχίας και πήγαιναν εσώκλειστες σε εύπορα σπίτια με αντάλλαγμα τη στέγαση, τη σίτιση και, σε κάποιες φορές, ένα μηνιαίο χρηματικό ποσό. Στη σειρά του ΑΝΤ1+, η Μαρίκα αγωνίζεται να ξαναενώσει την οικογένειά της, η Βασιλική ονειρεύεται ένα καλύτερο μέλλον, η Φρόσω πασχίζει να επιβιώσει, η Δεσποινιώ προσπαθεί να γλιτώσει από τον βιασμό και την εκμετάλλευση, η Όλγα γίνεται ένα ακόμα θύμα της πατριαρχίας, η Αγνή θέλει να γαντζωθεί σ' έναν πλούσιο γαμπρό, η Σταυρούλα πηγαίνει όπου τη στέλνουν οι γονείς της, η Αμαλία προτιμά την εκμετάλλευση από τη φτώχεια...

Στον αντίποδα, παρόλο που βρίσκονται σε ευνοϊκότερη θέση, οι κυρίες τους δίνουν τον δικό τους αγώνα στο πλαίσιο μιας πατριαρχίας και ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Πασχίζουν κι αυτές να υπάρξουν. Η Νέλλα με την ομορφιά και τα πάθη της, η Μάγια με την αρχοντιά, τον δυναμισμό και το όραμά της, η Ευανθία αποκτώντας αυτό που θέλει πάση θυσία... Γυναίκες που πατούν πάνω σε άλλες γυναίκες για ν' ασκήσουν κι αυτές, κάπου, εξουσία. Φανταχτερά σαλόνια και αθλια πλυσταριά, φάμπρικες και καλλιστεία, υπόκοσμος και αστική βιτρίνα. Τρεις παράλληλες ιστορίες ενώνονται μέσα από απρόβλεπτες ανατροπές και φέρνουν την κινηματογραφική αφήγηση στην οθόνη μας. Oι «Ψυχοκόρες» μάς προσκαλούν να σκύψουμε στην κλειδαρότρυπα μιας εποχής τρομοκρατίας, αλλά και ελπίδας. Μιας εποχής όπου το γυναικείο σώμα ήταν, ταυτόχρονα, τόπος ιερός και νόμισμα επιβίωσης και όπου σε κάθε λαμπερό αρχοντικό υπήρχε κι ένα σκοτεινό υπόγειο γεμάτο μυστικά.

Οι ψυχοκόρες έγιναν η αθέατη ραχοκοκαλιά της αστρικής τάξης, το σιωπηλό ρεύμα των γυναικών της Ελλάδας που έγινε κύμα: απέκτησαν σιγά - σιγά ταυτότητα, δραπέτευσαν από τα σπίτια που τις περιόρισαν, πάλεψαν για την οικονομική τους ανεξαρτησία και έγραψαν τη δική τους ιστορία στην κοινωνία της εποχής. Η Μαριάννα Κιμούλη (Μαρίκα), η Ασημένια Βουλιώτη (Δεσποινιώ), η Μαργαρίτα Αλεξιάδη (Βασιλική) και η Aννα Λουιζίδη (Φρόσω) μιλούν στο ethnos.gr για τους ιδιαίτερους ρόλους τους και μοιράζονται μαζί μας τις ανησυχίες και τα όνειρά τους.

Μαριάννα Κιμούλη: «Ως γενιά έχουμε ξεχάσει να ονειρευόμαστε σε βάθος χρόνου»

Όλα ξεκίνησαν μ' ένα τηλεφώνημα που δέχτηκα από τη Φρόσω Ράλλη και συνέχισαν με μία πολύμηνη διαδικασία κάστινγκ. Συνήθως αυτές οι συνθήκες χαρακτηρίζονται από ακραίο άγχος, αλλά σε αυτή την περίπτωση ήταν ένα δημιουργικό ταξίδι σ' ένα κλίμα απόλυτης ασφάλειας. Από την αρχή θυμάμαι υπήρχε στην ατμόσφαιρα κάτι πολύ μοναδικό. Σαν να γνωρίζαμε πως αυτή η δουλειά έχει κάτι ξεχωριστό. Γι’ αυτό και η χαρά μου ήταν απεριόριστη όταν έμαθα πως θα συμμετέχω τελικά. Νιώθω πολύ ευγνώμων και τώρα μπορώ να πω με σιγουριά, πως αυτό το αρχικό ένστικτο επιβεβαιώθηκε. 

