Ισπανία: Τι είναι το φαινόμενο της «χοάνης» που προκάλεσε τις βιβλικές πλημμύρες στη Βαλένθια – Ο Κολυδάς εξηγεί

Τραγωδία δίχως τέλος στην Ισπανία καθώς ο αριθμός των νεκρών από τις καταστροφικές πλημμύρες που σάρωσαν τη Βαλένθια και άλλες περιοχές, ανεβαίνει διαρκώς, την ώρα που οι έρευνες για επιζώντες συνεχίζονται.

Ο διευθυντής της ΕΜΥ Θοδωρής Κολυδάς, αναφέρθηκε στις φονικές πλημμύρες, αποδίδοντας το χάος στη Βαλένθια, στο φαινόμενο της «χοάνης», κάνοντας επίσης λόγο για ραγδαιότητα των βροχοπτώσεων πάνω από τις γύρω ορεινές περιοχές διαδραμάτισε επίσης σημαντικό ρόλο.

Όσα ανέφερε ο Θοδωρής Κολυδάς

Μετεωρολόγοι και υδρολόγοι γνωρίζουν ότι η ξαφνική πλημμύρα (Flash Flood) είναι το αποτέλεσμα ατμοσφαιρικών διαταραχών, που συνοδεύονται από ραγδαίες βροχοπτώσεις, με μεγάλα ποσά βροχής σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Πολλοί παράγοντες συνηγορούν σε μία ξαφνική πλημμύρα, όπως: η ένταση της βροχής και η διάρκεια της, η τοπογραφία, οι συνθήκες του εδάφους, η φυτοκάλυψη, η καταστροφή των δασών καθώς και η αστικοποίηση.

Οι ξαφνικές πλημμύρες εμφανίζονται σε μικρό χρονικό διάστημα λίγων ωρών ή λιγότερο και έχουν σαν αποτέλεσμα ταχεία ύψωση νερού, το οποίο στο πέρασμα του μπορεί να προκαλέσει μεγάλες καταστροφές σε κατασκευές, όπως κτίρια, γέφυρες κλπ, να παρασύρει αυτοκίνητα, να ξεριζώσει δέντρα κ.α.

Οι πλημμύρες, που έχουν σαν αίτιο τις βροχοπτώσεις, μπορεί να προκαλέσουν καταστροφικές κατολισθήσεις εδαφών (λασποροές-mud slides). Τα περισσότερα θύματα εξαιτίας πλημμυρών προέρχονται από τις ξαφνικές πλημμύρες.

Οι πλημμύρες που προέρχονται από ορεινά τοπία διασχίζουν πολύπλοκη τοπογραφία και αλληλεπιδρούν με τις χαράδρες, τα φαράγγια και τις κοιλάδες, αποτελούν παράγοντες με έντονη υδραυλική ροή που οδηγεί σε γεωμορφικές αλλαγές και επηρεάζει ανθρώπους και υποδομές.

Τα στοιχεία για σύγχρονες και τις παλαιότερες πλημμύρες στην Ισπανία και ειδικότερα στην περιοχή της Valencia είναι πολλά και έχουν ληφθεί υπόψιν για τον σχεδιασμό για διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας ή/και στη μείωση των πιθανοτήτων επέλευσης πλημμύρας.

Η πλημμύρα της Βαλένθια του 1957 ήταν μια φυσική καταστροφή ανάλογης της φετινής που συνέβη στις 14 Οκτωβρίου 1957 όπου προκάλεσε σημαντικές υλικές ζημιές και προκάλεσε τον θάνατο τουλάχιστον 81 ανθρώπων.

H πλημμύρα της Βαλένθια, πλημμύρισε μεγάλα τμήματα της πόλης της Βαλένθια και προκάλεσε μεγάλες ζημιές τόσο σε ζωές όσο και σε περιουσίες.

Για να μην συμβεί αυτό στο μέλλον, επινοήθηκε ένα έργο εκτροπής (Pla Sud στη Βαλένθια· Plan Sur στα Ισπανικά), που ολοκληρώθηκε το 1969 και ο ποταμός χωρίστηκε στα δύο στα δυτικά όρια της πόλης κοντά στο Quart de Poblet.

