Ηχηρό «χαστούκι» της Ευρώπης των 27 στον Ερντογάν για την Κυπριακή ΑΟΖ

Των Μαρίας Ψαρά, Γιώργου Σκαφιδά

Ανάχωµα προστασίας της Κύπρου ύψωσαν χθες οι Ευρωπαίοι ηγέτες από τη Σύνοδο Κορυφής στο Σίµπιου της Ρουµανίας. Η δήλωση του προέδρου της Κοµισιόν, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, κατά την προσέλευσή του στη συνάντηση, ότι «στο θέµα της τουρκικής προκλητικότητας είµαι Κύπριος», έδωσε τον τόνο και στη συζήτηση µεταξύ των 27 επικεφαλής των κρατών-µελών που έστειλαν ηχηρό µήνυµα προειδοποίησης στην Αγκυρα για την επιβολή µέτρων σε περίπτωση που δεν περιορίσει τις προκλήσεις της στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

«Είµαστε ενωµένοι στο πλευρό της Κύπρου. Η Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώµατα των κρατών-µελών της ΕΕ. Θα παρακολουθήσουµε από κοντά τις εξελίξεις» δήλωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, εκπροσωπώντας τους ηγέτες. Το θέµα θα ξανασυζητηθεί στα επόµενα Ευρωπαϊκά Συµβούλια, είτε στο έκτακτο της 28ης Μαΐου, που ανακοίνωσε χθες ο Τουσκ, είτε στις 20 Ιουνίου. Η επιλογή της λέξης που χρησιµοποιήθηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες δεν είναι τυχαία. Επέλεξαν τα «µέτρα» αντί για τις «κυρώσεις», αφού ο τρόπος της διπλωµατικής πίεσης µπορεί να είναι πολλαπλός. ∆ιπλωµατικές πηγές εξήγησαν στο «Εθνος» ότι ένα µέτρο θα µπορούσε να είναι η επιβολή κυρώσεων σε βάρος προσώπων της τουρκικής εταιρείας.

Επίσης, άλλα µέτρα θα µπορούσαν να έχουν σχέση µε τις ευρωτουρκικές σχέσεις, δηλαδή τα προενταξιακά κονδύλια, τον διάλογο για την αναθεώρηση της τελωνειακής ένωσης και τον διάλογο για τη στρατηγική συνεργασία, ζητήµατα δηλαδή που «καίνε» την Τουρκία. Επίσης, οι ηγέτες συζητούν ακόµη και οικονοµικές επιπτώσεις προς την Αγκυρα από ισχυρές χώρες που συνεργάζονται επενδυτικά µε την Τουρκία.

Οι διπλωµάτες µάλιστα ανέφεραν ότι έγιναν σχετικές επαφές και από τον Κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη και από τον Ελληνα πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα µε τη Γαλλία, τη Γερµανία, την Ισπανία και την Ολλανδία, που διατηρούν οικονοµικά συµφέροντα στην Τουρκία και η ανταπόκριση ήταν θετική.

«Κρίσιµη περίοδος»

«Αυτό δεν σηµαίνει ότι δεν υπάρχει ψυχραιµία και τα πράγµατα δεν πρέπει να εξεταστούν µε προσοχή. Είναι µια πολύ κρίσιµη περίοδος και δεν πρέπει να δοθεί η δυνατότητα στην Τουρκία να εκµεταλλευθεί την κατάσταση, να παρασύρει Ελλάδα, Κύπρο και ΕΕ στην κατεύθυνση της έντασης που θέλουν οι Τούρκοι» τόνισε χαρακτηριστικά διπλωµατική πηγή.

Για ακόµη µία φορά Ελλάδα και Κύπρος λειτούργησαν ενωµένες στη Σύνοδο Κορυφής για το θέµα της Τουρκίας και κατάφεραν µια σηµαντική νίκη. Την ενηµέρωση των Ευρωπαίων ηγετών είχε αναλάβει ο Ν. Αναστασιάδης. Την υποστήριξη και την ευρωπαϊκή προσέγγιση του θέµατος ανέλαβε ο Αλ. Τσίπρας. Οι δυο τους είχαν συνεννοηθεί σε 20λεπτη συνάντηση στο περιθώριο της Συνόδου και είχαν συµφωνήσει στα ζητήµατα. Στη συζήτηση ο Κύπριος Πρόεδρος έθεσε το ζήτηµα λήψης περιοριστικών µέτρων εναντίον όλων εκείνων που εµπλέκονται στις παράνοµες ενέργειες της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οπως εξήγησε, απώτερος στόχος των µέτρων θα πρέπει να είναι ο τερµατισµός των παράνοµων ενεργειών της Τουρκίας που πιθανότατα θα αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω µια ταραχώδη περιοχή και θα επιφέρουν περισσότερη αποκλιµάκωση. Παράλληλα, τόνισε ότι οι τουρκικές ενέργειες αποτελούν κατάφωρη παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωµάτων της Κύπρου και είναι αντίθετες µε το διεθνές δίκαιο και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Μίλησε µάλιστα για «µια νέα εισβολή στην Κύπρο από την Τουρκία µετά τα τραγικά γεγονότα του 1974».

