Ουκρανία: Πώς μια ενδεχόμενη ρωσική εισβολή θα προκαλούσε «Αρμαγεδδώνα» στις τιμές της ενέργειας – Φόβοι για πετρέλαιο και φυσικό αέριο

Συναγερμός έχει σημάνει στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, καθώς μια ενδεχόμενη στρατιωτική εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πέραν των γεωπολιτικών συνεπειών που θα είχε, θα προκαλούσε έκρηξη των ήδη αυξημένων τιμών σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Μια τέτοια εξέλιξη θα έδινε παράτεινε αυξημένο πληθωρισμό σε όλο τον κόσμο.

Ενεργειακή αποκάλυψη θα έφερνε ένας πόλεμος στην Ανατολική Ευρώπη

Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου βαδίζουν ανοδικά εδώ και μήνες, καθώς χώρες εξαγωγής, όπως η Λιβύη, αγωνίζονται με προβλήματα παραγωγής και η ζήτηση έχει ανακάμψει γρήγορα μετά από δύο χρόνια πανδημίας. Αλλά όλα αυτά ωχριούν μπροστά σε αυτό που θα μπορούσε να συμβεί αν ένας πόλεμος στην Ανατολική Ευρώπη και πιθανές δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία περιορίσουν την παραγωγή της χώρας αυτής, δήλωσαν αναλυτές, τους οποίους επικαλούνται οι New York Times

Η Ρωσία παράγει 10 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, περίπου το 10% της παγκόσμιας ζήτησης, και είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ένα κρίσιμο καύσιμο για τις μονάδες παραγωγής ενέργειας και για θέρμανση.

Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι σκοπεύει να κάνει ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία και οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι ένας πόλεμος θα έβλαπτε τη χώρα του όσο και τον υπόλοιπο κόσμο, αν όχι περισσότερο, δεδομένης της εξάρτησης της ρωσικής οικονομίας από την ενέργεια. Ωστόσο, συγκεντρώνοντας απλώς δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες κοντά στα ουκρανικά σύνορα, ο κ. Πούτιν δημιούργησε το είδος της απειλής για την παγκόσμια αγορά ενέργειας που ο κόσμος έχει να δει από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

«Οι κυβερνήσεις ήλπιζαν ότι αυτές οι μέρες είχαν τελειώσει», δήλωσε ο David L. Goldwyn, ο οποίος ήταν κορυφαίος διπλωμάτης του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στον τομέα της ενέργειας κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα. «Κανείς δεν τζόγαρε στην αποκοπή του ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου από την παγκόσμια αγορά».

Οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί σε επίπεδα πολύ πάνω από τα 90 δολάρια το βαρέλι - τα υψηλότερα επίπεδα από το 2014 - τις τελευταίες ημέρες, καθώς οι φόβοι για πόλεμο έχουν αυξηθεί. Πολλοί ειδικοί σε θέματα ενέργειας λένε ότι μια εισβολή θα εκτόξευε εύκολα την τιμή πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι.

Η μέση τιμή της κανονικής βενζίνης στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει αυξηθεί σε σχεδόν 3,50 δολάρια, μια αύξηση σχεδόν 20 σεντς τον τελευταίο μήνα και σχεδόν 1 δολάριο περισσότερο από ό,τι πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με την AAA. Οι τιμές του ντίζελ αυξάνονται κατά μία δεκάρα το γαλόνι κάθε μέρα το τελευταίο διάστημα.

Οι υψηλότερες τιμές των καυσίμων πλήττουν περισσότερο τους καταναλωτές της υπαίθρου και της εργατικής τάξης, επειδή δαπανούν μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους για ενέργεια και επειδή συνήθως διανύουν μεγαλύτερες αποστάσεις με λιγότερο αποδοτικά αυτοκίνητα. Για κάθε δεκάρα που αυξάνεται ένα γαλόνι κανονικής βενζίνης, αυτό κοστίζει στους Αμερικανούς καταναλωτές 4 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα, δήλωσε ο Tom Kloza, παγκόσμιος επικεφαλής της ανάλυσης ενέργειας της Oil Price Information Service.

