Τι είναι ο καύσωνας της θάλασσας που μπορεί να απειλήσει τη χώρα μας; Αυξήθηκε 3 βαθμούς η θερμοκρασία στα νερά του Αιγαίου - Ποιος ο λόγος

Ανοιχτό το ενδεχόμενο να αντιμετωπίσουμε στην χώρα μας και το φαινόμενο του καύσωνα της θάλασσας μετά τις υψηλές θερμοκρασίες που καταγράφονται φέτος τον Ιούλιο αφήνει ο Σταύρος Ντάφης, επιστηµονικός συνεργάτης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr. Ήδη «καύσωνα της θάλασσας» αντιμετωπίζει η Δυτική Μεσόγειος, ενώ αντίστοιχο φαινόμενο παρουσιάστηκε το προηγούμενο διάστημα και στη Βόρεια Θάλασσα.

Όπως εξηγεί ο κ. Ντάφης μετά τις υψηλές θερμοκρασίες του αέρα, επηρεάζεται και η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας. «Ήδη βλέπουμε ότι έχει αυξηθεί η θερμοκρασία της θάλασσας την τελευταία βδομάδα. Είμαστε περίπου 3 βαθμούς πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Το κεντρικό Αιγαίο έχει 27-28 βαθμούς αντί για 23-24 βαθμούς Κελσίου. Αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση πιθανώς τέλος του μήνα- γιατί η θάλασσα αργεί να ανταποκριθεί στις αυξομειώσεις θερμοκρασίας του υπερκείμενου αέρα - να μιλάμε για καύσωνα της θάλασσας και τότε επηρεάζεται και η αλιεία και τα οικοσυστήματα γενικά της θάλασσας.  Είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται όλο και πιο συχνά και ολοένα και μεγαλύτερη έκταση σε πολλά σημεία του πλανήτη».  

Πιθανό αφήνει και το ενδεχόμενο ο υδράργυρος στον νέο καύσωνα που αναμένεται να χτυπήσει το προσεχές Σαββατοκύριακο να πιάσει και τους 45 βαθμούς Κελσίου, ξεπερνώντας και τους 44,6 βαθμούς που καταγράφηκαν ως υψηλότερη θερμοκρασία στον «Κλέων». «Τα κλιματικά μοντέλα, μας δείχνουν ότι τα επόμενα δέκα χρόνια περιμένουμε μια αύξηση της συχνότητας των καυσώνων και των ακραίων τιμών. Δεν αποκλείεται να ξεπεράσουμε κάποια στιγμή και το προηγούμενο εθνικό ρεκόρ θερμοκρασίας των 48 βαθμών Κελσίου».

Για αυτά, όμως, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τον καύσωνα δεν ευθύνεται μόνο η κλιματική αλλαγή. «Δεν μπορούμε να αποδώσουμε τον καύσωνα στην κλιματική αλλαγή. Η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα μετεωρολογικά συστήματα, αυτό είναι γεγονός. Δεν οφείλονται, όμως, αυτά καθαυτά σε αυτήν. Επηρεάζει την ένταση του καύσωνα, την διάρκειά του, και την έκτασή του».

Αυτό που ανησυχεί τους επιστήμονες είναι η αύξηση της εμφάνισης συχνότητας τέτοιων ακραίων θερμοκρασιών και όχι απλά ότι συμβαίνουν. «Και στο παρελθόν είχαμε καύσωνες, όμως, πλέον τους βλέπουμε πιο συχνά και επηρεάζουν μεγαλύτερες εκτάσεις. Για παράδειγμα, τα φετινά κύματα καύσωνα επηρεάζουν ταυτόχρονα μια τεράστια περιοχή της Μεσογείου, από την Πορτογαλία μέχρι την Κύπρο.». 

Πού οφείλεται το νέο κύμα καύσωνα

Υπάρχει μια έντονη κυκλοφορία βαρομετρικών χαμηλών στον Ατλαντικό που ευνοούν την ανάπτυξη αντικυκλωνικών συστημάτων στην περιοχή της Μεσογείου και έτσι έχουμε μια μεταφορά θερμών αέριων μαζών από την Αφρική και παράλληλα καθίζηση αέριων μαζών από τους αντικυκλώνες ακριβώς από πάνω μας, κάτι που συμπιέζει και θερμαίνει περαιτέρω τις αέριες μάζες εξηγεί ο κ. Ντάφης. Για αυτό και έχουμε ασθενείς ανέμους τις περισσότερες ημέρες με πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Οι περισσότερες περιοχές της Κεντρικής Μεσογείου επηρεάζονται από την άπνοια, την πολύ χαμηλή ταχύτητα ανέμων, τις υψηλές θερμοκρασίες και τις ξηρές συνθήκες. 

«Αυτό που είναι διαφορετικό αυτή την φορά και δεν αφορά μόνο τη  χώρα μας αλλά και όλη την Μεσόγειο, είναι η έκταση που καλύπτουν οι θερμές αέριες μάζες.  Από την Ιβηρική μέχρι την Μέση Ανατολή και μέχρι την Κεντρική Ευρώπη οι αποκλίσεις στις θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές, άνω των 8-10°C (πολύ θερμές αέριες μάζες που έχουν κατακλύσει όλη την Μεσόγειο).

Αυτό είναι και το ασυνήθιστο γιατί στους προηγούμενους καύσωνες όπως το 1987, το 2007 και το 2021, οι αποκλίσεις υψηλών θερμοκρασιών ήταν εντοπισμένες στην περιοχή μας, στην Ανατολική Μεσόγειο δηλαδή.  Από την Ιβηρική, την Ιταλία, την Ελλάδα, την Τουρκία μέχρι το Ισραήλ έχουμε άνω των 40 βαθμών Κελσίου συχνά την τελευταία εβδομάδα, αν όχι καθημερινά».

Οι φετινοί καύσωνες διαφέρουν επίσης σύμφωνα με τον κ. Ντάφη και στα ρεκόρ που καταγράφονται στη μέση τιμή της θερμοκρασίας της μέρας. «Και αυτό, κυρίως, λόγω των πολύ υψηλών ελαχίστων τιμών του 24ωρου. Οι ελάχιστες τιμές της ημέρας δεν πέφτουν κάτω από τους 30 βαθμούς. Για παράδειγμα η μέση ημερήσια τιμή για την Κάλυμνο έφτασε  τους 36 βαθμούς Κελσίου.  Αυτό οφείλεται κυρίως στην απουσία συνοπτικών ανέμων.  Παρά την θαλάσσια αύρα που υπάρχει σε ένα νησί,  αυτή δεν επαρκεί για να ρίξει τη θερμοκρασία το βράδυ εν μέσω καύσωνα γιατί δεν έχουμε ισχυρούς ανέμους.