ΝΔ: Η «μάχη» των Βρυξελλών και ο ανασχηματισμός... ειδικού σκοπού

Η ώρα της κρίσης έφθασε για την κυβέρνηση της Νέας Δηµοκρατίας, καθώς λίγες ηµέρες µετά τη συµπλήρωση ενός έτους από την ευρεία εκλογική νίκη της 7ης Ιουλίου του 2019 ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκεται σε σταυροδρόµι δύσκολων αποφάσεων για ζητήµατα που πιθανώς να επιδράσουν µε τρόπο καθοριστικό στις πολιτικές εξελίξεις του άµεσου ή και του απώτερου µέλλοντος.

Οι έντονες, παρασκηνιακές και µη, διεργασίες που σηµάδεψαν την ακανθώδη -είναι η αλήθεια- διαπραγµάτευση του τελευταίου διηµέρου στις Βρυξέλλες γύρω από το πλαίσιο λειτουργίας του ευρωπαϊκού Ταµείου Ανάκαµψης προδίδουν την εµβέλεια του όλου εγχειρήµατος, πολιτική και οικονοµική, καθώς εκτιµάται ότι αφορά στην αρχιτεκτονική και στο σύγχρονο προφίλ της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και τις σοβαρές αποκλίσεις ανάµεσα στα κράτη-µέλη της ΕΕ, που εξακολουθούν να αποµακρύνουν την ευρωπαϊκή οικογένεια από την υιοθέτηση µιας πιο συνεκτικής στάσης σε κεφαλαιώδη για την ήπειρο, αλλά και παγκοσµίως, ζητήµατα. Πάντως, η «γαλλογερµανική συνταγή», προκειµένου να µη διολισθήσουν οι ευρωπαϊκές οικονοµίες σε µια χρόνια ύφεση, εξόχως διαβρωτική για το πολιτικό σκηνικό και την κοινωνική συνοχή των κρατών-µελών της Ενωσης, δεν είναι το µόνο ζήτηµα που ταλανίζει το Μέγαρο Μαξίµου.

Η ασυνήθιστη τα τελευταία χρόνια κλιµάκωση της τουρκικής επιθετικότητας σε όλα τα µέτωπα, µε τελευταίο «κρούσµα» την ύβρη της απόφασης Ερντογάν να µετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαµί, υποχρεώνει την ελληνική ηγεσία σε έναν γύρο διπλωµατικής υπερδιεγέρσης, ώστε να διαµορφωθούν εκείνες οι προϋποθέσεις -πολιτικές, διπλωµατικές, οικονοµικές και στρατιωτικές- που θα ορθώσουν ένα αποτελεσµατικό τείχος αποτροπής έναντι των εντεινόµενων τουρκικών προκλήσεων. Είναι σαφές ότι όλο το προηγούµενο χρονικό διάστηµα ο κ. Μητσοτάκης συµµετείχε ενεργά στις ζωηρές παρασκηνιακές διεργασίες γύρω από τους όρους του συνολικού πακέτου, επιχειρώντας κατά µείζονα λόγο να αµβλύνει τις ενστάσεις της «οµάδας των φειδωλών» σε δύο κυρίως ζητήµατα: τις προϋποθέσεις διοχέτευσης των επιχορηγήσεων (grants) και τη χρονική διάρκεια απορρόφησης των κονδυλίων.

Η φόρμουλα 70-30

Αµετακίνητη θέση του Ελληνα πρωθυπουργού είναι πως η αποτελεσµατική καταπολέµηση της βαθιάς ύφεσης, που κληροδότησε παγκοσµίως το lockdown της πανδηµίας του κορονοϊού, αλλά και η ευκρίνεια του πολιτικού µηνύµατος που οφείλει η Ευρώπη να εκπέµψει έναντι των πολιτών της, αλλά και των οικονοµικών αγορών, επιτάσσουν στα κράτη-µέλη να συµφωνήσουν από κοινού σε όρους και προϋποθέσεις που δεν θα παραπέµπουν στην προηγηθείσα µνηµονιακή περίοδο. Ειδικότερα, Ελλάδα και Ιταλία διαφωνούν µε τη φόρµουλα 70-30, ήτοι το 30% των επιχορηγήσεων να δεσµευθεί και να κατανεµηθεί ανάλογα µε τις οικονοµικές εξελίξεις το 2023, επισηµαίνοντας ότι αυτή η δοσολογία προκαλεί τεράστια αβεβαιότητα σε ό,τι αφορά στον επιµερισµό των πόρων, επηρεάζοντας τους κατά τόπους εθνικούς σχεδιασµούς.