«Θα φτάσουμε στα άκρα με πληθωρισμό που διεισδύει σε κάθε γωνιά της οικονομίας», δήλωσε ο κ. Kloza.

Οι αγορές πετρελαίου σημείωσαν άνοδο περίπου 2% τη Δευτέρα. Χαλάρωσαν στις αρχές της ημέρας, καθώς οι έμποροι έλαβαν υπόψη τους τις αναφορές ότι οι Ρώσοι αξιωματούχοι παρέμειναν πρόθυμοι να διαπραγματευτούν έναν πιθανό διακανονισμό, πριν ανέβουν και πάλι το απόγευμα. Οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά περίπου 6%.

Απειλή προς την Ευρώπη

Η μεγαλύτερη άμεση απειλή από μια εισβολή θα ήταν οι ρωσικές εξαγωγές φυσικού αερίου μέσω των ουκρανικών αγωγών προς την Ευρώπη. Εάν το αέριο σταματήσει να ρέει, πολλοί Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να δυσκολευτούν να θερμάνουν τα σπίτια τους. Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ίσως χρειαστεί να μειώσουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τα εργοστάσια ίσως χρειαστεί να κλείσουν νωρίτερα. Ο κ. Πούτιν θα μπορούσε επίσης να επιδιώξει να αυξήσει περαιτέρω την πίεση στη Δύση περιορίζοντας τις εξαγωγές πετρελαίου προς την Ευρώπη.

Αυτές οι κινήσεις θα έβλαπταν, φυσικά, τη Ρωσία και θα έκαναν τις οικονομικές κυρώσεις που υποσχέθηκε η κυβέρνηση Μπάιντεν και οι σύμμαχοί της ακόμη πιο τιμωρητικές. Αυτή η απειλή μπορεί να αποδειχθεί ο κύριος λόγος για τον οποίο ο κ. Πούτιν αναζητά τελικά έναν συμβιβασμό.

Πώς θα αποφευχθεί μια νέα ενεργειακή κρίση

Υπάρχουν λόγοι να ελπίζουμε ότι μια ενεργειακή κρίση θα μπορούσε να αποφευχθεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παράγουν περισσότερο πετρέλαιο τις τελευταίες εβδομάδες και η κυβέρνηση Μπάιντεν καταβάλλει προσπάθειες για την αναβίωση μιας πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν, η οποία θα απελευθέρωνε έως και ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα στην παγκόσμια αγορά.

Ο ευρωπαϊκός χειμώνας ήταν σχετικά ήπιος και ο άνεμος πνέει πολύ πιο δυνατός από πέρυσι, γεγονός που διευκολύνει την πίεση στον τομέα της αιολικής ενέργειας. Επιπλέον, η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε κάποια επιτυχία στην αποστολή περισσότερου υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη, πείθοντας την Ιαπωνία και άλλους Ασιάτες καταναλωτές να παραιτηθούν από κάποιες αποστολές.

Όμως η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου δεν συμβαδίζει το τελευταίο έτος με την αύξηση της ζήτησης, παρά την παρατεταμένη πανδημία. Η παραγωγή αρκετών μελών του ΟΠΕΚ μειώθηκε, ενώ υπήρξαν διακοπές παραγωγής εκτός του καρτέλ, μεταξύ άλλων στο Εκουαδόρ και το Καζακστάν, λόγω φυσικών καταστροφών και πολιτικών αναταραχών.

«Και μόνο η απειλή του πολέμου και της αναστάτωσης μπορεί να είναι αρκετή για να στείλει τις τιμές στα ύψη», δήλωσε ο Nishant Bhushan, ανώτερος αναλυτής της αγοράς πετρελαίου στην Rystad Energy, μια εταιρεία συμβούλων.

Την ίδια στιγμή, πολλοί εργαζόμενοι έχουν εγκαταλείψει τα μέσα μαζικής μεταφοράς εξαιτίας του φόβου να κολλήσουν κορονοϊό και οδηγούν περισσότερο.

