Ο ακροδεξιός εθνικιστικός λαϊκισµός απειλεί την Ευρώπη και τον κόσµο

Γράφει ο Γιάννης Μπαλάφας, Βουλευτής Β΄ Αθηνών ΣΥΡΙΖΑ

«Καλώς τα δεχτήκαµε» µε τον Μπολσονάρο στη Βραζιλία… Προηγήθηκαν βεβαίως άλλοι: Στην αρχή ήταν η εκλογή του Ντόναλντ Τραµπ στις ΗΠΑ. Ακολούθησαν ο Ορµπαν στην Ουγγαρία, η Λέγκα στην Ιταλία και η ισχυροποίηση ξενοφοβικών ή ακροδεξιών κοµµάτων σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Ο συνδυασµός αυτών µε τον Πούτιν στη Ρωσία, τον Ερντογάν στην Τουρκία και ορισµένους ακόµα ηγέτες που έχουν κοινό χαρακτηριστικό τον εθνικισµό και την απέχθεια στα δηµοκρατικά δικαιώµατα, µας κάνει όλους να ανησυχούµε...

Πλέον ο ακροδεξιός εθνικιστικός λαϊκισµός φαίνεται ότι αποτελεί τη σαφέστερη απειλή για την Ευρώπη και τον κόσµο. Ιστορικά η χρήση του όρου ήρθε στην καθηµερινή πολιτική φρασεολογία από τη στιγµή που άρχισε να αµφισβητείται η τάξη πραγµάτων που είχε επιβάλει ο χρηµατιστηριακός, παγκοσµιοποιηµένος, µε νεοφιλελεύθερη ηγεµονία, καπιταλισµός. Όταν βρέθηκε µπροστά στα δικά του αδιέξοδα, κυριάρχησε η απληστία των κρατούντων η οποία οδήγησε σε µια εντελώς άδικη αναδιανοµή του πλούτου, µε αποτέλεσµα τη δυσαρέσκεια των πολλών και µια έντονη κρίση αντιπροσώπευσης.

Αυτό οδήγησε πλατιές λαϊκές µάζες να αναζητήσουν αλλού την πολιτική τους εκπροσώπηση. Οι παλαιές κυρίαρχες πολιτικές δυνάµεις φάνηκε ότι εξάντλησαν τη δυναµική τους. Είχαν να αντιµετωπίσουν τη σαφή λαϊκή αντίληψη ότι αδικούν τον λαό, φταίνε για τη φτώχεια του, φταίνε για την αποσύνθεση της κοινωνίας, είναι δυνάµεις διεφθαρµένες και διαπλεκόµενες. Η ακροδεξιά στροφή χρειαζόταν και έναν «αποδιοποµπαίο τράγο», τον ξένο, τον πρόσφυγα, τον µετανάστη, τον Ροµά, τον οµοφυλόφιλο κ.ο.κ.

Η οργή του λαού διοχετεύθηκε σε «εχθρούς» που πρέπει να καταστρέψουν. Ο νεοδεξιός λαϊκισµός εισέβαλε στην καθηµερινότητα. Εξοβέλισε τον ορθό λόγο, ερέθισε τα ένστικτα, τον θυµό, την οργή. Πήραν προβάδισµα αντιλήψεις αποµόνωσης, αντιευρωπαϊκές, εθνικιστικές, ρατσιστικές, ακόµα και ναζιστικές. Το «τέρας» που δυνάµωσε έγινε ανεξέλεγκτο, περνώντας συχνά από τη µισαλλοδοξία στη βία…

Αυτός είναι για εµάς ο επικίνδυνος λαϊκισµός. Είναι ο «µεταφασισµός» (E. Traverso), που δεν ταυτίζεται πλήρως µε τον φασισµό και τον ναζισµό του 1920 και του 1930, αν και έχουν πολλά κοινά. Είναι αυτονόητο ότι η Αριστερά βρίσκεται αποφασιστικά απέναντί τους, διότι είναι όχι απλώς πολιτικοί αντίπαλοι, είναι εχθροί της δηµοκρατίας και των αξιών της ελευθερίας και της ισότητας, εχθροί των προταγµάτων του ∆ιαφωτισµού, του ανθρωπισµού και των ευρωπαϊκών αξιών.

∆υστυχώς, πολλά παραδοσιακά δεξιά κόµµατα µπροστά σε αυτά τα φαινόµενα έχουν επιλέξει µια στάση εξευµενισµού του λαϊκισµού, του «τέρατος». Πιστεύουν ότι από εκεί θα κερδίσουν ψηφοφόρους. Υιοθετούν στοιχεία ακροδεξιάς ατζέντας, µε αιχµή και το Προσφυγικό. Είναι γελοίο οι δεξιοί (στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες) να αποδίδουν στην Αριστερά την «κατηγορία» του λαϊκισµού, έτσι γενικά και αόριστα, όταν εµείς είµαστε ακριβώς απέναντι.

Ενάντια σε αυτόν τον αντιδραστικό λαϊκισµό εµείς αντιπαραθέτουµε το γνήσιο λαϊκό, τη λαϊκότητα. Το αυθεντικό ενδιαφέρον µας για τα φτωχά λαϊκά στρώµατα, τους πιο αδύναµους, τους αδικηµένους, τους άνεργους, καθώς και τους πρόσφυγες, τους διαφορετικούς.
Πρέπει να το καταλάβουµε: Η µάχη ενάντια στον ακροδεξιό λαϊκισµό δεν είναι εύκολη, διότι αυτός «πατά» και πάνω σε υπαρκτές ανεπάρκειες του πολιτικού συστήµατος και των κυρίαρχων πολιτικών που ασκούνται όλα αυτά τα χρόνια.

Απέναντι στον ακροδεξιό λαϊκισµό πρέπει να αντιπαραθέσουµε πολιτικές και πρακτικές που θα πείθουν, θα ενσωµατώνουν, θα δίνουν όραµα, θα βελτιώνουν την καθηµερινότητα όλων. Η Ελλάδα µπορεί και πρέπει να είναι πρωτοπόρα στην προσπάθεια για τον  πολιτικό εξοβελισµό του ρατσισµού και της µισαλλοδοξίας