Το διεθνές δίκαιο

Ο Ελληνας πρωθυπουργός υποστήριξε τα λεγόµενα του Προέδρου Αναστασιάδη, σηµειώνοντας ότι «η Ευρώπη δεν θα διαδραµατίσει τον ρόλο που θέλουµε αν δεν αναβαθµίσει τη διεθνή και γεωπολιτική της παρουσία και αν δεν διασφαλίζει το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώµατα των κρατώνµελών της». Ο Αλ. Τσίπρας σηµείωσε ότι το θέµα της Τουρκίας είναι ευρωπαϊκό ζήτηµα για τον επιπλέον λόγο ότι η ΕΕ έχει εκτός από γεωπολιτικό και ενεργειακό συµφέρον να διασφαλίσει τις ενεργειακές πηγές στην Ανατολική Μεσόγειο

Δήλωση αλληλεγγύης και ενότητας από το Σίµπιου

∆ύο ηµέρες µετά τις ευρωεκλογές θα συναντηθούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες προκειµένου να αναδειχθεί ο επόµενος πρόεδρος της Κοµισιόν. Αυτό ανακοίνωσε χθες ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, κατά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής που πραγµατοποιήθηκε στο Σίµπιου της Ρουµανίας. Ο χρόνος της χθεσινής Συνόδου δεν επιλέχθηκε τυχαία. Χθες γιορτάστηκε στην ΕΕ η Ηµέρα της Ευρώπης, η 69η επέτειος από την ιδρυτική διακήρυξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα του Ρόµπερτ Σούµαν, από τη µετεξέλιξη της οποίας προέκυψε η Ευρωπαϊκή Ενωση.

Δεκάλογος δεσµεύσεων

Η άτυπη Σύνοδος έκλεισε µε τη «∆ιακήρυξη του Σίµπιου», µια δήλωση ενότητας των ηγετών για την επόµενη µέρα της Ευρώπης. «Σε µερικές εβδοµάδες οι Ευρωπαίοι θα εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 40 χρόνια από τότε που άσκησαν για πρώτη φορά αυτό το θεµελιώδες δικαίωµά τους. Η δηµιουργία µιας επανενωµένης, ειρηνικής και δηµοκρατικής Ευρώπης αποτελεί µόνο ένα από τα πολλά επιτεύγµατά µας» σηµειώνεται στη διακήρυξη, που αποτυπώνει 10 δεσµεύσεις των ηγετών για ένα λαµπρότερο µέλλον της ΕΕ. «Θα υπερασπιστούµε µία Ευρώπη – από την Ανατολή έως τη ∆ύση και από τον Βορρά έως τον Νότο. Θα παραµείνουµε ενωµένοι ό,τι κι αν συµβεί. Θα δείξουµε αλληλεγγύη σε δύσκολες περιόδους και θα παραµείνουµε πάντα ενωµένοι. Μπορούµε να µιλήσουµε µε µία φωνή και θα το πράξουµε. Πάντα θα αναζητούµε κοινές λύσεις, ακούγοντας ο ένας τον άλλον µε πνεύµα κατανόησης και σεβασµού. Θα συνεχίσουµε να προστατεύουµε τον τρόπο ζωής µας, τη δηµοκρατία και το κράτος δικαίου» είναι µερικές από τις δεσµεύσεις των Ευρωπαίων ηγετών.

«Οι Ευρωπαίοι µάς χρειάζονται πιο πολύ απ’ ό,τι εµείς αυτούς!»

Αποµονωµένος (µεδική του ευθύνη) και… επικίνδυνος, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν σταµατά να ρίχνει λάδι στη φωτιά επιτείνοντας την τουρκική αποµόνωση, κινούµενος ο ίδιος σε τροχιά κλιµακούµενων προκλήσεων µέσα από πειρατικές ενέργειες και πολεµικές απειλές. Ο ίδιος άλλωστε θεωρεί, πράγµα που επανέλαβε και χθες από την Αγκυρα µιλώντας σε κυβερνητικούς αξιωµατούχους, ότι «η ΕΕ χρειάζεται την Τουρκία περισσότερο απ’ ό,τι η Τουρκία την ΕΕ». Υπενθύµισε, µάλιστα, µε νόηµα κάτι που έχει πει και παλαιότερα: ότι η ασφάλεια της Ευρώπης περνάει µέσα από τα... τουρκικά σύνορα. Στη θεωρία, η Τουρκία δηλώνει ότι σέβεται το διεθνές δίκαιο, στρέφοντας µάλιστα τα πυρά της κατά γειτόνων και συµµάχων, µε την κατηγορία ότι εκείνοι «παραβιάζουν» τα τουρκικά «δικαιώµατα» από το Αιγαίο έως την Ανατολική Μεσόγειο και τη Συρία.

