EcoFin: Το πυρηνικό οπλοστάσιο των έκτακτων οικονομικών μέτρων

Στην εξειδίκευση (και την ενίσχυση;) των εκτάκτων μέτρων τρισεκατομμυρίων ευρώ που ενεργοποιούνται σταδιακά για να αναχαιτιστεί ο Αρμαγεδδών των επιπτώσεων του κορονοϊού στην οικονομία στρέφεται η προσοχή σήμερα ενώ πυκνώνουν τα σενάρια για το είδος και το εύρος των παρεμβάσεων που θα αναγκαστούν να κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, που  βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα.

Η κατάσταση στην ευρωπαϊκή οικονομία και τα σενάρια για το μηχανισμό συντονισμένης και μαζικής παρέμβασης από την ΕΕ τίθενται σήμερα επί τάπητος στην συνεδρίαση των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών (EcoFin) που συνεδριάζουν το μεσημέρι μέσω τηλεδιάσκεψης. Εκεί θα παρουσιαστούν τα τελευταία δεδομένα καθώς το lock down επεκτείνεται σε όλες τις μεγάλες βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης και θα εξειδικευθούν τα μέτρα που ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα η Κριστίν Λαγκάρντ αλλά και η Κομισιόν περί χαλάρωσης των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας.

Η συνεδρίαση έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς θα φανεί η στάση κυρίως των Γερμανών, αλλά και άλλων χωρών, όπως η Ολλανδία σε διάφορες προτάσεις που φέρεται να βρίσκονται στο τραπέζι όπως το άνοιγμα γραμμών πίστωσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης, προς κράτη μέλη, χωρίς νέα μνημόνια εξαιτίας του εξαιρετικού των περιστάσεων, μέχρι την έκδοση ομολόγων ειδικού σκοπού (κορονοομόλογα).

Πρόκειται για μια δύσκολη συζήτηση που διεξάγεται σε ακραίες συνθήκες, υπό την πίεση των θανάτων που αυξάνονται στην Ευρώπη και του φόβου που σαρώνει τις αγορές. Αύριο εν τω μεταξύ αναμένεται συνεδρίαση και του Eurogroup μέσω τηλεδιάσκεψης.

Η κατεύθυνση που θα δοθεί αφορά άμεσα και την Ελλάδα, που όπως όλα δείχνουν μπαίνει στην ομπρέλα των προστατευτικών μέτρων της ΕΕ χωρίς εξαίρεση εξαιτίας του καθεστώτος μεταμνημονιακής εποπτείας, όπως άλλωστε είναι και το λογικό καθώς μιλάμε για μια οριζόντια, μεγάλη κρίση, εξαιτίας ενός αμιγώς εξωγενούς παράγοντα που είναι ο κορονοϊός.

Αναβρασμός στην Αθήνα - Βελτιώσεις στα μέτρα 

Στην Αθήνα, το οικονομικό επιτελείο έχει πιάσει μολύβι και χαρτί καθώς αναλύονται όλα τα δεδομένα και οι αποφάσεις που έχουν ήδη ληφθεί για να είναι σε ετοιμότητα να λάβουν νέα μέτρα αλλά και νέες διορθωτικές ή συμπληρωματικές κινήσεις για να αποδώσουν πιο αποτελεσματικά οι αποφάσεις που έχουν ήδη ληφθεί. Ο προϋπολογισμός τελεί ήδη υπό ριζική αναθεώρηση καθώς λαμβάνονται έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα και μέτρα στήριξης για την οικονομία που αποχαιρετά την ανάκαμψη και δεν αποκλείεται φέτος να περάσει ακόμη και σε αρνητικό έδαφος ανάλογα με την έκταση της ζημιάς, ειδικά στη βαριά βιομηχανία της χώρας, τον τουρισμό, κατά τη θερινή σεζόν.

