Πώς «διαβάζει» η Αθήνα τη στάση της Άγκυρας: Τα ταραγμένα «νερά» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Για ένα δύσκολο καλοκαίρι όσον αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις προετοιμάζεται η Αθήνα μετά από την εμπρηστική ρητορική του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Άγκυρα δείχνει αποφασισμένη να τραβήξει το σχοινί, με την Αθήνα να ετοιμάζει μια διπλωματική αντεπίθεση για την ανάδειξη της τουρκικής προκλητικότητας.

Υπενθυμίζεται πως την Δευτέρα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προχώρησε σε μια πρωτοφανή αναφορά, λέγοντας πως «για εμένα δεν υπάρχει πια Μητσοτάκης» και δηλώνοντας πως δεν πρόκειται να ξανασυναντηθεί με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Μάλιστα την σκυτάλη των εμπρηστικών δηλώσεων πήρε χθες ο Ν. Μπαχτσελί, κυβερνητικός εταίρος του κ. Ερντογάν που εκπροσωπεί το εθνικιστικό κόμμα.

Πάντως δεν είναι μόνο η εμπρηστική ρητορική της τουρκικής πλευράς, που προκαλεί έντονο προβληματισμό. Η ‘Αγκυρα συνεχίζει να προκαλεί με παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, ενώ είναι ορατό το ενδεχόμενο μιας νέας απόπειρας εργαλειοποίησης του μεταναστευτικού. Στο μεταξύ ο υδρογραφικός σταθμός της Σμύρνης εξέδωσε παράνομη Navtex με την οποία στέλνει το ερευνητικό σκάφος Γιουνούς στο Αιγαίο.

Ουσιαστικά πρόκειται για κινήσεις που δείχνουν πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αποφασισμένος να τραβήξει ακόμα περισσότερο το σχοινί της έντασης. Οι δίαυλοι επικοινωνίας έχουν διακοπεί, ενώ «παγώνουν» όπως φαίνεται ακόμα και οι συζητήσεις στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας.

Στην Αθήνα εκτιμούν πως η Άγκυρα ανέμενε μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία να δει το ρόλο της στη διεθνή σκακιέρα να αναβαθμίζεται. Ωστόσο, - όπως φάνηκε και από το ταξίδι του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ - οι προσδοκίες αυτές δεν επιβεβαιώνονται με αποτέλεσμα να επικρατεί εκνευρισμός στη γειτονική χώρα.

Στο πλαίσιο αυτό εκτιμάται πως μπαίνουμε πλέον σε αχαρτογράφητα νερά και δεν είναι εύκολο να γίνουν προβλέψεις για το πως θα κινηθεί η Άγκυρα με δεδομένο μάλιστα πως στη γείτονα χώρα θα γίνουν εκλογές το 2023. Η εκτίμηση είναι πως όσο πιο κοντά θα έρχονται οι κάλπες τόσο θα ανεβαίνουν οι τόνοι από τον κ. Ερντογάν, που με τον τρόπο αυτό προσδοκά πως θα έχει μεγαλύτερη απήχηση στο εσωτερικό του ακροατήριο.

Την ίδια στιγμή η Αθήνα κρατά ψύχραιμη και αποφασιστική στάση. «Δεν πρόκειται να πέσουμε στην παγίδα της όξυνσης κατ' επιλογήν του συνομιλητή μας» σημείωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και τόνισε «εάν η ελληνική κυβέρνηση κρίνει ότι πρέπει να οξύνει, θα οξύνει επειδή αυτή το έκρινε, όχι επειδή την υποχρέωσε μια άλλη πλευρά».

Κυβερνητικές πηγές υπογράμμιζαν χθες πως η συμπεριφορά της Τουρκίας, αντικειμενικά, ενισχύει την τεκμηρίωση των ελληνικών επιχειρημάτων. Ότι δηλαδή το casus belli δεν είναι κενό περιεχομένου και ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει απειλή.

Οι ίδιες πηγές προσέθεταν πως: αν η Τουρκία επιθυμεί πραγματικά να υπάρχει μία διαδικασία ελληνοτουρκικού διαλόγου, εμείς πάντοτε είμαστε ανοιχτοί. Παρά τις διαφορές μας, η επιλογή μας είναι να συνομιλούμε. Δεν μπορείς όμως να συνομιλείς όταν, την ίδια στιγμή γίνεται υπέρπτηση πάνω από ένα νησί.

