Αποτελέσματα εκλογών: Η επικίνδυνη αποχή και δύναμη που δεν έχει

Εκλογές 2019: Ακόμα μία εκλογική διαδικασία έφτασε στο τέλος της και η συζήτηση για την αποχή συνεχίζεται. Κερδισμένοι και χαμένοι δεν υπάρχουν σε αυτή την περίπτωση. Ειδικά με τον τρόπο που είναι διαμορφωμένο το πολιτικό μας σύστημα, καθώς το τρίπτυχο Αποχή/Λευκά/Άκυρα δεν επηρεάζει σε κανένα επίπεδο την εκλογή των υποψηφίων με μοναδικό χαμένο το ίδιο το πολίτευμα, δηλαδή την Δημοκρατία.

Εδώ και αρκετά χρόνια υπάρχουν αρκετοί μύθοι γύρο από το συγκεκριμένο θέμα, αλλά τα δεδομένα είναι πολύ πιο απλά από όσο φαντάζεται κανείς. Για παράδειγμα τα «λευκά» δεν πάνε στο πρώτο κόμμα και αν το ποσοστό τους φτάσει στο 51% δεν βγαίνουν άκυρες οι εκλογές. Όσον αφορά την αποχή, όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο μικρότερος είναι ο αριθμός των ψήφων που χρειάζεται ο κάθε υποψήφιος κάτι που σημαίνει πως η αποχή δεν έχει πολιτική δύναμη και δεν στέλνει κάποιο μήνυμα.

Ο πιο απλός τρόπος ώστε να γίνει κατανοητό πόσο αδύναμη είναι η αποχή και παράλληλα πόσο ανησυχητική είναι η άνοδος του ποσοστού της, θα εξετάσουμε ένα υποθετικό δείγμα 100 ψηφοφόρων. Όταν προσέλθουν όλοι στην κάλπη και ο πρώτος συνδυασμός λάβει 20 ψήφους τότε το ποσοστό του είναι στο 20%. Αν όμως για παράδειγμα το 51% αποφασίσει να απέχει ως πολιτική δήλωση, τότε οι 20 αυτοί ψήφοι μεταφράζονται σε 41%, υπερδιπλασιάζοντας το ποσοστό του πρώτου συνδυασμού. 

Τα "λευκά" είναι πιο περιπλοκή περίπτωση καθώς βάση του εκλογικού νόμου δεν υπάρχουν Άρθρο 70 (Άρθρο 70 Π.Δ. 96/2007 κ' Άρθρο 83 (Άρθρο 83 Π.Δ. 96/2007)) καθώς στον εκλογέα δίνονται μόνο έντυπα ψηφοδέλτια με μοναδική εξαίρεση το επικυρωμένο μη έντυπο, το οποίο χρησιμοποιείται σε έκτακτη περίπτωση αν δεν υπάρχουν ψηφοδέλτια! Βασικά τα "λευκά" είναι άκυρα με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται, αλλά η αποχή από τις κάλπες, την οποία και εξετάζουμε δεν έχει τέτοια μπερδέματα. 

Η αποχή έφθασε σε νέα επίπεδα ρεκόρ

Στις δημοτικές εκλογές του 2019, στον α' γύρο ψήφισε το 59,02%, άρα η αποχή ήταν 40,98% και στον β' γύρο ψήφισε το 43,86% με την αποχή να είναι 56,14%. Αντιστοίχως, στις περιφερειακές εκλογές στον α' γύρο ψήφισε το 58,43%, άρα η αποχή ήταν 41,57% και στον β΄γύρο ψήφισε το 41,31%, οπότε η αποχή έφθασε το 58,69%.

Όσο ανατρέχουμε στο παρελθόν στα στοιχεία από το Υπουργείο Εσωτερικών είναι σαφές πως η αποχή αυξάνει τα ποσοστά της σε κάθε εκλογική διαδικασία, αποδυναμώνοντας ουσιαστικά τη Δημοκρατία. Στις Δημοτικές εκλογές του 2014 ψήφισε το 61,16% των πολιτών, 2% περισσότεροι από ότι σε αυτές του 2019, ενώ σε απόλυτα νούμερα η διαφορά είναι μεγαλύτερη καθώς έχουν αυξηθεί οι εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι. 

Δυστυχώς δεν υπάρχουν συγκεντρωτικά αποτελέσματα σε βάθος 20ετίας από το Υπουργείο Εσωτερικών, ενώ ο περιβόητος Καλλικράτης άλλαξε τον πολιτικό χάρτη, αλλά μπορεί μία έρευνα στους αριθμούς βγάζει συμπεράσματα που ακόμα και με τους απόλυτους αριθμούς δεν θα απείχαν από την πραγματικότητα. 

Αυξάνεται η αποχή, δυναμώνουν οι συνδυασμοί

Σχεδόν 20 χρόνια πριν, στις Περιφερειακές εκλογές του 1998, για τη Νομαρχία Αθηνών - Πειραιώς με 2.156.538 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους, απείχαν σχεδόν 600 χιλιάδες συμπολίτες μας. Παράλληλα στις εκλογές που ολοκληρώθηκαν την Κυριακή 2 Ιουνίου, για την Περιφέρεια Αττικής ψήφισαν 1.213.059 με 2.913.084 να είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και 1.700.025 να επιλέγουν να μην προσέλθουν στις κάλπες. Η μεγαλύτερη αποχή σημειώθηκε στο Βόρειο Αιγαίο, όπου προσήλθε στις κάλπες το 33,45% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.

Ακόμα ένα παράδειγμα με αριθμούς για την αποχή και τη -μη- σημασία της έρχεται από τους ψήφους που έλαβε ο Πατούλης στη μεγάλη του νίκη στην Περιφέρεια Αττικής, εκεί όπου συγκέντρωσε 728.118 με ποσοστό 65,79% από σχεδόν 3 εκατομμύρια εγγεγραμμένους ψηφοφόρους. Αντίστοιχα, το 2002 η Φώφη Γεννηματά πήρε για τη Νομαρχία Αθηνών - Πειραιώς, σχεδόν 100 χιλιάδες περισσότερους από τον Πατούλη από 600 χιλιάδες λιγότερους διαθέσιμους ψηφοφόρους και φυσικά το ποσοστό της επί τις εκατό έφτασε το 56%. 

Είναι σαφές από τα νούμερα αν και δεν είναι απολύτως συγκρίσιμα λόγω των μεταβλητών, πως ο Έλληνας ψηφοφόρος επιλέγει να απέχει από την εκλογική διαδικασία πολύ πιο εύκολα από ότι έκανε παλιότερα. Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να εξετάσει κανείς τα ιστορικά ποσοστά συμμετοχής των ψηφοφόρων στις βουλευτικές από το 1946 μέχρι σήμερα. Σύμφωνα με αυτά το χαμηλότερο ποσοστό ήταν τον Ιούνιο του 2012, με ποσοστό συμμετοχής 62,47%.

Αντίστοιχα, το υψηλότερο ήταν το 1989, με 84,50%. Υπενθυμίζεται ότι στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 το ποσοστό συμμετοχής ήταν 63,60% και αναμένεται με μεγάλη αγωνία πως θα αντιδράσει το εκλογικό σώμα στις επερχόμενες Βουλευτικές.