ΕΦΚΑ: 5 ερωταπαντήσεις για τη σύνταξη λόγω γήρατος

Τα χρόνια ασφάλισης καθώς και τα όρια ηλικίας αποτελούν τα «κλειδιά» για την έξοδο στη σύνταξη λόγω γήρατος και το ύψος των αποδοχών. 

Ακολουθεί αναλυτικός οδηγός µε ερωτήσεις και απαντήσεις για τις βασικές προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι ασφαλισµένοι για τη συνταξιοδότηση λόγω γήρατος από τον ΕΦΚΑ. 

Πότε µπορεί ένας ασφαλισµένος να θεµελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωµα και τι σηµαίνει αυτό;

Θεµελιωµένο συνταξιοδοτικό δικαίωµα έχει ένας ασφαλισµένος όταν έχει συµπληρώσει τόσο τις κατά περίπτωση απαιτούµενες χρονικές προϋποθέσεις (χρόνια ασφάλισης) όσο και τις ηλικιακές (όριο ηλικίας). Οι ασφαλισµένοι πριν υποβάλουν αίτηµα για σύνταξη θα πρέπει να είναι βέβαιοι ότι έχουν θεµελιώσει το σχετικό δικαίωµα, δηλαδή ότι πληρούν τις κατά περίπτωση απαιτούµενες χρονικές προϋποθέσεις (έτη ασφάλισης) και ότι έχουν συµπληρώσει και το κατά περίπτωση απαιτούµενο όριο ηλικίας. Παράδειγµα: Ασφαλισµένος του πρώην ΙΚΑ γεννηµένος στις 1/7/1959 είχε συµπληρώσει µέχρι το 2010 10.500 ηµέρες ασφάλισης. Με το προηγούµενο καθεστώς είχε κατοχυρώσει δικαίωµα να συνταξιοδοτηθεί σε ηλικία 58 ετών. Το 58ο έτος το συµπλήρωσε µετά την 18/8/2015, δηλαδή το 2017, και ακολουθεί την αύξηση των νέων ορίων ηλικίας. Ο ασφαλισµένος µπορεί να συνταξιοδοτηθεί µε πλήρη σύνταξη εντός του 2019 µε τη συµπλήρωση των 59 ετών και 6 µηνών. Αν όµως ο ασφαλισµένος αυτός ήταν γεννηµένος το 1960, θα συµπλήρωνε το νέο απαιτούµενο ηλικιακό όριο των 60 ετών το 2020 και συνεπώς δεν µπορεί να καταθέσει αίτηση για σύνταξη προτού συµπληρώσει το 60ό έτος, καθώς τότε µόνο θεµελιώνει συνταξιοδοτικό δικαίωµα.

Ποιο είναι το ποσό της εθνικής σύνταξης λόγω γήρατος; Πότε χορηγείται πλήρες και πότε µειώνεται;

Για να χορηγηθεί πλήρες το ποσό της εθνικής σύνταξης, θα πρέπει ο συνταξιούχος για λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος να έχει συµπληρώσει 40 έτη µόνιµης και νόµιµης διαµονής στην Ελλάδα και τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης. Το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης ορίζεται σε 384 ευρώ µηνιαίως. Το ποσό της εθνικής σύνταξης αντίθετα από το ποσό της ανταποδοτικής µειώνεται π.χ. λόγω λήψης µειωµένης σύνταξης γήρατος ή λόγω χρόνου ασφάλισης µικρότερου των 20 ετών ή λόγω διαµονής στη χώρα µικρότερης των 40 ετών. Ειδικότερα, το ποσό της εθνικής σύνταξης µειώνεται: α) Λόγω διαµονής µόνιµης και νόµιµης στην Ελλάδα χρονικής διάρκειας µικρότερης των 40 ετών. Για κάθε χρόνο που υπολείπεται των 40 ετών διαµονής στην Ελλάδα µεταξύ του 15ου έτους της ηλικίας και του έτους που συµπληρώνεται το κατά περίπτωση όριο ηλικίας καταβολής της σύνταξης λόγω γήρατος ή το έτος υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης λόγω γήρατος, το ποσό της εθνικής σύνταξης µειώνεται κατά 1/40. β) Λόγω χρόνου ασφάλισης µικρότερου των 20 ετών. Το ποσό της εθνικής σύνταξης βαίνει µειούµενο κατά 2% για κάθε έτος ασφάλισης που υπολείπεται των 20 ετών. Ειδικότερα:

Για 15 έτη ασφάλισης, το πλήρες ποσό της εθνικής σύνταξης είναι 345,60 ευρώ.

Για 16 έτη ασφάλισης 353,28 ευρώ. § Για 17 έτη ασφάλισης 360,96 ευρώ.

Για 18 έτη ασφάλισης 368,64 ευρώ.

Για 19 έτη ασφάλισης 376,32 ευρώ και §Από 20 έτη ασφάλισης και άνω, 384,00 ευρώ. Η προϋπόθεση συµπλήρωσης δεκαπέντε ετών ασφάλισης για την καταβολή της εθνικής σύνταξης δεν ισχύει για όσους θεµελιώνουν δικαίωµα σύνταξης µε τη συµπλήρωση χρόνου ασφάλισης µικρότερου των δεκαπέντε ετών. Στην περίπτωση αυτή, το ποσό της εθνικής σύνταξης δεν µπορεί να υπολείπεται αυτού που αντιστοιχεί στα δεκαπέντε έτη ασφάλισης, δηλαδή δεν µπορεί να είναι µικρότερο των 345 ευρώ.

γ) Λόγω ορίου ηλικίας, δηλαδή λόγω λήψης µειωµένης σύνταξης. Στις περιπτώσεις καταβολής µειωµένης σύνταξης λόγω γήρατος, δηλαδή σε όριο ηλικίας µικρότερο από το κατά περίπτωση προβλεπόµενο όριο για πλήρη σύνταξη, το ποσό της εθνικής σύνταξης καταβάλλεται µειωµένο κατά 1/200 για κάθε µήνα (ή 6% για κάθε έτος) που υπολείπεται του αντίστοιχου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης. Σε καµία περίπτωση το ποσοστό µείωσης της εθνικής σύνταξης δεν υπερβαίνει το ποσοστό µείωσης που αντιστοιχεί σε πέντε έτη ηλικίας (60 µήνες), ενώ δεν επιβάλλεται το επιπλέον ποσοστό µείωσης ύψους 10% που προβλεπόταν από τις σχετικές διατάξεις του Ν. 4336/2015.

Πώς υπολογίζονται η ανταποδοτική σύνταξη και οι συντάξιµες αποδοχές των µισθωτών;

Κατ’ αρχάς υπολογίζεται ο µέσος όρος των µηνιαίων αποδοχών του ασφαλισµένου που υπόκεινται σε εισφορές υπέρ Κλάδου Σύνταξης (εποµένως συµπεριλαµβάνονται τα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόµατα αδείας για τα οποία έχουν καταβληθεί εισφορές) για το χρονικό διάστηµα από 1/1/2002 και έως την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης. Ο µέσος αυτός όρος µηνιαίων αποδοχών του ασφαλισµένου είναι το πηλίκο της διαίρεσης του συνόλου των αποδοχών του ασφαλισµένου επί των οποίων έχουν καταβληθεί εισφορές υπέρ Κλάδου Σύνταξης (και µέχρι του ανώτατου ορίου ασφαλιστέων αποδοχών όπως και όπου αυτό προβλεπόταν γι α τα έτη 2002 και εφεξής) διά του συνολικού χρόνου ασφάλισής του από 1/1/2002 µέχρι την προηγούµενη ηµέρα της υποβολής αίτησης συνταξιοδότησης (αναγόµενος ο χρόνος αυτός σε µήνες, π.χ. πλήρης µήνας για το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ = 25 ηµέρες ασφάλισης).