Για μένα, η Μαρίκα δεν είναι απλώς ο ανθρωπος που θα ήθελα να μπορώ να είμαι, αλλά είναι και το είδος ανθρώπου που πιστεύω ότι αρχίζει να εκλείπει από την κοινωνία μας. Ενας άνθρωπος που δε βάζει ποτέ το προσωπικό του συμφέρον πάνω από το συμφέρον των δικών του ανθρώπων. Ενας άνθρωπος που πιστεύει στην έννοια της συλλογικότητας. Ενας άνθρωπος που τον χαρακτηρίζει ο αλτρουισμός, η ενσυναίσθηση και η γενναιοδωρία. Μακάρι να ζήσουμε κάποια στιγμή σ' ένα κοινωνικό σύστημα που δε θα θεωρούνται αυτά τα χαρακτηριστικά ως αδυναμίες.

Εχω την τύχη σε αυτή τη δουλειά να συναντηθώ, όχι απλώς με σπάνιους συνεργάτες, αλλά με σπάνιους ανθρώπους. Δεν είναι σύνηθες. Νιώθω πως βρίσκομαι στην προνομιούχα θέση να συνεργάζομαι με απίστευτα γενναιόδωρους ανθρώπους. Οι παλαιότεροι έχουν πάντα τη διάθεση να βοηθήσουν και οι νεότεροι αλληλοστηριζόμαστε ουσιαστικά. Είναι κάτι που προσπαθώ να θυμίζω στον εαυτό μου καθημερινά γιατί ίσως αργήσω να το ξανά συναντήσω.

Πάντα οι σειρές εποχής γοήτευαν. Είναι η απόσταση του χρόνου που δημιουργεί αυτή τη γοητεία. Εκτός αυτού, όμως, οι σειρές εποχής είναι απαραίτητες γιατί δίνουν την ευκαιρία, ειδικά στις νεότερες γενιές, ν' αποκτούν μία μεγαλύτερη επαφή με το παρελθόν και την ιστορία μας. Το streaming έχει δώσει την ευκαιρία σε ανθρώπους να παρακολουθούν αγαπημένες τους σειρές ή ταινίες με μία ελευθερία χρόνου. Προσωπικά, όμως, δεν θα άλλαζα το συναίσθημα που νιώθω όταν πηγαίνω σινεμά και παρακολουθώ μία ταινία σε μία γεμάτη αίθουσα.

Η υποκριτική είναι μία τέχνη που μιλά για τον άνθρωπο. Οσο περισσότερο ασχολείσαι με αυτήν, τόσο πιο πολύ μαθαίνεις τους ανθρώπους. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να κάνει κάτι άλλο. Αρχικά αυτό που με γοήτευσε στην υποκριτική ήταν πως μου έδωσε την ευκαιρία να παρατηρώ τους ανθρώπους με μεγάλη προσοχή, ώστε και οι πράξεις μου να έχουν την απαραίτητη σχέση με τις δικές τους πράξεις. Στη συνέχεια συνειδητοποίησα το πόσο σημαντικό είναι να παράγεις κάτι, το οποίο έχει να κάνει με πνευματικές αξίες και όχι μόνο με τη χρηματική αξία των πραγμάτων. Ελπίζω, σε μία μεγαλύτερη χειραφέτηση των νέων ηθοποιών. Αυτό που βρίσκω αναγκαίο είναι ένας νέος ηθοποιός να έχει λόγο και κοινωνική αιτία που συμμετέχει σ' ένα έργο και να μην εξαρτά τη συμμετοχή του απ’ τη ψευδαίσθηση που σου δίνει κάποιος υποτιθέμενος σχεδιασμός μιας καριέρας.

Η ομορφότερη περίοδος της ζωής μου θα τολμήσω να πω ότι είναι αυτή που διανύω τώρα. Κυρίως επειδή έχω την ευκαιρία να δημιουργώ σε καθημερινή βάση. Δεν υπάρχει κάτι που να με κάνει να νιώθω πιο ζωντανή από αυτό. Μακάρι να μπορούσα πιο συχνά να κάνω προβολές του εαυτού μου στο μέλλον. Σαν γενιά έχω την αίσθηση πως έχουμε ξεχάσει ή αδυνατούμε να ονειρευτούμε σε βάθος χρόνου. Σαν να έχει έρθει ο ορίζοντας πολύ κοντά μας. Βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από ακραία συμβάντα, τα οποία δημιουργούν μία ακραία ανασφάλεια για το αύριο.