«Εσείς είστε που θα σταµατήσετε τις αυξανόµενες προσπάθειες παραβίασης των δικαιωµάτων µας στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο» διακήρυξε ο Ερντογάν χθες από την Αγκυρα, απευθυνόµενος σε κοινό στρατιωτικών στο πλαίσιο γεύµατος. Ο ίδιος ενέταξε, µάλιστα, το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο στην ίδια κατηγορία µε περιοχές της Συρίας και του Ιράκ, όπως είναι η Μανµπίτζ, το Σιντζάρ και τα όρη Καντίλ, όπου δηλαδή η Τουρκία ήδη πραγµατοποιεί ή προτίθεται να πραγµατοποιήσει στρατιωτικές επιχειρήσεις.

«Στη διάρκεια της Ιστορίας, το τουρκικό έθνος κυριάρχησε ως η µεγαλύτερη στρατιωτική δύναµη στον κόσµο» είπε χαρακτηριστικά ο Ερντογάν, χαιρετίζοντας ως «επιτυχία» την τουρκική εισβολή στην Κύπρο του 1974. Σε πείσµα των διεθνών πιέσεων, η Τουρκία ανοίγει µια βεντάλια «γκρίζων» διεκδικήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, διεκδικήσεων τις οποίες «ντύνει» και µε στρατιωτικό περίβληµα, παρουσιάζοντάς τες µάλιστα ως... αµυντικές κινήσεις απέναντι στις «επιθέσεις κακόβουλων» γειτόνων και συµµάχων που «µόνο στόχο έχουν να αποκλείσουν την Τουρκία από την ενεργειακή εξίσωση στην Ανατολική Μεσόγειο», πάντοτε κατά τα λεγόµενα της Αγκυρας.

Μονοµερείς διεκδικήσεις

Σύσσωµη η τουρκική ηγεσία (Ερντογάν, Ακάρ, Τσαβούσογλου) επιλέγει εδώ και καιρό να διαµηνύει ότι η Τουρκία θα υπερασπιστεί τα δικαιώµατά της σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, µε τη µόνη διαφορά βέβαια ότι όταν η Αγκυρα µιλάει για «τουρκικά δικαιώµατα», συνήθως εννοεί «µονοµερείς διεκδικήσεις». Παράλληλα, µέσα από δηλώσεις αξιωµατούχων αλλά και µέσα από την αρθρογραφία στα φιλοκυβερνητικά τουρκικά µίντια, το καθεστώς Ερντογάν εµφανίζεται ως «προστάτης» των Τουρκοκυπρίων, τους οποίους εµφανίζει «ριγµένους» (ενάντια στους Ελληνοκύπριους και στη διεθνή κοινότητα), αλλά και των Παλαιστινίων (ενάντια στο Ισραήλ).

Ωρα για πράξεις!

Θετικές οι δηλώσεις καταδίκης της τουρκικής επιθετικότητας εκ µέρους της ΕΕ. Εάν, µάλιστα, συγκριθούν µε παλαιότερες ανάλογες δηλώσεις, είναι όντως σκληρότερες… αλλά µόνο ως προειδοποιητικές βολές. Θετική και εκείνη η έκφραση του Γιούνκερ που ξαφνικά χθες έγινε «Κύπριος» για τις ανάγκες της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Μήπως, όµως, θα βοηθούσε περισσότερο, λέµε τώρα, εάν γινόταν... Τούρκος;

Ως Λουξεµβούργιος, βέβαια, µάλλον θα δυσκολευόταν. Με άλλα λόγια... θετικά τα λόγια, αλλά ενίοτε, όταν ο Ερντογάν φέρνει ένα τρυπάνι µέσα στην υφαλοκρηπίδα σου που είναι και ευρωπαϊκό έδαφος, απαιτούνται πέρα από δηλώσεις και πράξεις. Οι τουρκικές παραβιάσεις έχουν, άλλωστε, πάψει προ πολλού να περιορίζονται σε θεωρητικές επιπλήξεις και προειδοποιητικές βολές.

Κρίνοντας εκ του αποτελέσµατος, η πολιτική του κατευνασµού των περασµένων ετών δεν οδήγησε πουθενά, καθώς οι σχέσεις µε την Τουρκία επιδεινώθηκαν, µε τον Ερντογάν να γίνεται επιθετικότερος. Χωρίς την πολιτική του κατευνασµού τα πράγµατα ίσως να ήταν ακόµη χειρότερα, θα ισχυριστούν κάποιοι. ∆εκτό... αλλά µόνο ως υπόθεση. Η Ευρώπη έχει τα µέσα, εάν το θελήσει, να δείξει τα δόντια της. Και ο Ερντογάν έχει πολλά να χάσει. Αρκεί να το καταλάβει.