Σύµφωνα, εξάλλου, µε ρεπορτάζ των «Financial Times», ορισµένοι διπλωµάτες εκτιµούν πως η τελική ισορροπία πιθανώς να κλειδώσει σε µια ισορροπία 90-10. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει διαµηνύσει σε όλους τους συνοµιλητές του ότι όροι που συνδέουν την απρόσκοπτη ροή της κοινοτικής χρηµατοδότησης µε προϋποθέσεις, όπως περαιτέρω παρεµβάσεις εξυγίανσης του ασφαλιστικού συστήµατος (τέτοια πρόταση περιέφερε τις προηγούµενες εβδοµάδες ο Ολλανδός πρωθυπουργός, Μαρκ Ρούτε, για Ιταλία, Ισπανία, ακόµη και Γαλλία), αδικούν την πολιτική και οικονοµική αποστολή που έχει αναλάβει η Ευρώπη και δεν µπορούν να γίνουν αποδεκτοί. Αναφορικά µε το Πολυετές Δηµοσιονοµικό Πλαίσιο 2021-2027 η Ελλάδα, σύµφωνα µε κυβερνητικές πηγές, διαφωνεί µε την πρόταση για µείωση των πόρων που αφορούν στη διαχείριση των συνόρων και του Προσφυγικού, και τονίζουν πως η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραµµή, καθώς υπερασπίζεται τα ευρωπαϊκά σύνορα. Την ίδια προσέγγιση υιοθετεί η Αθήνα και στο ζήτηµα των πόρων του προϋπολογισµού που αφορά στην κλιµατική αλλαγή.

Από την κυβέρνηση ξεκαθαρίζουν πως ακόµη και εάν θιγεί η αναλογία 500 δισ. ευρώ επιχορηγήσεις - 250 δισ. ευρώ δάνεια, το κρίσιµο είναι να µην επηρεάσει η µείωση των επιχορηγήσεων προγράµµατα µε εθνικές κατανοµές. Επιπλέον, µεγάλη µάχη αναµένεται να δοθεί και για τη φόρµουλα 70% των κονδυλίων για το 2021-2022 και τις αρχικές κλείδες της Κοµισιόν και 30% το 2023 µε νέες κλείδες, που βασίζονται στη µείωση του ΑΕΠ 2019-2021, κατάσταση που µειώνει το ποσό το οποίο θα κατευθυνθεί στην χώρα µας κατά 2 έως 4 δισ. ευρώ. Σύµφωνα µε πληροφορίες, ο επικεφαλής των οικονοµικών συµβούλων του πρωθυπουργού, Αλεξ Πατέλης, βρέθηκε από την προηγούµενη Τετάρτη στις Βρυξέλλες, όπου επισκέφθηκε την Κοµισιόν και παρουσίασε το πρόγραµµα της κυβέρνησης και την έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη. Ολες τις προηγούµενες εβδοµάδες, εξάλλου, η κυβέρνηση έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόµου προκειµένου να βελτιώσει στον µέγιστο δυνατό βαθµό την ικανότητα απορρόφησης των εν λόγω κονδυλίων -υπερβαίνοντας κατά πολύ τις έως τώρα διαχρονικές επιδόσεις των κυβερνήσεων σε ό,τι αφορά στο ΕΣΠΑ-, κάτι που απαιτεί, σύµφωνα µε πρόσωπα που γνωρίζουν τις σχετικές διεργασίες, εκσυγχρονισµό όλων των εµπλεκοµένων δοµών και αναµόρφωση της λειτουργίας συνολικά του κρατικού µηχανισµού.

«Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτοµέρειες» τονίζουν µε νόηµα στενοί συνεργάτες του κ. Μητσοτάκη, οι οποίοι θεωρούν πολύ σηµαντική την πτυχή του χρονικού εύρους εκταµίευσης και ως εκ τούτου αξιοποίησης των 32 δισ. ευρώ και λόγω του ιστορικού της χαµηλής απορροφητικότητας των χρηµάτων του ΕΣΠΑ. Στην Αθήνα δεν κρύβουν τη δυσφορία τους για το γεγονός ότι η µεταβολή της αρχικής γαλλογερµανικής πρότασης -από 4 σε 3 χρόνιαυιοθετήθηκε ως βάση διαπραγµάτευσης από τον αµφιτρύωνα, Σαρλ Μισέλ, µε τη σιωπηρή συγκατάβαση ενός εκ των εµπνευστών της, της Ανγκελα Μέρκελ, και προειδοποιούν πως επιµέρους αγκυλώσεις δεν πρέπει σε καµία περίπτωση να ακυρώσουν τη σηµασία του πρωτόγνωρου εγχειρήµατος.

Μεταρρυθμίσεις δύο τύπων

Παράλληλα, το Μέγαρο Μαξίµου µε τη βοήθεια της Επιτροπής Πισσαρίδη και σε συνεννόηση µε τους κοινωνικούς εταίρους προωθεί την ολοκλήρωση του master plan για το σχέδιο αναµόρφωσης της ελληνικής οικονοµίας. Στην ενδιάµεση έκθεσή της η Επιτροπή υπό τον νοµπελίστα καθηγητή Οικονοµικών στο London School of Economics θέτει ως βασικές προϋποθέσεις δύο τύπων µεταρρυθµίσεις: αυτή τoυ δηµοσίου τοµέα µε απλούστευση της γραφειοκρατίας, ψηφιοποίηση και περικοπή του χρόνου αποφάσεων στο ∆ηµόσιο και στα δικαστήρια, και αυτή της αύξησης της ανταγωνιστικότητας στις αγορές, της χορήγησης περισσότερων κινήτρων προς τη σωστή κατεύθυνση για την οικονοµία στο σύνολό της. Κυριότερη επιδίωξη βάσει του σχεδίου είναι η αύξηση της παραγωγικότητας του Ελληνα εργαζοµένου στα επίπεδα άλλων χωρών της ΕΕ, ώστε να ισχυροποιηθούν τα συγκριτικά πλεονεκτήµατα της χώρας και οι εξαγωγές και να αυξηθούν οι µισθοί, που θα διασφαλίσουν µεγαλύτερη προστασία των φτωχότερων νοικοκυριών.

Ως βασικές αναπτυξιακές προτεραιότητες και στόχοι αναγνωρίζονται: η αύξηση των συνολικών επενδύσεων από 12% σε 20%-25%, η άνοδος των εξαγωγών στον ευρωπαϊκό µέσο όρο (48%), η αύξηση της µεταποίησης στο 12% σε τρία χρόνια και στο 15% έως το 2030, η αύξηση της απασχόλησης στον ευρωπαϊκό µέσο όρο (74%) και η ενίσχυση της µισθωτής εργασίας. Επίσης, απαιτούνται κίνητρα για επένδυση σε εκπαίδευση και γνώση, διευκόλυνση της κινητικότητας εργαζοµένων ανάµεσα σε επιχειρήσεις και κλάδους, ανάπτυξη δεξιοτήτων, συνεχόµενη εκπαίδευση και κατάρτιση, ενίσχυση των κινήτρων και µείωση των εµποδίων για την παρουσία γυναικών στην αγορά εργασίας, πιο αποτελεσµατική χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων µέσω του τραπεζικού συστήµατος και της κεφαλαιαγοράς, δηµιουργία θυλάκων τεχνολογίας αιχµής σε επιµέρους κλάδους, που θα αναπτύξουν και θα εφαρµόσουν καινοτοµία, ψηφιακές υποδοµές 5G σε όλη τη χώρα, έµφαση στις Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας µε βάση νέες τεχνολογίες και διαδίκτυα, ενίσχυση της πράσινης οικονοµίας, εκσυγχρονισµός του πρωτογενούς τοµέα και αναβάθµιση των αγροδιατροφικών προϊόντων. Πρόσωπα που γνωρίζουν εις βάθος τον πολιτικό σχεδιασµό του Κυριάκου Μητσοτάκη… στοιχηµατίζουν πως πιθανή επιτυχής έκβαση των διαπραγµατεύσεων επί βελγικού εδάφους στρώνει το χαλί για την ενεργοποίηση… εκκρεµών πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό της χώρας.