Παράδειγµα: Μισθωτός µε πλήρη απασχόληση από την 1/1/2002 µέχρι την 31/7/2020. Υποβάλλει αίτηµα συνταξιοδότησης λόγω γήρατος την 1/8/2020 σε ηλικία 63 ετών και µε 12.000 ηµέρες ασφάλισης. Αποδοχές επί των οποίων καταβλήθηκαν εισφορές υπέρ Κλάδου Σύνταξης από 1/1/2002 έως 31/7/2020: 216.000 ευρώ. Χρόνος ασφάλισης από 1/1/2002 έως 31/7/2020: 223 µήνες. Αρα, συντάξιµες αποδοχές = 216.000/223=968,61 ευρώ. Ανταποδοτική σύνταξη: 968,61*42,8% (ποσοστό αναπλήρωσης των 12.000 η. α.) = 414,57 ευρώ (ο ίδιος θα δικαιωθεί και εθνική σύνταξη ύψους 384 ευρώ δεδοµένου ότι, επιπρόσθετα, έχει πάνω από 40 έτη διαµονής στη χώρα µεταξύ 15ου και 63ου έτους της ηλικίας του). Η συνολική σύνταξή του ανέρχεται σε 384+414,57=798,57 ευρώ. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει χρόνος ασφάλισης που θεωρείται συντάξιµος τουλάχιστον πέντε ετών από την 1/1/2002 έως και την υποβολή της αίτησης συνταξιοδότησης, τότε για τον υπολογισµό των συντάξιµων αποδοχών αναζητείται χρόνος ασφάλισης (πραγµατικός, πλασµατικός, χρόνος προαιρετικής ή άλλος που λογίζεται ως συντάξιµος) και κατά το πριν από την 1/1/2002 χρονικό διάστηµα και µέχρι τη συµπλήρωση έως πέντε ετών ασφάλισης.

Πότε µπορεί ένας ασφαλισµένος µε δύο ταµεία (διαδοχική ασφάλιση) να λάβει σύνταξη λόγω γήρατος από το τελευταίο;

Για να χορηγήσει σύνταξη γήρατος ο ΕΦΚΑ πρέπει στην ασφάλιση του τελευταίου ενταχθέντος φορέα: Να πραγµατοποιήθηκαν πέντε έτη ή χίλιες πεντακόσιες ηµέρες εργασίας, εκ των οποίων 500 ηµέρες αντίστοιχα κατά την τελευταία πενταετία πριν από τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης για κρίση του δικαιώµατος σύνταξης λόγω γήρατος ή να πραγµατοποιήθηκαν 1.000 ηµέρες εργασίας ή σαράντα (40) µήνες ασφάλισης, από τις οποίες 300 ηµέρες εργασίας ή δώδεκα (12) µήνες ασφάλισης αντίστοιχα, την τελευταία πενταετία πριν από τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης για κρίση δικαιώµατος σύνταξης λόγω γήρατος. Οι προϋποθέσεις αυτές καθιστούν το τελευταίο ενταχθέν ταµείο αρµόδιο για να χορηγήσει τη σύνταξη στον ασφαλισµένο. Η σύνταξη θα χορηγηθεί εφόσον πληρούνται οι διατάξεις της νοµοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντος φορέα µε ολόκληρο τον χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης που έχει ο ασφαλισµένος.

Τι κερδίζει ο ασφαλισµένος εάν καταθέσει ηλεκτρονική αίτηση συνταξιοδότησης;

Στην περίπτωση υποβολής ηλεκτρονικής αίτησης, η προσωρινή σύνταξη λόγω γήρατος ή αναπηρίας υπολογίζεται στο 80% του ποσού της οριστικής σύνταξης, σύµφωνα µε τις διατάξεις του Ν. 4387/2016. Η ηλεκτρονική κατάθεση της αίτησης είναι ασφαλιστικά η ορθότερη επιλογή, καθώς το ποσό της χορηγούµενης προσωρινής σύνταξης δεν απέχει από το ποσό της οριστικής που σε λίγους µήνες ακολουθεί.