«Αν ο Πούτιν εισβάλει, τότε το πετρέλαιο ανεβαίνει πάνω από 100 έως 120 δολάρια το βαρέλι», δήλωσε ο Σκοτ Σέφιλντ, διευθύνων σύμβουλος της Pioneer Natural Resources, μιας μεγάλης εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου του Τέξας. «Αν ο Μπάιντεν καταργήσει τις κυρώσεις στο Ιράν, τότε θα υπάρξει πτώση 10 δολαρίων».

Ορισμένοι ενεργειακοί αναλυτές δήλωσαν ότι οι υψηλές τιμές ενδέχεται να μην διατηρηθούν για τόσο πολύ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι μπορεί να επιδιώξουν να μειώσουν τα έξοδά τους, για παράδειγμα, οδηγώντας λιγότερο ή μεταβαίνοντας σε πιο αποδοτικά οχήματα και συσκευές. Μια έκθεση τη Δευτέρα από αναλυτές της RBC, μιας επενδυτικής τράπεζας, προέβλεπε ότι οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να φθάσουν τα 115 δολάρια το βαρέλι ή και υψηλότερα αυτό το καλοκαίρι. Πρόσθεσε, «Ο πετρελαϊκός κύκλος θα τιμολογεί υψηλότερα μέχρι να βρει ένα επίπεδο καταστροφής της ζήτησης».

Συναγερμός και στην Ελλάδα

Οι έντονες ανησυχίες για ενεργειακή κρίση έχουν θορυβήσει και την ελληνική κυβέρνηση. Όπως έγραψε νωρίτερα το ethnos.gr, χτες πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου  συζητήθηκαν όλα τα πιθανά σενάρια με στόχο την ασφάλεια της τροφοδοσίας της Ελλάδας σε φυσικό αέριο.

Στην Ελλάδα στο ενεργειακό πεδίο  το 40% με 45% των ετήσιων αναγκών καλύπτεται απο τη Ρωσία και το αισιόδοξο σενάριο προβλέπει πως δεν θα υπάρξει πλήγμα στην ασφάλεια εφοδιασμού. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως  δεν είναι ήδη έτοιμο ένα εναλλακτικό σχέδιο και υπάρχει αυξημένη ετοιμότητα για την προμήθεια ποσότητας  LNG μέσω της Ρεβυθούσας. Επίσης θα μπορούσαν να  καλυφθούν τα κενά και από άλλες πηγές τροφοδοσίας (όπως ο TAP). Παράλληλα έχει γίνει επεξεργασία και εναλλακτικών σεναρίων όπως το να γυρίσουν στο πετρέλαιο μονάδες που σήμερα λειτουργούν με φυσικό αέριο (εκτιμάται πως αυτό είναι εφικτό για έξι από τις συνολικά δεκατέσσερις  μονάδες φυσικού αερίου της χώρας).

Ωστόσο δεν είναι μόνο η διασφάλιση επάρκειας φυσικού αερίου, που έχει σημάνει συναγερμό στην κυβέρνηση. Μια ακόμα παράμετρος είναι το πως οι εξελίξεις στο ενεργειακό πεδίο  θα επηρεάσουν συνολικά την οικονομία. Μια «πρόγευση» δόθηκε χθες με το Χρηματιστήριο να υποχωρεί στη ζώνη των 950 μονάδων, με τράπεζες και blue chips να δέχονται ισχυρά «απόνερα» της ρωσο-ουκρανικής κρίσης.

Έντονο προβληματισμό προκαλεί και το πως θα εξελιχθούν το επόμενο διάστημα οι τιμές, καθώς το ενεργειακό ράλι αυξήσεων είναι δεδομένο πως θα περάσει  σε βασικά προϊόντα. Στο κυβερνητικό στρατόπεδο βλέπουν πως θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα για τη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών απέναντι στο κύμα των ανατιμήσεων. 

Ωστόσο πρόκειται για μια δύσκολη εξίσωση καθώς τα δημοσιονομικά περιθώρια είναι περιορισμένα. Σήμερα από τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής θα υπάρχει μια καθαρή εικόνα για τον πληθωρισμό του Ιανουαρίου, που με βάση την Eurostat «σκαρφάλωσε» στο 5.5.%.