Πιστεύω στους λίγους φίλους αλλά καλούς. Εχω φιλίες που κρατάνε περίπου δύο δεκαετίες και άλλες πολύ πιο πρόσφατες αλλά εξίσου ουσιαστικές. Οι ανθρώπινες σχέσεις χρειάζονται δουλειά, σεβασμό και εκτίμηση. Κυριότερα όμως να μη θεωρείς τίποτα αυτονόητο ή δεδομένο. Είναι σημαντικό να παλεύουμε καθημερινά για τους ανθρώπους που αγαπάμε. Σήμερα, αυτό που με κάνει περήφανη είναι οι επιτυχίες των φίλων μου. Είναι σημαντικό να μπορείς να χαίρεσαι και να είσαι περήφανη για τις χαρές και τις επιτυχίες των φίλων σου. Στον φίλο σου δεν πρέπει να είσαι δίπλα του μόνο στη λύπη του, αλλά και στη χαρά του.

Ασημένια Βουλιώτη: «Πολλές φορές έχω προσπαθήσει ν' απεγκλωβιστώ από την εικόνα της γυναίκας barbie»

Η συμμετοχή μου στις «Ψυχοκόρες» προέκυψε όταν με κάλεσε για κάστινγκ η Σοφία Δημοπούλου. Στη συνέχεια, πέρασα τέσσερις οντισιόν και τελικά μ' επέλεξαν για το ρόλο της Δεσποινιώς. Είχα μόλις τελειώσει τη σχολή και μου φαινόταν τρελό να μου δοθεί η ευκαιρία να δουλέψω πάνω σε αυτόν το ρόλο σε μια τόσο μεγάλη δουλειά. Μέχρι να πάω στο πρώτο γύρισμα πίστευα ότι μπορεί και να ακυρωθεί. Η Δεσποινιώ είναι ένας ρόλος αρκετά μακριά από εμένα. Είναι μια 17χρονη κοπέλα που μεγαλώνει στην επαρχία την δεκαετία του '50. Σκέψου ένα από τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι ότι είναι αγράμματη. Για να μπορέσω να την ενσαρνώσω χρειάστηκε να διαβάσω μαρτυρίες από αληθινές ψυχοκόρες, να δω ταινιες - ειδικά για τις δύσκολες κακοποιητικές σκηνές και να μιλήσω με μεγαλύτερες γυναίκες που έζησαν εκείνη την περίοδο. Με τη Δεσποινιώ ταυτίζομαι με την προσπάθεια της να βλέπει τη ζωή μ' ένα αισιόδοξο τρόπο πάρα τις δύσκολες και τις κακουχίες που περνάει.

Σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία συνεχώς νιώθεις την ταμπέλα «γυναίκα» να σε συνοδεύει. Σίγουρα με τα χρόνια γίνονται βήματα αλλά έχουμε δρόμο ακόμη. Πολλές είναι οι φορές που έχω προσπαθήσει ν' απεγκλωβιστώ από την εικόνα της γυναίκας barbie, της γυναίκας sex machine, της γυναίκας νοικοκυράς. Χρειάζεται αντίσταση στα πρότυπα και εμπιστοσύνη στη γυναικεία φύση μας. Η τριβή μου με την τέχνη με βοηθάει να κατανοήσω τον εαυτό μου και κατ’επέκταση τους άλλους. Αυτό με κάνει να νιώθω όλο και πιο δυνατή γυναίκα.

Εχοντας βγει πρόσφατα από τη σχολή, στην πολύ σύντομη επαγγελματική μου διαδρομή, δεν έχω βιώσει βία και ελπίζω να μη συμβεί. Θεωρώ πως είναι τύχη που βγήκα στο επάγγελμα μετά το #MeToo. Βέβαια, θεωρώ ότι ο αγώνας αυτός μόλις άρχισε και έχει ακομη δρόμο μπροστά του. Οι αλλαγές είναι προς το παρόν επιδερμικές και βασίζονται στο φόβο. Συχνά ακούω συναδέλφους που έχουν υποστεί βία. Η βία ελλοχεύει ακόμη και μέσα στις σχολές. Όμως θεωρώ πως σαν κοινωνία είμαστε έτοιμοι να πάμε ένα βήμα παρακάτω.