Σε επίπεδο συµβολισµών, η οριστικοποίηση του ύψους των κοινοτικών κονδυλίων που θα εισρεύσουν στη χώρα αλλά και οι όροι υπό τους οποίους αυτοί θα αξιοποιηθούν εγκαινιάζουν τον επόµενο, κρισιµότατο κύκλο της «γαλάζιας» διακυβέρνησης. Ούτως ή άλλως, ο κύβος έχει ριφθεί εδώ και καιρό, µε τον πρωθυπουργό να ιεραρχεί ως µείζονα-επείγουσα προτεραιότητα την ταχύτερη δυνατή ανάκαµψη της πραγµατικής οικονοµίας, τη διάσωση του παραγωγικού ιστού της χώρας και τη θωράκιση όσο το δυνατόν περισσότερων θέσεων εργασίας.

Αναβάθμιση Σκυλακάκη

Η αναγκαία αναπροσαρµογή των κυβερνητικών µεσοπρόθεσµων στοχεύσεων πυροδοτεί, σύµφωνα µε πληροφορίες, αλλαγές, που αναµένεται να αποτυπωθούν και στο κυβερνητικό σχήµα. Ο ανασχηµατισµός, που κατά πληροφορίες χαρακτηρίζεται από στενούς συνεργάτες του πρωθυπουργού… ειδικού σκοπού, δοµείται γύρω από τις ανάγκες που γεννά η άσκηση της απρόσκοπτης ροής και αξιοποίησης του πακτωλού των κοινοτικών κονδυλίων. Το πιθανότερο σενάριο περιλαµβάνει την αναβάθµιση του Θεόδωρου Σκυλακάκη σε αναπληρωτή υπουργό Οικονοµικών, προκειµένου να λογοδοτεί απευθείας στον πρωθυπουργό για τις λεπτοµέρειες διάθεσης των 32 δισ. ευρώ. Ο ίδιος, εξάλλου, αναµένεται να µετάσχει σε ένα συντονιστικό όργανο, που θα κατοικοεδρεύει στο Μέγαρο Μαξίµου και θα έχει ως αποστολή την άρση κάθε λογής εµποδίων, πάντα σε ανοιχτή γραµµή µε όλα τα εµπλεκόµενα υπουργεία.

Προσθήκες που θα επιβεβαιώνουν την έµφαση της κυβέρνησης στην άσκηση της ταχύτερης δυνατής ανάκαµψης της οικονοµίας αναµένονται κυρίως σε επίπεδο υφυπουργών σε µια σειρά κρίσιµων υπουργείων, όπως -µεταξύ άλλων- το Ανάπτυξης και Επενδύσεων, το Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, το Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Εργασίας και το Τουρισµού, ενώ στελέχη της απολύτου εµπιστοσύνης του πρωθυπουργικού γραφείου δεν αποκλείεται να τοποθετηθούν σε θέσεις αναπληρωτών υπουργών, κάτι που συνεπάγεται ότι σε ορισµένα υπουργεία θα υπάρξει ανακατανοµή αρµοδιοτήτων. Βουλευτές όπως ο Θεόδωρος Ρουσόπουλος, ο Χρήστος Ταραντίλης, ο Σπήλιος Λιβανός, ο Ιωάννης Μπούγας, η Ζωή Ράπτη, η Μαρία Κεφαλά συζητιούνται έντονα για είσοδο στο κυβερνητικό σχήµα, ενώ κοντά στην αναβάθµισή τους φέρονται πως είναι και ορισµένες γυναίκες που υπηρετούν ως γενικοί γραµµατείς.

Σε επίπεδο υπουργών οι αλλαγές περιγράφονται ως σηµειακές, καθώς η εικόνα της κυβέρνησης παραµένει σε γενικές γραµµές θετική. Ως εκ τούτου, ευρύτερες αλλαγές, που θα προκαλούσαν και καραµπόλες, εκτιµάται ότι θα θόλωναν το µήνυµα που θέλει να εκπέµψει το Μέγαρο Μαξίµου. Σε κάθε περίπτωση, αλλαγές προεξοφλούνται και στο επικοινωνιακό επιτελείο του Μεγάρου Μαξίµου, καθώς η µετακίνηση του Στέλιου Πέτσα και η τοποθέτησή του σε υπουργικό θώκο παραµένει έως και αυτήν την ώρα το πιθανότερο σενάριο.