Κατά τη διάρκεια των πλημμυρών, το μεγαλύτερο μέρος του νερού εκτρέπεται προς τα νότια κατά μήκος μιας νέας πορείας που περιβάλλει την πόλη, μέχρι να συναντήσει τη Μεσόγειο και η παλιά διαδρομή του ποταμού έχει μετατραπεί σε κεντρικό χώρο πρασίνου για την πόλη, ένα πολιτιστικό αξιοθέατο γνωστό ως Κήπος της Τουρκίας.

Παρά τα μεγάλα έργα υποδομών οι καταστροφικές πλημμύρες δεν αποφεύχθηκαν στα νότια της Βαλένθια.

Γιατί πλημμύρισε η Βαλένθια και οι γύρω περιοχές

Η ροή στη χαράδρα del Poyo και το φαινόμενο «χοάνης» σε ορισμένες περιοχές της μητροπολιτικής περιοχής της Βαλένθια είναι δύο από τα κλειδιά που εξηγούν τις σοβαρές επιπτώσεις του φαινομένου και αυτό που έκανε πόλεις όπως η Paiporta, η Picanya, η Sedavi, η Alfafar, η Massanassa και η Catarroja να καταστραφούν από την υπερχείλιση της χαράδρας Poyo σύμφωνα με τις δηλώσεις ειδικών υδρολόγων και μελετητών.

Στην Chiva (δήμο της Hoya de Bunol), τα ύψη βροχής έφθασαν τα 491 λίτρα ανά τετραγωνικό μέτρο και λίγο νοτιότερα στο Alfafar υπήρχε έλλειψη χωρητικότητας της χαράδρας που διοχετεύεται προς την Catarroja.

Με άλλα λόγια το νερό που συνέχιζε να ρέει δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από την περιοχή. Εφόσον στην περιοχή Paiporta η ροή έφτανε τα 2.300 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο και το κανάλι στη χαράδρα Catarroja χωρούσε μόνο 1.800 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο, τα υπόλοιπα ήταν είναι φυσικό να ξεχειλίζουν και να απλωθούν σε όλη την περιοχή σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα.

Η κατάσταση επιδεινώθηκε από την κατασκευή και την παρουσία υποδομών νοτιότερα όπως της πίστα Silla η οποία έκοβε τη φυσική έξοδο του υδάτινου ρεύματος προς την Albufera. Αυτό το φαινόμενο του φραγμού φάνηκε μέσα από τις εικόνες που τραβήχτηκαν χθες, όπου τα αυτοκίνητα συσσωρεύτηκαν στο δρόμο που έφευγε από τη Βαλένθια, όπου εκεί συγκεντρώνονται οι βιομηχανικές περιοχές όλων των δήμων.

Μάλιστα, αυτή η κατεύθυνση παρέμενε κλειστή και μόνο οι λωρίδες εισόδου στην πόλη της Βαλένθια είχαν ανοίξει στην κυκλοφορία.

Στην περίπτωση της Ισπανίας αλλά και σε πιθανό σενάριο για τη χώρα μας η πλημμύρα αυτή μας έδειξε ότι χρειάζεται να γίνουν αναθεωρήσεις υποδομών με μακροχρόνιο ορίζοντα και να δημιουργηθούν οι δίοδοι διαφυγής καθώς το 60% των θανάτων σχετίζεται με οχήματα.

Οι άνθρωποι έχουν αυτοπεποίθηση γιατί πιστεύουν ότι το αυτοκίνητο δεν θα παρασυρθεί και κατευθύνονται εκεί που δεν πρέπει ή μένουν ακινητοποιημένοι καθώς η στάθμη του νερού ανεβαίνει.

Πάντως, πρέπει να γνωρίζουμε ότι δεν θα μπορέσουμε ποτέ να εξαλείψουμε το φυσικό φαινόμενο, αλλά αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε τον κίνδυνο που σχετίζεται με πλημμύρες, είτε μέσω μείωσης του κινδύνου είτε, ταυτόχρονα, μείωσης της ευπάθειας σε επικίνδυνες περιοχές.

Τέλος, ας γνωρίζουμε όλοι ότι τα σχέδια γίνονται και υπάρχουν, αλλά δεν υπάρχει πάντοτε η βούληση και η οικονομική δύναμη να γίνουν οι κατάλληλες επενδύσεις που συνδέονται με τις πλημμύρες.