Δυστυχώς, στη ζωή, τα πάντα είναι ταξικά. Το να είσαι προνομιούχος κοινωνικά σίγουρα δεν είναι ο μόνος δρόμος για να είσαι ηθοποιός. Ωστόσο, αν για ν' ασκήσεις την τέχνη σου που συνήθως αμείβεσαι πενιχρά χρειάζεται να κάνεις άλλες δύο δουλειές για να επιβιώσεις σίγουρα δεν είσαι στην ίδια μοίρα με κάποιον που έχει εξασφαλισμένο εισόδημα. Δεν ξέρω αν εγώ επέλεξα το συγκεκριμένο επάγγελμα ή εκείνο διάλεξε εμένα. Από μικρή είχα την τάση να πηγαίνω προς τα εκεί που υπάρχει μουσική και να βλέπω ταινίες ακόμη και αν δεν τις καταλάβαινα. Ακολουθούσα απλώς το ένστικτό μου. Επίσης σαν παιδί μου άρεσε συχνά να βάζω συνθήκες στο μυαλό μου και να παίζω πως είμαι κάποια άλλη για να μη βαριέμαι. Κατά καιρούς πολλά σκέφτομαι ότι μπορώ να κάνω. Για παράδειγμα, αυτή την περίοδο φαντασιώνομαι να γίνω ακροβάτισσα στο τσίρκο.

Η τέχνη μου, μου έχει μάθει να μην παίρνω στα σοβαρά τον εαυτό μου, αρα να παίρνω στα σοβαρά όλους τους άλλους. Η υποκριτική δεν είναι ψυχοθεραπεία, ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο διεξάγεται μπορεί να γίνει ψυχοθεραπευτικός. Αλλά αυτό συμβαίνει και με το να καλλιεργείς ντομάτες στη γλάστρα σου. Για μένα, σίγουρα, όλες οι κριτικές είναι χρήσιμες. Κάνω ένα επάγγελμα που στόχος του είναι η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση με το κοινό, φυσικά και με απασχολεί η γνώμη των άλλων. Απλώς με τον καιρό μαθαίνω να ξεχωρίζω τις χρήσιμες κριτικές - που με εξελίσσουν- από τις άσκοπες.

Η ομορφότερη περίοδο της ζωής μου είναι αυτή που ζω τώρα και ελπίζω σε όλα τα επόμενα «τώρα» να είναι πάλι αυτό που ζω τώρα. Το μυαλό μου τρέχει συχνά στο μέλλον, αλλά προσπαθώ να το αλλάξω αυτό, γιατί όποιος παραζεί στο μέλλον χάνει το παρόν. Νιώθω περήφανη για τα λάθη μου γιατί είναι η κινητήριος δύναμη για να συνεχίσω να προσπαθώ και να μην επαναπαύομαι. Επίσης, αισθάνομαι περήφανη για τους ανθρώπους που αγαπώ.

Μαργαρίτα Αλεξιάδη: «Εχω αντιμετωπίσει δυσκολίες λόγω του φύλου μου»

Με τις «Ψυχοκόρες» συνέβη το εξής παράδοξο. Οταν έλαβα, για πρώτη φορά, την σκηνή που είχα να προετοιμάσω για το κάστινγκ, είχα ένα πολύ έντονο προαίσθημα και μια σιγουριά πως θα είμαι μέρος αυτής της σειράς, όταν όμως μετά την διαδικασία του κάστινγκ, μου ανακοίνωσαν πως πράγματι θα είμαι μια από τις ψυχοκόρες δεν μπορούσα με τίποτα να το πιστέψω. Μέχρι να φτάσει η πρώτη μέρα γυρίσματος, ήμουν πεπεισμένη πως κάτι θα γίνει που θα με εμποδίσει, να είμαι στη σειρά. Αρχισα να γιορτάζω τη συμμετοχή μου μόλις ακούστηκε το πρώτο «Πάμε!» στο γύρισμα.