Τα ταμειακά αποθέματα, χωρίς να αξιοποιηθεί το μαξιλάρι ασφαλείας των 32 δισ. ευρώ που έχει η χώρα στο πλαίσιο της συμφωνίας για τη μεταμνημονιακή περίοδο, επαρκούν μέχρι τον Ιούνιο σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών. Είναι δεδομένο πως όπως όλες οι ευρωπαϊκές οικονομίες έτσι και η ελληνική θα χρειαστεί να εξαντλήσει κάθε διευκόλυνση που θα αποφασιστεί σε επίπεδο ρευστότητας και έκτακτων δημοσιονομικών διευκολύνσεων προκειμένου να σταθεί ξανά στα πόδια της και να αποτρέψει μια νέα κρίση. Εν τω μεταξύ μιλώντας στο OPEN προανήγγειλε πως αυτή την εβδομάδα θα γίνει επικαιροποίηση της λίστας με τους ΚΑΔ. Σε αυτή αναμένεται να περιληφθούν μεταξύ άλλων δραστηριότητες συναφείς με αεροπορικές μεταφορές, χώρους στάθμευσης επιβατικών αυτοκινήτων, υπαίθριους πάγκους κ.α. «Παρακολουθούμε τα αριθμητικά δεδομένα. Προσπαθούμε να κάνουμε όσο γίνεται περισσότερα» τόνισε. Αναφορικά με την καταβολή του δώρου του Πάσχα, επεσήμανε ότι οι κατηγορίες των επιχειρήσεων που έκλεισαν λόγω αναγκαστικών μέτρων, καταγράφουν μείωση του τζίρου τους και είναι στις λίστες των ΚΑΔ, έχουν το δικαίωμα να το καταβάλουν αργότερα, μέσα στο καλοκαίρι. Δεν ισχύει το ίδιο για τις επιχειρήσεις οι οποίες λειτουργούν κανονικά και οποίες πρέπει να το αποδώσουν όπως προβλέπει ο νόμος. Με βάση τα οριζόμενα από τη νομοθεσία, περίπου 108.000 εργαζόμενοι στα νοσοκομεία και στο ΕΚΑΒ θα λάβουν, για πρώτη φορά μετά από χρόνια, δώρο Πάσχα τον Απρίλιο. Το κόστος ανέρχεται σε 80 εκατ. ευρώ.

Τέλεια καταιγίδα σε 5 μέτωπα

Όπως η παγκόσμια, έτσι και η ελληνική βρίσκεται αντιμέτωπη με την τέλεια καταιγίδα σε πέντε μέτωπα, καθώς παραλύει η οικονομική δραστηριότητα παγκοσμίως και εκτινάσσεται στα ύψη η αβεβαιότητα αφού κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την διάρκεια και την έκταση της ζημιάς.

Ο Covid 19 κτυπά σε πέντε μέτωπα, πλήττοντας την προσφορά, την ζήτηση, τη δημοσιονομική σταθερότητα, τις τράπεζες αλλά και το οικονομικό κλίμα και τα τηλέφωνα στο τρίγωνο Βρυξελλών - Φρανκφούρτης - Βερολίνου έχουν πάρει φωτιά.

Η οικονομική και πολιτική ηγεσία της ευρωζώνης ρίχνει ένα - ένα στη μάχη πυρηνικά όπλα για να ανακόψει την κατάρρευση στις αγορές, κερδίζοντας χρόνο, ενώ αναζητείται μηχανισμός με τον οποίο θα πέσει με το «ελικόπτερο» ρευστότητα τρισεκατομμυρίων ευρώ σε αγορές, τράπεζες, επιχειρήσεις και εργαζομένους για να σταθεί όρθια η ευρωπαϊκή οικονομία.

Το σήμα έδωσε η Κριστίν Λαγκάρντ που έριξε στην αγορά ρευστότητα σχεδόν 1 τρισ. ευρώ για να στηρίξει τις ευρωπαϊκές οικονομίες που είδαν το κόστος δανεισμού να ξεφεύγει, με πρώτη την Ιταλία, που ούτως ή άλλως και πριν από τον κορονοϊό ήταν «πολύ μεγάλη για να καταρρεύσει».

Οι ακραίες συνθήκες απαιτούν ακραίες λύσεις και θα κάνουμε τα πάντα για το ευρώ εντός της δικαιοδοσίας μας ήταν το μήνυμα της Φρανκφούρτης τα ξημερώματα της Πέμπτης. Η μπάλα βρίσκεται πλέον στο γήπεδο των κυβερνήσεων και το μεγάλο ερώτημα στις συναντήσεις κορυφής τις επόμενες ώρες είναι ένα: Αρκούν τέτοιου τύπου παρεμβάσεις, απαιτείται πιο σύνθετη λύση και ποιά;

«Τρελά» σενάρια

«Τρελά» σενάρια που υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας για τα δεδομένα της Ευρώπης, φαίνεται πως πέφτουν στο τραπέζι και όλες οι ενδείξεις τις τελευταίες μέρες συγκλίνουν στο ότι αναζητείται συνολικό, πολυεπίπεδο σχέδιο – απάντηση στην κρίση, ικανό όμως να θέσει και τα θεμέλια ανάκαμψης την επόμενη μέρα. 

Όπως εκτιμούν αναλυτές μπορεί τελικά να μην καταλήξουμε σε παρεμβάσεις τύπου ευρωομολόγων ή κορωνοομολόγων αλλά σίγουρα μιλάμε για την ανάγκη μιας ισχυρής συστημικής λύσης, και με ισχυρό συμβολικό χαρακτήρα, για να αποτραπεί το οικονομικό χάος, με ένα συνδυασμό μεγάλης δημοσιονομικής επέκτασης με το απαραίτητο δίχτυ ασφαλείας από το οπλοστάσιο της ΕΚΤ.  

