Στο στόχαστρο κερδοσκόπων το δικαίωμα της στέγης

Για την επίθεση του κεφαλαίου στην κατοικία εν μέσω κρίσης, τον τρόπο που υφαρπάχτηκαν οι κατοικίες στο ιστορικό κέντρο της Λισαβόνας και εκδιώχθηκαν οι ενοικιαστές, αλλά και το πώς εκτινάχθηκαν οι τιμές των ακινήτων, μας μίλησε η Ρίτα Σίλβα, ηγετική μορφή στο κίνημα κατά των πλειστηριασμών στην Πορτογαλία «Habita», τονίζοντας ότι «έχουμε πολλά κοινά με την Ελλάδα, παρότι ο νεοφιλελευθερισμός με άλλο τρόπο πήρε σάρκα και οστά σε κάθε χώρα». «Στην Ελλάδα, τα ξένα funds δεν μπόρεσαν να δράσουν με τον ίδιο τρόπο λόγω της πολυδιασπασμένης ιδιοκτησίας.

Ένα κτίριο μπορεί να έχει και 50 ιδιοκτήτες. Αυτό αποτελεί μια ασπίδα προστασίας, αλλά σιγά σιγά υποχωρεί» διευκρινίζει η αρχιτέκτων Κωνσταντίνα Θεοδώρου, που έχει κάνει έρευνα για την κατοικία στη χώρα μας. Με τα μνημόνια, πάντως, απελευθερώθηκε η αγορά των ενοικίων στην Πορτογαλία.

«Ήταν ρήτρα της τρόικας. Έτσι, πολλοί έμειναν ξαφνικά χωρίς στέγη» τονίζει η Σίλβα, που αρνήθηκε να αναλάβει καθήκοντα αντιδημάρχου στη Λισαβόνα, εμμένοντας στον δρόμο των κινημάτων. «Η στρατηγική ήταν να αποκτηθεί ο κτιριακός πλούτος στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Οι ενοικιαστές πετάχθηκαν έξω από τα σπίτια τους με τη βοήθεια της νέας νομοθεσίας, τις fast track εξώσεις: σε δύο μήνες, χωρίς καν προειδοποίηση. Η κερδοσκοπία “χτύπησε” την αγορά ακινήτων μέσα στην κρίση, με τρομερά αποτελέσματα. Μεταξύ άλλων, οι τιμές εκτοξεύτηκαν 60-100%. Ολη η στρατηγική απόσπασης κατοικιών ήταν προς όφελος του διεθνούς κεφαλαίου».

Η Ρίτα Σίλβα αρνήθηκε να αναλάβει καθήκοντα αντιδημάρχου στη Λισαβόνα και εμμένει στο κίνημα για την προστασία της λαϊκής κατοικίας

Κόκκινα δάνεια

Η τρόικα στην Ελλάδα δεν ενεπλάκη στον χώρο των ακινήτων και της κατοικίας, «πίεσε μόνο για τα τα κόκκινα δάνεια» επισημαίνει η αρχιτέκτων Τόνια Κατερίνη, μέλος της Ενωτικής Πρωτοβουλίας και της Ομάδας «Πλειστηριασμοί STOP», που μέχρι στιγμής έχει πετύχει να μπλοκάρει πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας, και συντονίστρια, όπως και η Σίλβα, στη «European Coalition for the Right to Housing and the City».

«Στην Ελλάδα, από την άλλη, αθόρυβα γίνονται γύρω στους 300-500 πλειστηριασμούς την εβδομάδα, οι τρεις με έξι είναι πρώτης κατοικίας» προσθέτει η κυρία Κατερίνη για μια συνθήκη άγνωστη στην Πορτογαλία, εν αντιθέσει και με την Ισπανία, με το «τσουνάμι» των πλειστηριασμών, όπως μας πληροφορεί η Σίλβα, καθώς «οι τράπεζες ήταν πιο προσεκτικές και έδιναν δάνεια μόνο με εγγυήσεις αποπληρωμής». Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η κρίση να βρει την πορτογαλική οικονομία με λιγότερα κόκκινα δάνεια (25%), από ό,τι στην Ελλάδα (45%), και να γίνουν ελάχιστοι -αν όχι καθόλου- πλειστηριασμοί.

«Το μεγάλο ζήτημα που επιμένει είναι οι εξώσεις στο περιζήτητο κέντρο και από τις κοινωνικές κατοικίες, οι οποίες ιδιωτικοποιούνται και σήμερα έχουν φτάσει να είναι μόλις το 3% επί του συνόλου των κατοικιών στην Πορτογαλία» υπογραμμίζει η Σίλβα, όταν στη Γερμανία του ακραίου νεοφιλελευθερισμού η κοινωνική κατοικία αγγίζει το 40%. Κοινή συνισταμένη σε Ελλάδα και Πορτογαλία είναι ωστόσο η golden visa.

«Κάνει θραύση» τονίζει η Σίλβα για τη χώρα της, καθώς με την αγορά ακινήτου έναντι 350.000 ευρώ αποκτάς υπηκοότητα (στην Ελλάδα η ταρίφα είναι 250.000 ευρώ). «Με τα μνημόνια η στρατηγική του κεφαλαίου άλλαξε;» τη ρωτάμε. «Το βάρος έπεσε στο real estate και στον τουρισμό. Η κατοικία, από αγαθό, έγινε αντικείμενο σπέκουλας» λέει η Σίλβα.

Συνέβη το ίδιο στην Ελλάδα με την έλευση της τρόικας; «Ενώ πολιτικοϊδεολογικά υπήρχε στη χώρα μια συμμαχία του κεφαλαίου με τη μεσαία τάξη, μια τάξη μικροϊδιοκτητών, με τα μνημόνια, προκειμένου το κεφάλαιο να διασφαλίσει την κερδοφορία του, διέλυσε αυτήν τη συμμαχία. Θεωρεί στο εξής τη μεσαία τάξη ανταγωνιστική, δεν θεωρεί την ιδιοκτησία και την κατοικία κοινό αγαθό, και δεν το προστατεύει» απαντά η Τ. Κατερίνη, εξηγώντας τον τρόπο με τον οποίο άνοιξε η Κερκόπορτα των πλειστηριασμών.

«Και αυτό ενώ στη Γαλλία του αυστηρού καπιταλισμού οι δανειολήπτες αναχρηματοδοτούνται, σε περίπτωση αδυναμίας αποπληρωμής του δανείου» προσθέτει. Από την άλλη, στην Ελλάδα κρατήθηκαν οι κόκκινες γραμμές: «Δεν είδαμε αρπακτικά φαινόμενα όπως στην Πορτογαλία, καθώς δεν υπήρξε ανάλογη ζήτηση. Η Ελλάδα θεωρείται ακόμη ασταθής και γεωπολιτικά ανασφαλής χώρα για τους ξένους επενδυτές. Ο συνταξιούχος Γερμανός θα προτιμήσει την Πορτογαλία ή την Ισπανία. Τις θεωρεί ασφαλέστερες και έχουν επίσης καλό κλίμα»