Επίτροπος Λέναρτσιτς: Μπορούσαμε να κάνουμε συστάσεις μόνο στους υπαλλήλους της Κομισιόν

Γιατί η Ευρώπη δεν ήταν έτοιμη για την αντιμετώπιση της πανδημίας; Τι πήγε λάθος και τι πρέπει να αλλάξει; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέσαμε στον αρμόδιο Επίτροπο Διαχείρισης Κρίσεων Γιάνεζ Λέναρτσιτς. Μιλώντας σε μικρή ομάδα ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης, μεταξύ των οποίων και το «Έθνος της Κυριακής», ο Επίτροπος Λέναρτσιτς αποκάλυψε την πρόθεση της Κομισιόν να αλλάξει ο τρόπος για τις ευρωπαϊκές προμήθειες ιατρικού εξοπλισμού –κάτι που τώρα βασίζεται στην εθελοντική συνεισφορά των κρατών μελών.

«Θα βοηθούσε εάν η επιτροπή είχε περισσότερες εξουσίες», τονίζει ο Επίτροπος. «Όταν η Πρόεδρος της Κομισιόν μου ζήτησε να συντονίσω τις υπηρεσίες προμήθειας ιατρικού εξοπλισμού τον Ιανουάριο, αποφασίσαμε να εκδώσουμε ταξιδιωτικές συμβουλές για το προσωπικό της Κομισιόν. Συμβουλεύσαμε να μην ταξιδέψουν προς και από την Κίνα. Μόνο για το προσωπικό μας είχαμε αυτή τη δυνατότητα! Η υγεία είναι αρμοδιότητα των κρατών μελών», λέει για να περιγράψει τα όρια δράσης της Επιτροπής, που κατά τη γνώμη του χρειάζεται να αλλάξουν.

Πέντε χώρες στην ΕΕ έχουν περισσότερα από 100.000 κρούσματα κορονοϊού, κάποια από αυτά όπως η Ισπανία μετρούν περισσότερους από 23.000 νεκρούς. Με τα κράτη μέλη να σχεδιάζουν τη μετάβαση στην κανονικότητα, ποια είναι η μεγάλη ανησυχία για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή;

Τα σκληρά μέτρα που έχουν θέσει σε εφαρμογή όλα τα κράτη μέλη έχουν φέρει αποτέλεσμα. Αυτό μας επιτρέπει να εξετάσουμε τους περιορισμούς άρσης τους. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει σταδιακά και προσεκτικά.

Η Κομισιόν έχει εγκρίνει κατευθυντήριες γραμμές για την άρση των περιορισμών για όλα τα κράτη μέλη. Με δεδομένο ότι η υγεία είναι αρμοδιότητα των κρατών-μελών, με αυτές τις οδηγίες θέλαμε να επιστήσουμε την προσοχή των πρωτευουσών στο γεγονός ότι η άρση των περιορισμών πρέπει να γίνει με προσεκτικό και σταδιακό τρόπο, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος να αρχίσουν να αυξάνονται ξανά οι λοιμώξεις.

Η άρση των περιορισμών πρέπει να βασίζεται σε αξιόπιστα επιστημονικά επιδημιολογικά δεδομένα, που δείχνουν ότι η επιδημία είναι υπό έλεγχο. Επίσης, πρέπει να υπάρχει χωρητικότητα στα νοσοκομεία, δηλαδή επαρκείς δυνάμεις για την αντιμετώπιση ενός δεύτερου κύματος. Και τέλος, πρέπει να υπάρχει αποτελεσματική παρακολούθηση, ώστε να εντοπίζεται γρήγορα η εμφάνιση νέων μολύνσεων.

Γιατί η ΕΕ δεν ήταν έτοιμη για την πανδημία;

Όχι μόνο η Ευρώπη, ολόκληρος ο πλανήτης δεν ήταν προετοιμασμένος. Η έλλειψη γνώσης υπήρξε πρόβλημα από την αρχή. Ακόμα δεν γνωρίζουμε αρκετά για αυτόν τον ιό. Ήταν ο βασικότερος λόγος για τον οποίο διαδόθηκε σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτό που γνωρίζαμε νωρίς με βάση την εμπειρία της Κίνας ήταν λίγο. Αλλά ήταν σημαντικό αυτό που μάθαμε από την κινεζική εμπειρία: ότι ο ιός εξαπλώνεται πολύ γρήγορα. Ότι πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη, ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα και ότι αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Κοινοποιήσαμε αυτά τα στοιχεία στις 10 Φεβρουαρίου. Προειδοποιήσαμε για αυτόν τον ιό στα τέλη Ιανουαρίου και ζητήσαμε από τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν για όλα τα σενάρια. Πρέπει να πω ότι δεν ενδιαφέρθηκαν πολλοί τότε για αυτό που λέγαμε. Αυτό είναι γεγονός.

