Τσάι και αντιγηραντική κρέµα από... κάστανα

Ψωµί, µπισκότα και πίτες από αλεύρι κάστανου, τσάι µε ηρεµιστικές ιδιότητες από ξερά κάστανα και αντιγηραντική κρέµα, που λειαίνει τις ρυτίδες, από τον αχινό, τον αγκαθωτό φλοιό µέσα στον οποίο κρύβεται το κάστανο. Αυτά και άλλα πρωτοποριακά προϊόντα ετοιµάζουν καστανοπαραγωγοί του Αγροτικού Συνεταιρισµού Μελιβοίας Λάρισας, που συνεργάζονται µε τα εργαστήρια Τροφοθρεπτικών Προϊόντων και Λειτουργικών Τροφίµων του ΤΕΙ Πελοποννήσου και ∆ενδροκηπευτικών και Εδαφικών Πόρων του ΤΕΙ Θεσσαλίας.

Οι δύο καθηγητές, διευθυντές των εργαστηρίων, Γιώργος Ζακυνθινός και Αλέξανδρος Παπαχατζής αντίστοιχα, έχουν κάνει πολλές επαφές µε τους παραγωγούς της Λάρισας και ήδη έχουν παρασκευάσει σε πειραµατικό στάδιο τα προϊόντα. «Στόχος µας είναι να παραγάγουµε προϊόντα που θα µπορούσαν να αποκαταστήσουν και να ζωντανέψουν την καλλιέργεια της καστανιάς σε µειονεκτικές περιοχές, αποφέροντας ένα ικανοποιητικό εισόδηµα για τους παραγωγούς» δήλωσε στον «Αγρότη» ο κ. Παπαχατζής.

Το κάστανο Κισσάβου έδωσε εξαιρετικής ποιότητας αλεύρι και παρήχθησαν προϊόντα χωρίς γλουτένη, πλούσια σε βιταµίνες, εύγεστα και µε ιδιαίτερο χρώµα. Σύµφωνα µε τον κ. Παπαχατζή, το αλεύρι καστανιάς ως υποκατάστατο των αλεύρων δηµητριακών, έχει πρωτεΐνες υψηλής ποιότητας µε απαραίτητα αµινοξέα (4%-7%), υψηλή περιεκτικότητα σακχάρων (20%-30%), άµυλο (50%-60%), διαιτητικές ίνες (4%-10%), ενώ είναι χαµηλό σε λιπαρά (2%-4%), τα περισσότερα από τα οποία είναι ακόρεστα. «Επιπλέον λόγω της ιδιόρρυθµης σύνθεσης, το αλεύρι κάστανου µπορεί να συµβάλει στην ενίσχυση του χρώµατος και του αρώµατος σε προϊόντα αρτοποιίας, χωρίς γλουτένη, ειδικά όταν χρησιµοποιείται η µέθοδος που βασίζεται στο προζύµι» ανέφερε ο κ. Παπαχατζής.

Όσοι δοκίµασαν παρασκευές από αλεύρι κάστανου διαβεβαιώνουν πως είναι νοστιµότατα, πιο ελαφρά στη γεύση και δεν πειράζουν στο στοµάχι. «∆εδοµένου ότι τα προϊόντα χωρίς γλουτένη έχουν συχνά έλλειψη µικροθρεπτικών συστατικών, όπως φολικό οξύ και σίδηρο, το ενδιαφέρον για τη χρήση αλεύρου κάστανου για την αντικατάσταση πιο κοινών συστατικών όπως το ρύζι ή ο αραβόσιτος, έχει αυξηθεί σηµαντικά τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, το αλεύρι κάστανου είναι πηγή βιταµίνης C, που θεωρείται επίσης απαραίτητη για τον οργανισµό» µας είπε ο κ. Ζακυνθινός.

Σε συνεργασία µε το ΤΕΙ Πελοποννήσου, οι καστανοπαραγωγοί της Μελιβοίας παρασκευάζουν -σε πειραµατικό στάδιο- µία κρέµα για δερµατική χρήση από τα φύλλα της καστανιάς και τον αχινό. Οι µέχρι τώρα έρευνες έδειξαν ότι η κρέµα αυτή έχει αντιγηραντικές ιδιότητες, ενώ βοηθά και στην επούλωση πληγών.

Εξαγωγές

Το 2018 ήταν µια ιδιαίτερη χρονιά για το κάστανο σε όλη τη χώρα. Το δροσερό καλοκαίρι βοήθησε τον καρπό να δέσει, αλλά οι βροχές πριν τη συγκοµιδή, εκεί γύρω στον Σεπτέµβριο, είχαν ως αποτέλεσµα πολλά κάστανα να σκάσουν και η ποιότητά τους να υποβαθµιστεί. Η παραγωγή σε όλη τη χώρα είναι µειωµένη κατά 30%-40% και εκτιµάται ότι θα φτάσει στους 20.000 τόνους. Τα µεγαλύτερα καστανοδάση βρίσκονται στο Αγιον Ορος και καλύπτουν µια έκταση κοντά στα 80.000 στρέµµατα.

Οι µοναχοί εκµεταλλεύονται περισσότερο την ξυλεία τους και λιγότερο τους καρπούς. ∆εύτερο έρχεται το Πήλιο µε 50.000 στρέµµατα και ακολουθούν ο Εβρος, η Λάρισα και η Κοζάνη. Ειδικά στη Μελιβοία από τους 1.500 τόνους των προηγούµενων χρόνων, οι παραγωγοί πήραν φέτος 900 τόνους. Από αυτούς το 50% εξήχθη στην Ιταλία και το υπόλοιπο ποσοστό διοχετεύτηκε στην εγχώρια αγορά.

