Ρωσικές πηγές στο Έθνος: Oι S-400 δεν στρέφονται εναντίον της Ελλάδας

Να ισορροπήσει ανάµεσα σε διασταυρούµενα «πυρά» και καραµπόλες αντικρουόµενων συµφερόντων µεταξύ συµµάχων, φίλων και εταίρων καλείται πλέον η ελληνική ηγεσία, εν αναµονή και των εξελίξεων στο κρίσιµο µέτωπο των σχέσεων ΗΠΑ - Τουρκίας, που κινούνται πια µεταξύ φθοράς (πλήρους ρήξης) και αφθαρσίας (αποκατάστασης των δεσµών). Εάν πιστέψουµε όσα επιµένει να διαµηνύει η Αγκυρα, τότε γύρω στον Ιούλιο οι πρώτες συστοιχίες των ρωσικών πυραύλων S-400 θα έχουν παραδοθεί στην Τουρκία. Οι Αµερικανοί, ωστόσο, έχουν ξεκαθαρίσει ότι σε µια τέτοια περίπτωση θα υπάρξουν αντίποινα, µε τα θρυλούµενα σενάρια να προετοιµάζουν το έδαφος... για νέες αµερικανικές κυρώσεις σε βάρος της Αγκυρας, για την ενδεχόµενη «αποµάκρυνση» της Τουρκίας από το πρόγραµµα συµπαραγωγής των αµερικανικών µαχητικών αεροσκαφών F-35 ή ακόµη και για µια ενδεχόµενη «έξωση» της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.

Στην Ελλάδα πολλοί επιχαίρουν, θεωρώντας ότι η αµερικανοτουρκική ρήξη θα λειτουργούσε προς όφελος των ελληνικών συµφερόντων ενισχύοντας το ελληνικό γεωπολιτικό εκτόπισµα. Η µπίλια όµως ακόµη δεν έχει κάτσει κάπου συγκεκριµένα. Οι σχέσεις ανάµεσα στην Ουάσιγκτον και την Αγκυρα δοκιµάζονται. Αυτό είναι σαφές, αλλά δεν προδικάζει κάποιο τελικό αποτέλεσµα. Παράλληλα, άλλωστε, κυκλοφορούν και εναλλακτικά σενάρια συµβιβασµών. Λέγεται ότι η Τουρκία θα µπορούσε µεν να παραλάβει τους ρωσικούς πυραύλους, αλλά να τους τοποθετήσει προσωρινά (µε την υποσηµείωση «ουδέν µονιµότερον του προσωρινού») εκτός των τουρκικών συνόρων, σε χώρες όπως το Αζερµπαϊτζάν ή το Κατάρ, για να κάµψει τις αµερικανικές ενστάσεις, πράγµα που θα µπορούσε να κάνει και αγοράζοντας αµερικανικούς πυραύλους Patriot, όπως της ζητούν οι ΗΠΑ.

Χώρις νόημα η μεταφορά

Η µεταφορά των S-400 εκτός Τουρκίας στρατιωτικά δεν θα είχε νόηµα από τη στιγµή που µιλάµε για πυραύλους µε βεληνεκές 40, 120 και 250 χιλιοµέτρων, όπως είναι εκείνοι που αναµένεται να παραλάβει η Αγκυρα από τη Μόσχα (υπάρχουν και S-400 µε βεληνεκές 400 χιλιοµέτρων, που προς το παρόν όµως δεν προορίζονται για παράδοση στην Τουρκία). Αντιθέτως θα είχε νόηµα εάν τοποθετούνταν κάπου κοντά στη θάλασσα του Μαρµαρά και την Κωνσταντινούπολη, στο Αιγαίο (∆αρδανέλια, Σµύρνη, Μούγλα) και στις ακτές της Μεσογείου (Μερσίνη, Αδανα, Αντιόχεια), όπως σηµείωνε σε πρόσφατο δηµοσίευµά της η τουρκική «Milliyet». Η Τουρκία φέρεται, πάντως, να έχει ήδη καταβάλει ένα µέρος του ποσού που συµφώνησε µε τη Ρωσία για τη συγκεκριµένη αγορά. Το ενδεχόµενο, λοιπόν, να ακυρωθεί η συµφωνία φαντάζει πια µάλλον... απίθανο. Είναι σαφές δε ότι κάτι τέτοιο θα προκαλούσε την έντονη αντίδραση της Μόσχας.

Μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η Ελλάδα δεν µπορεί παρά να προετοιµάζεται για κάθε ενδεχόµενο, κρατώντας όµως ως υπενθύµιση όσα είχε δηλώσει ο νυν υπουργός Αµυνας, Ευάγγελος Αποστολάκης, µόλις τον περασµένο ∆εκέµβριο (τότε ως αρχηγός ΓΕΕΘΑ): ότι δηλαδή «εάν χρειαστεί να πολεµήσουµε, δεν θα συµπολεµήσει κανένας δίπλα µας». Η Ελλάδα πορεύεται πια σε Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειο µε όχηµα µια σειρά από πολυµερή (κυρίως τριµερή και τετραµερή) σχήµατα συνεργασίας, ενδυναµώνοντας τη θέση της στη διεθνή σκηνή. Ειδικά οι τριµερείς µε Κύπρο - Αίγυπτο (στην οποία αναµένεται να εµπλακούν και οι Γάλλοι) και Κύπρο - Ισραήλ (στην οποία εµπλέκονται ήδη και οι Αµερικανοί) ξεχωρίζουν ως νέα σηµεία αναφοράς στις διεθνείς εξελίξεις, σε συνδυασµό και µε τη Συµφωνία των Πρεσπών που δηµιουργεί συνθήκες περαιτέρω ενίσχυσης της ελληνικής επιρροής στα Βαλκάνια προκαλώντας ενόχληση στην Τουρκία (το γεγονός ότι η Ελλάδα ανέλαβε την αποστολή της επιτήρησης του εναέριου χώρου της Βόρειας Μακεδονίας αποτελεί απλώς ένα δείγµα των ελληνικών δυνατοτήτων).

Ελλάδα και Κύπρος απέχουν, όµως, ακόµη πολύ από το να µπορούν να θεωρηθούν νέο σκληρό σύνορο ή πρώτη γραµµή άµυνας της ∆ύσης απέναντι σε ένα Ιράν που αναζητά διέξοδο στη Μεσόγειο ή σε µια Τουρκία που ενδέχεται να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ (αν και το ενδεχόµενο µιας τέτοιας αποχώρησης θεωρείται µάλλον απίθανο, σύµφωνα µε ξένους διπλωµάτες). Κρίνοντας από την εµπειρία της µεταναστευτικής κρίσης του 2015, τα δυτικά «µέτωπα» συχνά δεν είναι τόσο αρραγή, αλληλέγγυα ή συντονισµένα όσο επιτάσσουν οι περιστάσεις.

Όσο για το ΝΑΤΟ, εκείνο έχει στο παρελθόν αποδειχθεί πολλάκις ανεπαρκές (για παράδειγµα κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο) υπό τον µανδύα και του καλούµενου «δόγµατος Λουνς», που υπαγορεύει τη µη εµπλοκή της Συµµαχίας σε διµερείς διαφορές µεταξύ κρατών-µελών. Μιλώντας στην τουρκική «Hürriyet Daily News», ο Τούρκος ακαδηµαϊκός Χαλντούν Γιαλτσίνκαγια υποστήριξε µε νόηµα ότι το ΝΑΤΟ υπάρχει... για να διασφαλίζει την ειρήνη µεταξύ των µελών του. Ελλάδα και Τουρκία «έφτασαν στο χείλος του πολέµου ... Ενας από τους λό- γραµµίζοντας γους για τους οποίους ο πόλεµος αποφεύχθηκε ήταν ότι αµφότερες οι χώρες ήταν µέλη του ΝΑΤΟ» σηµειώνει, υπενθυµίζοντας ότι Ελλάδα και Γαλλία είχαν στο παρελθόν αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος της Συµµαχίας, για να... επιστρέψουν όµως σε αυτό. Σε σύγκριση, βέβαια, µε το παρελθόν, πολλά πράγµατα έχουν πια αλλάξει στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, µε τους Αµερικανούς πλέον να «επενδύουν» γεωστρατηγικά στην Ελλάδα (Σούδα, Στεφανοβίκειο, Λάρισα, Ρεβυθούσα, EastMed, στρατηγικός διάλογος κ.ά.), συζητώντας ακόµη και την προοπτική περαιτέρω ενίσχυσης της χώρας µας µέσω του προγράµµατος χρηµατοδότησης ξένων ενόπλων δυνάµεων (FMF).

Την ίδια ώρα, ωστόσο, ως προς την ουσία των ελληνοτουρκικών διαφορών, η αµερικανική στάση παραµένει προβληµατική (αναγνωρίζοντας µόνο έξι ναυτικά µίλια ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, αφήνοντας ασχολίαστες τις γκρίζες τουρκικές διεκδικήσεις στο Αιγαίο, τηρώντας ίσες αποστάσεις, κάνοντας δεκτή την τουρκική αξίωση περί αποστρατιωτικοποίησης ελληνικών νησιών κ.ά.). Και ενώ συµβαίνουν όλα αυτά, η διεθνής αποµόνωση της Τουρκίας επιτείνεται, µε την Αγκυρα να χάνει ερείσµατα από τα Βαλκάνια έως τη Λιβύη, και από τη Συρία, την Αίγυπτο και το Ισραήλ έως το Σουδάν, πράγµα που εγείρει όµως φόβους για πιθανά «νευρικά» ξεσπάσµατα εκ µέρους του καθεστώτος Ερντογάν, το οποίο υπενθυµίζεται ότι τον Νοέµβριο του 2015 είχε φτάσει στο σηµείο να καταρρίψει ρωσικό µαχητικό στη Συρία. 