Πρώτού ξεκινήσουν τα γυρίσματα, υπήρξε και μια περίοδος προετοιμασίας. Στο διάστημα αυτό έκανα μερικά μαθήματα ιστορίας μ' έναν φίλο μου ιστορικό, διάβασα κάποια σχετικά βιβλία και μαρτυρίες, μελέτησα τα δέκα πρώτα επεισόδια που είχα στα χέρια μου, κάναμε πρόβες με τους σκηνοθέτες της σειράς, και είδα κάποιες σχετικές ταινίες με το ρόλο μου, που μου πρότεινε η Πένυ Φυλακτάκη. Κατά τη διαδικασία αυτής της προεργασίας, αλλά και των γυρισμάτων, συνεχώς ανακάλυπτα όλο και περισσότερα κοινά δικά μου με τη Βασιλική. Το πείσμα, η αντιδραστικότητα, η ξεροκεφαλιά, το χιούμορ σε λάθος στιγμές, η επιμονή που υποστηρίζει αυτά που αγαπάει, είναι μερικά από αυτά τα στοιχεία.

Ο θεσμός της ψυχοκόρης πρόκειται για έναν θεσμό, ο οποίος εμφανίστηκε κυρίως μετά τον εμφύλιο, όταν πολλές γυναίκες είχαν μείνει χωρίς την προστασία ενός αρσενικού μέλους της οικογένειας. Την εποχή εκείνη οι γυναίκες ήταν σχεδόν ανήκουστο να καταφέρουν να επιβιώσουν χωρίς την παρουσία του άντρα, αυτή λοιπόν την κατάσταση ήρθε να καλύψει ο θεσμός της ψυχοκόρης. Εύπορες οικογένειες, υιοθετούσαν νεαρά κορίτσια και ορισμένες τις προίκιζαν και τους δίνανε και το όνομα τους. Με το πέπλο όμως της φιλανθρωπίας, πολλές γυναίκες κακοποιήθηκαν με διάφορους τρόπους. Ούσα γυναίκα και μάλιστα μεγαλωμένη στη δική μας εποχή, με πιάνει τρόμος αρχικά με τη σκέψη πως μια γυναίκα χωρίς την ύπαρξη του άντρα δεν μπορούσε να ζήσει με ασφάλεια, και έπειτα ότι ακόμα και το ίδιο το πλαίσιο «ασφαλείας» που είχε δημιουργηθεί, κυρίως εκμεταλλεύτηκε τη γυναίκα. 

Σ' ένα θεωρητικό πλαίσιο το μοντέλο της οικογένειας έχει τροποποιηθεί αρκετά σε σχέση με τα παλαιότερα χρόνια, αλλά δεν έχει καταφέρει να καλύψει όλες τις ανάγκες όλων των κοινωνικών ομάδων. Συχνότερα συναντάμε μονογονεϊκές οικογένειες, μητέρες ή πατέρες που καταφέρνουν να μεγαλώσουν μόνοι τους τα παιδιά τους, αλλά δε συναντάμε νόμιμες οικογένειες με ζευγάρια του ίδιου φύλου. Η ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα, απουσιάζει από τις οικογενειακές βλέψεις, καθώς το νομικό πλαίσιο δεν τους συμπεριλαμβάνει ακόμα, μέσα σε αυτές. Επιπροσθέτως παρατηρώ, πως ο σύγχρονος τρόπος ζωής εμποδίζει τους νέους να κάνουν οικογένεια, οπότε το πιο σύνηθες μοντέλο εκτιμώ πως είναι γονείς μεγαλύτερης ηλικίας ή ζευγάρια τα οποία είναι πολλά χρόνια μαζί και πλέον δεν μπορούν βιολογικά να κάνουν παιδιά. Συνεπώς, πιστεύω ότι ναι μεν υπάρχει μια μεγαλύτερη ελευθερία σε σχέση με τους ανθρώπους που ζούσαν το '50, αλλά δεν είμαι απολύτως βέβαιη κατά πόσο αυτή η ελευθερία ανήκει σε όλους μας.