Η έλλειψη γνώσης για τον κορονοϊό, η έλλειψη θεραπειών και εμβολίου έπαιξαν ρόλο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έπρεπε να καταφύγουμε σε μεσαιωνικά μέτρα όπως η κοινωνική απόσταση και η καραντίνα. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να επιβραδυνθεί η εξάπλωση του ιού.

Όμως τώρα ξέρουμε, γιατί συνέβη! Και όλοι γνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να ξανασυμβεί. Πρέπει λοιπόν να προετοιμαστούμε καλύτερα για μια νέα πανδημία, όχι μόνο ένα δεύτερο κύμα κορονοϊού. Κι επίσης να πάρουμε μαθήματα από τα λάθη που έγιναν σε αυτήν. Για παράδειγμα, υπήρξαν κάποιες πρώτες αντιδράσεις που δεν ήταν συντονισμένες, όπως μονομερή κλεισίματα συνόρων, που είχαν ως αποτέλεσμα τεράστιες ουρές στα σύνορα και διέκοψαν την παροχή βασικών αγαθών. Αυτά δεν πρέπει να ξανασυμβούν.

Χώρες όπως η Ιταλία ένιωσαν μόνες στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Η ευρωπαϊκή βοήθεια άργησε. Τι πρέπει να αλλάξει γι’ αυτό;

Ο τρέχων μηχανισμός πολιτικής προστασίας βασίζεται στην αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών μελών. Προκειμένου να ενεργοποιηθεί, χρειαζόμαστε ένα κράτος-μέλος να ζητήσει βοήθεια και άλλα κράτη μέλη καλούνται να βοηθήσουν όπως μπορούν.

Σε αυτήν τη συγκεκριμένη περίπτωση, όταν η Ιταλία ζήτησε βοήθεια και τα κράτη μέλη δεν ανταποκρίθηκαν αρχικά- τώρα έχουμε πολλούς γιατρούς που πηγαίνουν στην Ιταλία από άλλα κράτη μέλη, Ιταλούς ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία στη Γερμανία…

Αλλά ναι, υπήρξε μια στιγμή που το ιταλικό αίτημα για βοήθεια δεν είχε απαντηθεί. Είναι ένας από τους αντικειμενικούς περιορισμούς που αποκαλύπτονται από την πανδημία: αυτό το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά σε περιπτώσεις όπου όλα τα κράτη μέλη επηρεάζονται από μια κρίση.

Για αυτόν τον λόγο χρειαζόμαστε το στρατηγικό αποθεματικό. Αυτό είναι ένα από τα μαθήματα που πήραμε και ξεκινήσαμε να το δουλεύουμε στις αρχές Μαρτίου. Χρειαζόμασταν μια συμφωνία από τα κράτη μέλη και η συμφωνία έγινε σε χρόνο ρεκόρ.

Σκοπεύουμε επίσης να προτείνουμε να το αλλάξουμε έτσι ώστε να μην χρειαζόμαστε εθελοντικά κράτη μέλη να το κάνουν αυτό για εμάς. Θέλω να προτείνω η Επιτροπή να μπορεί άμεσα να προβαίνει σε προμήθειες εξοπλισμού που προορίζεται για ευρωπαϊκό στρατηγικό αποθεματικό. Τώρα δεν μπορούμε. Πρέπει να βρούμε κράτη-μέλη που προσφέρονται εθελοντικά για αυτό. Θέλουμε να το αλλάξουμε έτσι ώστε η Επιτροπή να μπορεί από μόνη της να προβαίνει σε προμήθειες, να αγοράζει εξοπλισμό και να φροντίζει για την αποθήκευσή του. Μπορεί να έρθει και πάλι η ανάγκη, ίσως κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος του κορονοϊού, ή άλλης επιδημίας.

Πώς αντιμετωπίζετε την κατάσταση στα κέντρα προσφύγων; Η Ελλάδα έχει ενεργοποιήσει το Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση του κορονοϊού.

Η κατάσταση των μεταναστών και των προσφύγων είναι πολύ ανησυχητική, ιδιαίτερα λόγω κορονοϊού. Επειδή στα συχνά υπερπλήρη κέντρα φιλοξενίας δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική απόσταση, ούτε επαρκής ιατρική κάλυψη. Συνεργαζόμαστε με τους εταίρους μας στα Ηνωμένα Έθνη και ΜΚΟ, στηρίζουμε το έργο τους στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας σε πρόσφυγες και μετανάστες. Ο ΠΟΥ εμπλέκεται επίσης σε αυτό το θέμα. Η Επιτροπή γνωρίζει αυτήν την πρόκληση και προσπαθεί να την αντιμετωπίσει.

Επίσης, ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας ενεργοποιήθηκε και πολλά κράτη-μέλη ανταποκρίθηκαν επιτυχώς για παροχή ιατρικού εξοπλισμού και στέγης προσφύγων σε μετανάστες στην Ελλάδα. Ελπίζουμε ότι θα αποτρέψουμε την εξάπλωση του ιού στα ευάλωτα άτομα.