Οι Ιταλοί έµποροι αγοράζουν συστηµατικά κάστανα από την Ελλάδα και αρκετοί από αυτούς γυρίζουν κάθε καλοκαίρι στα καστανοχώρια του Κιλκίς, της Πέλλας, της Λάρισας, του Πηλίου, της Αρκαδίας για να βρουν ποιοτικό προϊόν και να κλείσουν έγκαιρα συµφωνίες.

Η έντονη ζήτηση της Ιταλίας για το ελληνικό κάστανο σηµειώνεται τα τελευταία 5 χρόνια ανελλιπώς και οφείλεται στη µεγάλη ζηµιά που υπέστη η γειτονική χώρα -η οποία έχει µεγάλη κατανάλωση- από τη σφήκα, το έντοµο που «χτύπησε» τα δέντρα και έριξε κατακόρυφα την παραγωγή. Είναι ενδεικτικό πως το 80% της ετήσιας παραγωγής κάστανου από τη Γουµένισσα Κιλκίς -που καλλιεργεί το 40% της ελληνικής παραγωγής- κατευθύνεται στην ιταλική αγορά.

Οι Ιταλοί έχουν το κάστανο στην καθηµερινή τους διατροφή και το τρώνε σε µαρµελάδες, ζυµαρικά, αλλά και σε πολλά προϊόντα αρτοποιίας.

Οι τιµές

«Η περιοχή του Κισσάβου έχει µεγάλο, γεµάτο και νόστιµο κάστανο. Η καλλιέργεια της καστανιάς είναι αποδοτική, αρκεί κανείς να έχει υποµονή, γιατί το δέντρο βρίσκεται στην πλήρη καρποφορία του µετά τον 12ο χρόνο. Η απόδοση είναι περίπου 600 κιλά το στρέµµα» µας είπε ο πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισµού Μελιβοίας, Βαγγέλης Κρανιώτης. Παρά την ιδιαιτερότητα της περασµένης χρονιάς µε τις χαµηλές αποδόσεις, οι τιµές φέτος ήταν αυξηµένες για το ελληνικό κάστανο κατά 15% συγκριτικά µε τα προηγούµενα χρόνια.

Έτσι τα κάστανα Α’ ποιότητας (περίπου 40 κάστανα στο κιλό) πουλήθηκαν προς 3.50€/ κιλό, ενώ τα µικρότερα µέχρι 3€/κιλό. Το κάστανο είναι ένας ευαίσθητος καρπός και, σύµφωνα µε τον κ. Ζακυνθινό, το σηµαντικότερο πρόβληµα που παρατηρείται κατά τη συντήρηση του νωπού προϊόντος είναι το υψηλό ποσοστό προσβολής από µύκητες, οι οποίοι ευθύνονται όχι µόνο για την αισθητική υποβάθµιση του καρπού, αλλά και για την αλλοίωση των οργανοληπτικών χαρακτηριστικών του.

Παρά το γεγονός ότι η υφή του περικάρπιου είναι παχιά και δερµατώδης, το κάστανο δεν συντηρείται εύκολα και οι παραγωγοί πωλούν γρήγορα τα προϊόν και πολλές φορές ακόµη και σε χαµηλές τιµές για να αποφύγουν τη ζηµιά κατά τη συντήρησή του. Τα πιο γνωστά ελληνικά κάστανα είναι του Πηλίου, της Μελιβοίας (Κισσάβου), του Βοΐου Κοζάνης, του Καρπενησίου, και τα µαρόνια Κρήτης και Αγίου Ανδρέα Αρκαδίας.

Στην Ελλάδα υπάρχουν και πολλές γαλλικές ποικιλίες, οι περισσότερες από τις οποίες είναι διασταυρώσεις ευρωπαϊκών και ιαπωνικών ειδών καστανιάς. Τα υβρίδια αυτά παρουσιάζουν µεγάλη αντοχή σε ασθένειες της καστανιάς, όπως η µελάνωση του λαιµού του κορµού της.

Καθηµερινή διατροφή

Η ετήσια παγκόσµια παραγωγή κάστανου είναι 550.000 τόνοι µε πρώτη παραγωγό χώρα τη Νότια Κορέα, δεύτερη την Κίνα και τρίτη την Ιαπωνία. Στην Ευρώπη τη µεγαλύτερη παραγωγή έχει η Ιταλία µε περίπου 70.000 τόνους, ακολουθεί η Γαλλία µε 40.000 τόνους και η Ισπανία µε 30.000 τόνους, ενώ δυναµικά έχει µπει στην καλλιέργεια του κάστανου και η γειτονική Τουρκία, µε παραγωγή πάνω από 55.000 τόνους τον χρόνο.

Στις περισσότερες χώρες το κάστανο, που ήταν γνωστό από την αρχαιότητα και η καστανιά θεωρούνταν δέντρο του ∆ία, έχει µπει στην καθηµερινή διατροφή µε πολλούς τρόπους.

Στην Ασία για παράδειγµα ξεραίνουν τα κάστανα, τα αλέθουν και παρασκευάζουν ένα είδος καφέ που θεωρείται ρόφηµα µε ηρεµιστικές ιδιότητες. Σε κάποιες χώρες της Απω Ανατολής τα φύλλα της καστανιάς χρησιµοποιούνται ως επουλωτικά σε πληγές, ενώ βρασµένα θεωρείται ότι καταπραΰνουν τον πονόλαιµο και βοηθούν σε ασθένειες των βρόγχων, αλλά και στους ρευµατισµούς