Αν και δεν έχω υπάρξει εγώ η ίδια ούτε σύζυγος ούτε μητέρα, αισθάνομαι δυσφορία σε σχέση με την προκατάληψη των δύο αυτών ρόλων στην κοινωνία. Στην Ελλάδα το να είσαι μητέρα παρατηρώ πως πολύ συχνά, ταυτίζεται με την έλλειψη διαθεσιμότητας, κυρίως στον επαγγελματικό τομέα. Ο ρόλος της μητέρας δηλαδή κάτω από ορισμένες συνθήκες λειτουργεί ως τροχοπέδη για ν' αναπτυχθεί μια γυναίκα σε προσωπικό επίπεδο και είναι μάλιστα πολύ σύνηθες να χαρακτηρίζεται ως «κακή μάνα» ή «αδιάφορη σύζυγος» σε περίπτωση που πέρα από την οικογένεια της, υπολογίζει και τον εαυτό της. 

Οι ταμπέλες είναι κάτι το οποίο ενώ αντιπαθώ πολύ, θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγει κανείς ολοκληρωτικά από αυτές, είναι μια αυτόματη εγκεφαλική διαδικασία. Είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα όλοι μας κατηγοριοποιούμε τους ανθρώπους, σ' ένα πρώτο τουλάχιστον στάδιο γνωριμίας, με στόχο αρχικά την αποφυγή του φόβου για το αγνωστο και στη συνέχεια την ανάλυση και κατανόηση μιας συμπεριφοράς. Κατηγοριοποιώντας δηλαδή κανείς ένα άτομο σε μια ομάδα ανθρώπων, μπορεί να σχηματίσει μια πρώτη εντύπωση, μέσω αυτής της διεργασίας. Το ζήτημα όμως, είναι πως δεν έχει νόημα να στέκεται κανείς στην πρώτη εντύπωση, στην ταμπέλα, καθώς ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του μοναδικότητα και περιπλοκότητα και μπορεί να σου αλλάξει πολύ εύκολα τα δεδομένα. Εγώ έχω αντιμετωπίσει σίγουρα δυσκολίες λόγω του φύλου μου, τόσο σε πολύ απλά καθημερινά ζητήματα, όπως στο να γυρίσω μόνη το βράδυ σπίτι μου χωρίς να δεχτώ παρενόχληση από άντρες μέσα σε αυτοκίνητα που κορνάρουν, αλλά και περιορισμούς σε ζητήματα έκφρασης και συμπεριφοράς. Η ισότητα μεταξύ των φύλων, είναι ιστορικά μια πολύ πρόσφατη συνθήκη την οποία η γενιά μου δεν πιστεύω πως ακόμα έχει καταφέρει να αφομοιώσει.

Η αλήθεια είναι πως είμαι πολύ νέα ηθοποιός για να απαντήσω τι άλλο θα έκανα αν δεν είχα ασχοληθεί με την υποκριτική. Είμαι σίγουρη πως σε μερικά χρόνια θα διαβάζω την απάντηση μου αυτή και θα γελάω. Παρόλα αυτά, πιστεύω πως ένας από τους λόγους που επέλεξα να κάνω αυτήν τη δουλειά είναι γιατί είμαι από τη μία ένας πρακτικός άνθρωπος αλλά ταυτόχρονα βρίσκω μεγάλη λύτρωση και νόημα στα κείμενα. Για εμένα, λοιπόν, έχει μεγάλη σημασία τα κείμενα και οι ιδέες να μεταδίδονται, και ένας τρόπος που πιστεύω ότι μπορεί αυτό να συμβεί, είναι μέσω της παραστατικής αυτής τέχνης. Εκτός από ηθοποιός δεν θα μπορούσα εύκολα να είμαι κάτι εκτός του χώρου αυτού, θα μπορούσα να είμαι σκηνοθέτρια κινηματογράφου, αυτό είναι άλλωστε και το αντικείμενο που σπουδάζω αυτή την περίοδο.

Δεν πιστεύω πως η τέχνη είναι αποκλειστικά ταξικό ζήτημα, ούτε ότι τα χρήματα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να τα καταφέρει κάποιος. Δεν σημαίνει πως ένας οικονομικά ευκατάστατος καλλιτέχνης θα είναι πιο επιτυχημένος από έναν λιγότερο προνομιούχο ή το αντίστροφο. Από την άλλη δεν μπορεί κανείς ν' αρνηθεί πως τα χρήματα προσφέρουν μια διευκόλυνση, περισσότερες ευκαιρίες για να υλοποιήσει κανείς το όραμα του, ή ακόμα και καλύτερες συνθήκες.