«Αµυντικό σύστηµα οι S-400, δεν στρέφονται εναντίον της Ελλάδας» 

Η πώληση στην Τουρκία του αντιαεροπορικού-αντιπυραυλικού συστήµατος S-400 «δεν στρέφεται σε καµία περίπτωση ενάντια στην Ελλάδα» υποστηρίζουν ρωσικές πηγές µιλώντας στο «Εθνος της Κυριακής». «Η Ρωσία δεν αναπτύσσει τις διµερείς σχέσεις της σε βάρος τρίτων χωρών» συνεχίζουν, καταγγέλλοντας όµως ότι στον αντίποδα «η κύρια προτεραιότητα των κινήσεων των ΗΠΑ στην Ευρώπη είναι να βάζουν εµπόδια στις σχέσεις και στον διάλογο των χωρών της ηπείρου µε τη Ρωσία, προσπαθώντας να τους στερήσουν κάθε δυνατότητα ανάπτυξης αµοιβαία επωφελούς συνεργασίας µε τη Μόσχα». Το αντιπυραυλικό σύστηµα των S-400 είναι ένα σύστηµα αµυντικό, ανάλογο µε τους παλαιότερης γενιάς ρωσικούς πυραύλους S-300 που είχε παραλάβει η Ελλάδα αλλά και τις συστοιχίες των S-300 που τοποθετήθηκαν πρόσφατα στη Συρία, σηµειώνει η ρωσική πλευρά, υπογραµµίζοντας κατά τρόπο αντιθετικό το γεγονός ότι υπάρχουν άλλες χώρες που πωλούν επιθετικά όπλα στην Τουρκία.

Και για τη Μόσχα, βέβαια, η Τουρκία είναι ένας σηµαντικός εµπορικός και οικονοµικός εταίρος, καθώς και ένας από τους µεγαλύτερους καταναλωτές ρωσικού φυσικού αερίου. Είναι, επίσης, µια χώρα σηµαντική επειδή ελέγχει τα απολύτως κρίσιµα για τη ρωσική ναυσιπλοΐα Στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, βάσει της Συνθήκης του Μοντρέ. Το εγγυηµένο καθεστώς της ελεύθερης διέλευσης από τα εν λόγω Στενά αποτελεί ζήτηµα ζωτικό για τη Ρωσία και την πορεία της από τη Μαύρη Θάλασσα προς το Αιγαίο και τη Μεσόγειο. Από εκεί και πέρα, ωστόσο, ανάµεσα στη Ρωσία και την Τουρκία παραµένουν µια σειρά από «αγκάθια»: αναφορικά µε τον Καύκασο, µε τους Τατάρους της Κριµαίας, µε τους ακραίους ισλαµιστές στην Ανατολική Συρία και µε το µέλλον του Μπασάρ αλ Ασαντ στην εξουσία. Ακόµη και στο µέτωπο των τιµών του φυσικού αερίου ανακύπτουν ενίοτε διαφωνίες, καθώς η Τουρκία επιδιώκει να ρίξει τις τιµές στις οποίες αγοράζει αέριο, τιµές όµως τις οποίες η Μόσχα θεωρεί ήδη πολύ χαµηλές.

«Κανένας ανταγωνισμός»

Ρωσικές πηγές, µιλώντας στο «Εθνος της Κυριακής», υπογραµµίζουν επίσης ότι, παρά τα όσα έχουν κατά καιρούς γραφτεί, η Μόσχα «δεν βλέπει ανταγωνιστικά τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο». Η ευρωπαϊκή παραγωγή φυσικού αερίου µειώνεται, σε αντίθεση µε τη ζήτηση που παραµένει ψηλά, πράγµα που σηµαίνει ότι στη συγκεκριµένη αγορά υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει χώρος για όλους, ακόµη και για το αµερικανικό υγροποιηµένο φυσικό αέριο (LNG), το οποίο είναι όµως πολύ ακριβότερο από το ρωσικό φυσικό αέριο. Από τη µεριά της, βέβαια, η Ρωσία αντιµετωπίζει ως κίνηση επιθετικά αντιρωσική τον τρόπο µε τον οποίο το ΝΑΤΟ επεκτείνεται προς ανατολάς, κοντά στα δυτικά σύνορα της Ρωσικής Οµοσπονδίας. Αρνητικά αντιµετωπίζεται, επίσης, και κάθε ενδεχόµενο περαιτέρω στρατιωτικοποίησης της Κύπρου από την πλευρά των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, µε την εκπρόσωπο του ρωσικού ΥΠΕΞ, Μαρία Ζαχάροβα, να αποκηρύσσει (µε δηλώσεις της τον περασµένο ∆εκέµβριο) κάθε τέτοιο ενδεχόµενο ως κίνηση «αποσταθεροποιητική», που µόνο στόχο έχει να περιορίσει την αυξανόµενη (λόγω Συρίας) ρωσική επιρροή στην ευ ρύτερη περιοχή.