Μεταξύ των σεναρίων που φέρεται να εξετάζονται, σύμφωνα με διαρροές τις τελευταίες μέρες, είναι να ανοίξουν πολλές πιστωτικές γραμμές από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας προς πολλές χώρες που θα τις έχουν ανάγκη, ανοίγοντας παράλληλα το δρόμο για ακόμη πιο γενναίες παρεμβάσεις και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα εάν κριθεί ότι απειλείται η σταθερότητα της ευρωζώνης. Στόχος πρέπει να είναι με ένα ή περισσότερα «σχέδια Μάρσαλ» να εξασφαλιστεί   μεγάλη ρευστότητα, δημοσιονομικά πακέτα στήριξης και δημοσίων επενδύσεων – ίσως των μεγαλύτερων που θα έχουν κινητοποιηθεί μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που θα πρέπει συνδυαστικά να είναι έτοιμα προς αξιοποίηση τις επόμενες εβδομάδες.

Μεγάλο ερώτημα βέβαια σε ένα τέτοιο σενάριο θα ήταν οι όροι που θα συνόδευαν τέτοιες διευκολύνσεις εκτός και εάν ο Covid 19 σαρώσει συντομότερα από ότι θα νόμιζε κανείς τις αντιστάσεις…

Σε δίνη και η Ελλάδα

Στη σκιά εφιαλτικών προβλέψεων για ύφεση που μπορεί να φθάσει και στο 5% στην ευρωζώνη εάν το lock down διατηρηθεί για τρεις μήνες η «μπάλα» παίρνει και την ελληνική οικονομία που θα βιώσει ισχυρές απώλειες διολισθαίνοντας προς τη ζώνη της μηδενικής ανάπτυξης ή και της ύφεσης. Το κλειδί είναι η διάρκεια της κρίσης αλλά κυρίως τι θα γίνει την επόμενη μέρα, όταν καλώς εχόντων των πραγμάτων θα έχει λήξει ο κόκκινος συναγερμός για την υγειονομική κρίση. Τότε, ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην ανάκαμψη θα είναι η αβεβαιότητα. Με ποιο ρυθμό δηλαδή οι καταναλωτές θα ξεκινήσουν να δαπανούν πάλι, με ποιο ρυθμό οι επιχειρήσεις θα προσλαμβάνουν – ή δεν θα απολύουν – προσωπικό, με ποιο ρυθμό οι επενδυτές θα απομακρυνθούν από τα ασφαλή καταφύγια για να ξεκινήσει να ρέει χρήμα και σε οικονομίες με χαμηλό πιστωτικό προφίλ όπως παραμένει η ελληνική;

Όπως προειδοποιούν ήδη αναλυτές τα θεμέλια για αυτό πρέπει να ξεκινήσουν να μπαίνουν, χθες, καθώς αν «φάμε» το πρώτο εξάμηνο με τον Covid και το δεύτερο για να συζητάμε πως θα συνέλθουμε τότε το παιχνίδι έχει χαθεί.

Ένα πολύ παρήγορο στοιχείο είναι, όπως αποτυπώθηκε  και στις αποφάσεις της ΕΚΤ την Πέμπτη, πως η Ελλάδα δεν εξαιρείται από τις ευεργετικές παρεμβάσεις όπως είχε χάσει το τρένο της ποσοτικής χαλάρωσης το 2015. Όπως λένε αξιωματούχοι κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο και ενάντια σε κάθε λογική, καθώς η απειλή είναι καθολική για όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες και δεν χωρούν στην παρούσα φάση στίγματα και εξαιρέσεις.

Η Ελλάδα εξαιτίας του πολύ υψηλού αποθεματικού που διαθέτει αλλά και της δυναμικής της ανάκαμψης, που ίσχυε πριν τον κορονοϊό, δεν θα είναι η οικονομία της ευρωζώνης που θα πυροδοτήσει αυτή τη φορά, αρνητικές, εξελίξεις. Διαθέτει επαρκή ρευστότητα για να καλύψει τις υποχρεώσεις της για πληρωμές χρέους, περίπου 6 δισ. που λήγει φέτος αλλά και για την κάλυψη έκτακτων αναγκών. Όμως, τα αποθεματικά δεν είναι ανεξάντλητα, παραμένει δύσκολο να προβλεφθεί το συνολικό δημοσιονομικό κόστος ενώ και η πρόσβαση στις αγορές είναι, πια, ένα μεγάλο στοίχημα.

Πρόκειται για εκρηκτικό κοκτέιλ και ο παράγοντας που μπορεί να κρίνει εάν θα επαληθευθεί το βασικό σενάριο, το δυσμενές ή το ακραίο είναι…ιατρικός και έχει να κάνει με τη συμπεριφορά ενός ιού που παραμένει αχαρτογράφητος. Εν τω μεταξύ παρά τις διευκολύνσεις για την επίτευξη του στόχου φέτος για το πρωτογενές πλεόνασμα, οι τεράστιες έκτακτες δαπάνες δεν εξαφανίζονται... αντιθέτως αθροίζονται και αυξάνουν το χρέος, επιδεινώνοντας τη δημοσιονομική θέση της χώρας.