Η ομορφότερη περίοδος της ζωής μου ήταν μετά το τέλος της τελευταίας καραντίνας, όταν επιστρέψαμε στη σχολή και αρχίσαμε να προετοιμαζόμαστε για τις πτυχιακές μας. Μια όμορφη μέρα για εμένα περιλαμβάνει, μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, μια καινούργια ιδέα και τις γάτες μου. Με τις φίλες μου κάνουμε παρέα από το γυμνάσιο και δεν έχουμε χωριστεί ποτέ από τότε. Απολαμβάνω να φαντάζομαι τον εαυτό μου στο μέλλον. Το αγαπημένο μου σημείο βέβαια είναι όταν φτάνει η περίοδος που οραματιζόμουν κάποτε και παρατηρώ πως όλα συνέβησαν με πολύ πιο θεαματικό τρόπο από ότι μπορούσα να προβλέψω. Νιώθω περήφανη και τυχερή, που μπορώ να ζω ανεξάρτητη, βγάζοντας χρήματα από τη δουλειά που ήθελα να κάνω από τότε που με ρωτούσαν «τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;».

Αννα Λουιζίδη: «Είμαι πολύ περήφανη για τους νέους ηθοποιούς»

Η διαδικασία μέσω της οποίας προέκυψε η συμμετοχή μου στις «Ψυχοκόρες» ήταν η συνηθισμένη. Οταν μου ανακοίνωσαν ότι θα ερμηνεύσω τον ρόλο της Φρόσως με κατέκλυσαν πολλές σκέψεις και συναισθήματα αλλά κυρίως η χαρά που θα είμαι μέρος αυτής της σειράς μ' έκανε να χοροπηδάω σ' ένα δωμάτιο στη Λήμνο, όπου ήμουν διακοπές στις 10 το πρωί. Οταν διάβασα πρώτη φορά την περιγραφή του χαρακτήρα ένιωσα πως συναντιέμαι κάπου στον πυρήνα μου με τη Φρόσω. Η προετοιμασία για τον ρόλο ήταν ένα υπέροχο ταξίδι, διαβάζοντας τα σενάρια προσπάθησα να καταλάβω τη Φρόσω μέσα από τις λέξεις και τις πράξεις τις, μελέτησα την εποχή, τις ψυχοκόρες, έψαξα μαρτυρίες ανθρώπων που έχουν κακοποιηθεί, η έρευνα δεν σταματάει ποτέ. Η Φρόσω, που συχνά ακούει πως είναι «σκιάχτρο», έχει ένα σώμα που επιθυμεί να είναι αόρατο. Έτσι, λοιπόν, προσπαθώντας να βρω πως κινείται, πως μιλάει, πως κοιτάει το κορίτσι αυτό που είναι τόσο δυναμικό άλλα θα προτιμούσε να μην την κοιτάνε ποτέ, ανέλυσα τα λόγια της και έπλασα το σώμα της. Στην πορεία ανακάλυψα νέα εργαλεία μέσα από στη δουλεία. Νιώθω πραγματικά πολύ τυχερή που λέω την ιστορία της μαζί με τους ανθρώπους που συνεργάζομαι.

Η ιστορία αυτή θεωρώ είναι πολύ σημαντικό που παρουσιάζεται στο σήμερα, καθώς μέσα από αυτή μπορούμε να δούμε την ανατομία της δικής μας κοινωνίας. Προσωπικά η ιστορία αυτή με έφερε σε επαφή με τη ρίζα πολλών κοινωνικών προβλημάτων του σήμερα, όπως ο χειρισμός της ντροπής ως εργαλείο καταπίεσης, η ενδοοικογενειακή βία, η υποτίμηση της εξυπνάδας των γυναικών που χαρακτηρίζονται «όμορφες» κ.ο.κ. Όσο προχωράει η ιστορία τόσο ανακαλύπτω και εγώ μια κοινωνία που γέννησε το σήμερα. Συνήθως οργίζομαι από ορισμένες «κοινωνικές ταμπέλες» που ταλαιπωρούν τις γυναίκες σήμερα, όπως αυτές της μητέρας ή της συζύγου. Υπάρχει μια σχεδόν αρχετυπική στάση ότι η κοινωνία έχει δικαίωμα πάνω στο σώμα της γυναίκας. Ότι μπορεί δηλαδή ένας άνθρωπος που δεν ξέρει ούτε το όνομα μου να έχει άποψη για το πως «οφείλω» να διαθέσω το σώμα μου είτε σχολιάζοντας το, είτε σχολιάζοντας αυτά που φοράω, είτε επικοινωνώντας ότι είναι αρκετά ώριμο για να κυοφορήσει. Το φαινόμενο αυτό σκιαγραφείται στις «Ψυχοκόρες» και με προβληματίζει ότι και σήμερα συχνά κρίνουμε τις επιλογές των ανθρώπων βασιζόμενοι στο φύλο τους.

