Τουρκία: Το κρυφό χρέος 17,2 δισ. δολαρίων - Τα μεγάλα έργα, οι εργολάβοι

Το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης της Τουρκίας του Ερντογάν βασίστηκε κυρίως στις κατασκευές, στα μεγάλα έργα, το οποίο ωστόσο τώρα ασκεί πίεση στην κυβέρνηση και το υπουργείο Οικονομικών, απειλώντας μέχρι και την οικονομία της χώρας. Ο λόγος είναι οι κρατικές εγγυήσεις που παραχώρησε η κυβέρνηση σε κατασκευαστικές εταιρείες προκειμένου να αναλάβουν την κατασκευή αυτοκινητοδρόμων, γεφυρών, αεροδρομίων, νοσοκομείων και άλλων μεγάλων υποδομών.

Σύμφωνα με τον Τούρκο οικονομολόγο και αρθρογράφο, Μπαχαντίρ Οζγκιούρ, το υπουργείο Οικονομικών έχει τεθεί εγγυητής σε ένα πλήθος δημοσίων έργων κι αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία υποχρεούται να πληρώσει σε κατασκευαστικές εταιρείες δισ. δολάρια τα επόμενα 20 έως 25 χρόνια. «Η πολιτική του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) μετέτρεψε το κράτος σε εργολάβο του κατασκευαστικού τομέα, με έργα σχεδόν 200 δισ. δολαρίων από το 2002, όταν ανέβηκε στην εξουσία το AKP. Το μοντέλο του AKP, βάσει του οποίου οι κατασκευαστικές εταιρείες δεν επηρεάζονται ποτέ από κρίσεις ή οικονομικά προβλήματα λόγω της απεριόριστης διάθεσης δημόσιων πόρων από την κυβέρνηση, δεν είναι πλέον βιώσιμο», εκτιμά ο Οζγκιούρ, καθώς αυτό το κόστος μεταφέρεται στην κεντρική οικονομία του κράτους και στην κοινωνία.

Παρότι ο υπόλοιπος κόσμος απομακρύνθηκε από αυτό το μοντέλο, η Τουρκία το εφάρμοσε κατά κόρον και μάλιστα διαφημίζοντάς το ως «επιτυχία». Η πολιτική αυτή ώθησε μεν σε οικονομική ανάπτυξη την Τουρκία, καθώς τεράστιοι πόροι του δημοσίου διατέθηκαν στον ιδιωτικό τομέα, αλλά από την άλλη, οδήγησε και σε αύξηση του δημόσιου χρέους, με αποτέλεσμα το κράτος να έχει «φορτωθεί» σήμερα με ένα χρέος 17,2 δις. δολαρίων, το οποίο δεν κοινοποιείται καν, σύμφωνα με τον Τούρκο οικονομολόγο.

Το τουρκικό υπουργείο Οικονομικών δεν κάνει ποτέ γνωστές στην κοινή γνώμη αυτές τις συμβάσεις, ούτε τους εγγυητικούς όρους, ούτε το χρέος του απέναντι στις κατασκευαστικές εταιρείες.

Έργα-σύμβολα επιτυχίας για την κυβέρνηση Ερντογάν

«Σήμερα συζητάμε για τα νοσοκομεία σε κάθε πόλη», λέει ο Οζγκιούρ, αναφερόμενος στα μεγάλα νοσοκομεία που κατασκευάστηκαν στις παρυφές όλων των μεγάλων πόλεων βάσει ενός μοντέλου ιδιωτικής-δημόσιας εταιρικής σχέσης. «Ένας από τους κύριους λόγους της κατάρρευσης του συστήματος υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο, ήταν αυτό το μοντέλο που εφάρμοσε πρώτη η Αγγλία», επισημαίνει ο Οζγκιούρ. Γιατί όταν εγγυητής είναι πίσω το κράτος, το κόστος κατασκευής του κάθε νοσοκομείου αυξάνεται δραματικά.

Τα μεγάλα έργα έχουν μετατραπεί σε σύμβολο για την κυβέρνηση του ΑΚΡ. «Τα τεράστια έργα, τα τρελά έργα έχουν πολιτική αξία. Αυτά τα έργα έγιναν τρόποι γρήγορης μεταφοράς τεράστιων δημόσιων πόρων σε συγκεκριμένες ιδιωτικές εταιρείες», αναφέρει ο Τούρκος οικονομολόγος. Κι οι εγγυήσεις του Δημοσίου ήταν στις περισσότερες περιπτώσεις σε ευρώ ή δολάριο κι όχι λίρες, αυξάνοντας έτσι περαιτέρω την επιβάρυνση του δημόσιου τομέα και των φορολογουμένων.

400.000 εργολάβοι στην… υπηρεσία του Ερντογάν

Αυτό που παλαιότερα θεωρείτο διαφθορά, σήμερα ονομάζονται κατασκευαστικές συμβάσεις μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, δηλώνει χαρακτηριστικά ο Μπαχαντίρ Οζγκιούρ, προσθέτοντας ότι υπάρχουν συνολικά 400.000 εργολάβοι στην Τουρκία, οι περισσότεροι από τους οποίους ξεκίνησαν τις επιχειρήσεις τους μετά την ανάληψη της εξουσίας από το AKP.

«Το AKP ‘ταΐζει’ με δημόσιο χρήμα τόσο αυτές τις εταιρείες όσο και τα στελέχη τους και το στενό τους κύκλο», υποστηρίζει.

Οι εταιρείες που εμπλέκονται στα έργα είναι ουσιαστικά ανέγγιχτες, καθώς ακόμη και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού δεν ερευνήθηκαν ποτέ για την επ’ αόριστο άδεια άνευ αποδοχών που έδωσαν στους υπαλλήλους τους ή για την τήρηση των μέτρων κατά της επιδημίας.

Τα μεγάλα έργα δεν αυξάνουν την ευημερία, ούτε την απασχόληση, ούτε φέρνουν κανένα όφελος στην κοινωνία, αναφέρει ο Τούρκος οικονομολόγος.

«Ίσα ίσα, αυτό δημιουργεί έναν διπλό μηχανισμό φτώχειας, ο οποίος συνδέεται άρρηκτα με τα μεγάλα κατασκευαστικά έργα της κυβέρνησης. Οι πόροι που πρέπει να δαπανηθούν για τους ανθρώπους καταλήγουν σε άλλους και σε λίγους και η φτώχεια αναπαράγεται και πλήττει και την επόμενη γενιά, τους νέους», σύμφωνα με τον Τούρκο οικονομολόγο, οι οποίοι νέοι καταλαμβάνουν τα τελευταία χρόνια τα υψηλότερα ποσοστά στις μηνιαίες εκθέσεις της στατιστικής υπηρεσίας για την ανεργία.