Οι επόμενες κινήσεις της Αθήνας

Το θέμα της τουρκικής προκλητικότητας αναμένεται να θέσει ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με πληροφορίες στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής, που θα πραγματοποιηθεί στις 30 και 31 Μαΐου στις Βρυξέλλες. Η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να εντείνει την «εκστρατεία» ενημέρωσης συμμάχων και εταίρων για τις κινήσεις της Άγκυρας, που δυναμιτίζουν το κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες.

Είναι χαρακτηριστικό πως εκτός από το διάβημα διαμαρτυρίες στον Τούρκο πρέσβη την προηγούμενη εβδομάδα για την παραβίαση του ελληνικού εναέριου χώρου (καθώς μαχητικά έφτασαν σε απόσταση μόλις 2.5 ναυτικών μιλίων από την Αλεξανδρούπολη) δόθηκαν οδηγίες να υπάρξει ενημέρωση της Ε.Ε., του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ.

Μετά από τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί στις 28 με 30 Ιουνίου στη Μαδρίτη. Έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση δεν υπάρχουν περιθώρια για ένα τετ α τετ στο περιθώριο της Συνόδου του Έλληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο. Πάντως στη Μαδρίτη θα φανεί και το κατά πόσον ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα χαμηλώσει τους τόνους και ποια «ανταλλάγματα» μπορεί να αποκομίσει για να πει το «ναι» στην ένταξη Φιλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Οι ισορροπίες στη γεωπολιτική σκακιέρα

Την ίδια στιγμή η Άγκυρα δέχεται και ευρωπαϊκό «μήνυμα», καθώς αυτό που επισημαίνεται είναι πως «ο σεβασμός μεταξύ γειτονικών χωρών και η διατήρηση σχέσεων καλής γειτονίας, αποτελούν τη βάση για εποικοδομητική συνεργασία εντός της ΕΕ». Συγκεκριμένα, η αναπληρώτρια εκπρόσωπος της Επιτροπής, Ντάνα Σπίναν σημείωσε μεταξύ άλλων πως «η ΕΕ αναμένει από την Τουρκία να δεσμευτεί με εποικοδομητικό τρόπο με την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της και να κάνει βήματα αποκλιμάκωσης». Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πως πριν από αυτή την τοποθέτηση είχε προηγηθεί μια γενικόλογη αναφορά περί ενθάρρυνσης της καλής συνεργασίας (και τελικά υπήρξαν περαιτέρω διευκρινίσεις).

Στο μεταξύ εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ όταν ρωτήθηκε πώς σχολιάζει τις πρόσφατες δηλώσεις Ερντογάν σημείωσε πως «συνεχίζουμε να ενθαρρύνουμε όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ περιλαμβανομένων Ελλάδας και Τουρκίας να εργάζονται από κοινού για την διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή, να επιλύουν τις διάφορες τους με διπλωματικό τρόπο και να αποφεύγουν την ρητορική που αυξάνει περαιτέρω την ένταση». Αναφερόμενος μάλιστα στο πρόσφατο ταξίδι του Έλληνα πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον είπε πως «η Ελλάδα είναι ένας αναντικατάστατος εταίρος και ένας βασικός νατοϊκός σύμμαχος» για να προσθέσει παράλληλα πως «και η Τουρκία είναι ένας σημαντικός εταίρος».

Είναι εμφανές πως η Δύση δεν θέλει να κόψει τις γέφυρες επικοινωνίας με την Τουρκία και αυτό φαίνεται και από συγκεκριμένες τοποθετήσεις που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα. «Κανένας άλλος σύμμαχος του ΝΑΤΟ δεν έχει υποστεί περισσότερες τρομοκρατικές επιθέσεις από την Τουρκία» δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. Μάλιστα σημείωσε πως αναγνωρίζει τη σημασία της αντιμετώπισης των ανησυχιών που έχει εγείρει η Τουρκία, σε σχέση με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Προσέθεσε δε ότι η Άγκυρα έχει μια «στρατηγική γεωγραφική θέση», η οποία «είναι σημαντική για ολόκληρο το ΝΑΤΟ».