Όταν ήμουν μικρή έλεγα πως θέλω να γίνω ηθοποιός γιατί το θέατρο μου επιτρέπει να ζήσω περισσότερα από ότι μπορώ να ζήσω. Μεγαλώνοντας προστέθηκε στους «λόγους» ότι μου αρέσει να βουτάω στις ιστορίες των ανθρώπων και να τις εξιστορώ. Δυστυχώς, όμως, η χώρα που θέλει να καυχιέται ότι «γέννησε το θέατρο», υπονομεύει τους ανθρώπους που το υπηρετούν, φτάνοντας στο σημείο να εξισώσει τα πτυχία τους με απολυτήρια Λυκείου. Αν λοιπόν το κράτος αντιμετωπίζει το επάγγελμα μας ως χόμπι, το καθιστά πολυτέλεια, γιατί τα χόμπι κοστίζουν.

Ενας καθηγητής μου πριν μπω στη σχολή μου είχε πει ότι η λέξη «ταλέντο» ετυμολογικά ενέχει την έννοιά της επανάληψης. Εγώ καλή στη γραμματική δεν υπήρξα ποτέ, αλλά είμαι καλή στα νούμερα. Αν λοιπόν υπάρχει αυτό που λέμε «ταλέντο» η έως τώρα εμπειρία μου με οδηγεί στο συμπέρασμά ότι αποτελεί το πολύ το 20% του τι σε κάνει να επιβιώνεις σε αυτό το επάγγελμα. Το υπόλοιπο 80% αποτελείται από την εξάσκηση (την επανάληψη για την οποία μιλούσε ο δάσκαλος μου), την προσωπικότητά, την τύχη κ.α. Η χειραφέτηση είναι μια δύσκολη συζήτηση, ειδικά στα πλαίσια της υποκριτικής. Προσωπικά, είμαι πολύ περήφανη για τους νέους ηθοποιούς που αν μη τι άλλο έχουν αποδείξει, από τις δραματικές σχολές ακόμα, ότι δεν κρατούν μια παθητική στάση απέναντί στις αποφάσεις της πολιτείας και είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν τη βολή τους για να υπερασπιστούν τα δικαιώματα τους ως καλλιτέχνες. Εχω την αίσθηση (ή την ελπίδα) πως απομακρυνόμαστε ως κλάδος από τη «ανάγκη» για διασημότητα και από τις παθήσεις της.

Η προβολή του εαυτού μου, η οποία με ηρεμεί είναι αρκετά μακριά από την καθημερινότητά μου. Φαντάζομαι πως είμαι σε κάποιο όμορφο σπίτι μέσα σε ένα δάσος με την οικογένειά μου, ένα άλογο και σκύλους. Παιδικό όνειρο θα έλεγε κανείς. Η μέρα μου αποτελείται από τους ανθρώπους που αγαπώ και τον καφέ που επίσης τον αγαπώ πολύ. Είμαι τυχερή με τις φιλίες μου, έχω μερικούς πολύτιμους φίλους από τα εφηβικά μου χρόνια και αρκετούς που ήρθαν στη συνέχεια της ζωής μου. Συνήθως κουβεντιάζουμε για τις ζωές μας, τις δουλειές μας, τις σχέσεις μας, τις μουσικές μας, τις παραστάσεις μας, τις ταινίες μας, την κατάσταση της χώρας μας, τα μέσα μας και τις σκέψεις μας. Ό,τι και αν είναι αυτές. Γελάμε πολύ. Σήμερα, θα έλεγα πως είμαι περήφανη για τη σχέση που έχω με την οικογένεια μου και τους φίλους μου, είναι ότι πολυτιμότερο έχω στη ζωή μου και με κάνουν να νιώθω τυχερή που τους έχω δίπλα μου.