Βαρώσια: Η πόλη φάντασμα της Κύπρου που κάποτε φιλοξενούσε Ελίζαμπεθ Τέιλορ και Μπριζίτ Μπαρντό

Εμπρός ξεκινήστε… μόνο μην παραλείψετε να έχετε στις αποσκευές σας ένα πλήρες σετ εργαλείων: κόφτες αλυσίδων, πένσες και γαλλικά κλειδιά. Θα τα χρειαστείτε. Α, και προσοχή στις στρατιωτικές περιπολίες. Οι φρουροί της περιοχής έχουν εντολή να πυροβολούν ό,τι κινείται παρανόμως! Μιλάμε για τα Βαρώσια της Αμμοχώστου, το θέρετρο φάντασμα της Κύπρου, που βρίσκεται στην πλευρά των κατεχομένων εδαφών από τους Τούρκους.

Στη δεκαετία του ’70 η Αμμόχωστος ήταν ο δημοφιλέστερος τουριστικός προορισμός της Κύπρου. Για να εξυπηρετηθεί ο αυξανόμενος αριθμός τουριστών χτίστηκαν επιβλητικά πολυώροφα ξενοδοχεία. Στην περίοδο της ακμή τους, τα Βαρώσια ήταν ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο.

Πριν από τη διχοτόμηση της Κύπρου το 1974, τα Βαρώσια ήταν παραθεριστικό θέρετρο που ανθούσε. Πλούσιοι και διάσημοι απολάμβαναν ξεκούραση και διασκέδαση  σε μια από στις καλύτερες ακτές της Κύπρου. Ο Ρίτσαρντ Μπάρτον και η Ελίζαμπεθ Τέιλορ διέμεναν στο ξενοδοχείο «Αργώ» στη λεωφόρο Κένεντι, που επίσης προτιμούσε και η Μπριζίτ Μπαρντό. Η Ράκελ Ουέλς επισκεπτόταν την περιοχή τουλάχιστον μια φορά το χρόνο.

Κάποιοι συνέκριναν τα Βαρώσια με τη Γαλλική Ριβιέρα. Για πολλούς, πριν από την τουρκική εισβολή, είναι κέντρο τέχνης και πνευματικής δραστηριότητας. Οι εικόνες των μεγάλων ξενοδοχείων και οι μεγάλες αμμώδεις ακτές θυμίζουν Ιπανέμα και Κόπα Καμπάνα.

Τα Βαρώσια είχαν περίπου 39.000 μόνιμους κατοίκους και την επισκέπτονταν κάθε χρόνο περισσότεροι από 700.000 τουρίστες, που απολάμβαναν ήσυχες διακοπές σε ειδυλλιακά τοπία, φθηνές αγορές σε μοντέρνα καταστήματα, φιλική εξυπηρέτηση εξαιρετικό φαγητό και καλοκαιρινή ραστώνη περισσότερο από τους τρεις θερινούς μήνες.

Διάσημη ήταν η οδός «Τζων Κένεντι», ένας φαρδύς δρόμος, ο οποίος άρχιζε από ένα σημείο πολύ κοντά στο λιμάνι της Αμμοχώστου, περνούσε μέσα από τα Βαρώσια παράλληλα με την παραλία Γλώσσα. Κατά μήκος της οδού Κένεντι υπήρχαν πολλά διάσημα πολυώροφα ξενοδοχεία, μεταξύ των οποίων και το «King George», το «Asterias», το «Grecian», το «Florida» και το «Argo», που βρίσκεται κοντά στο τέλος της οδού Κένεντι με θέα στον Πρωταρά και στον Κόλπο της Συκιάς. Άλλος ένας κεντρικός δρόμος στα Βαρώσια ήταν η οδός «Λεωνίδα», που ξεκινούσε από την οδό Κένεντι και κατευθυνόταν δυτικά προς τη Γωνιά της Βιέννης. Η οδός «Λεωνίδα» ήταν ο κεντρικός δρόμος με καταστήματα και καφετέριες, μπαρ, εστιατόρια και νυχτερινά κλαμπ, καθώς και με μια αντιπροσωπεία της Toyota, που ακόμα και σήμερα παραμένουν τα αυτοκίνητα στη βιτρίνα της!

Η τουρκική εισβολή το 1974  

Καθώς τα στρατεύματά των Τούρκων πλησίασαν τα Βαρώσια και λίγες ώρες πριν Ελληνοκυπριακός και τουρκικός στρατός εμπλακούν σε μάχη στους δρόμους της Αμμοχώστου, ολόκληρος ο πληθυσμός διέφυγε, φοβούμενος τη σφαγή. Πολλοί πρόσφυγες έφυγαν νότια στο Παραλίμνι, στη Δερύνεια και στη Λάρνακα. Οι κάτοικοι έχοντας κατά νου να επιστρέψουν όταν η κατάσταση θα ηρεμούσε, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους όπως όπως. Κάποιοι άφησαν τα γαμήλια δώρα τους στη σοφίτα, ενώ άλλοι δήλωσαν ότι είχαν ακόμα τις γάστρες που μαγείρευαν στη φωτιά, όταν έφυγαν. Ωστόσο, το τουριστικό θέρετρο σύντομα περιφράχτηκε από τον τουρκικό στρατό και από τότε είναι μια πόλη-φάντασμα.

Το ψήφισμα «550» του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών του 1984 παραχώρησε την διαχείριση των Βαρωσίων στα Ηνωμένα Έθνη με σκοπό να γίνει επανεγκατάσταση των μονίμων κατοίκων και μόνο, που είχαν εκδιωχθεί. Το Τουρκικό κράτος δεν συμμορφώθηκε, αλλά κράτησε τα Βαρώσια ως «διαπραγματευτικό χαρτί», με την ελπίδα να πείσει τους κατοίκους της Κύπρου να αποδεχτούν μια επίλυση του Κυπριακού ζητήματος με τους δικούς του όρους.

Το 2003, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί μειώθηκαν για πρώτη φορά, επιτρέποντας στους Κύπριους και από τις δύο πλευρές να διασχίσουν τη ρυθμιστική ζώνη του ΟΗΕ, κοινώς γνωστή ως «πράσινη γραμμή». Οι πινακίδες προειδοποιούν τους τουρίστες ότι «απαγορεύονται φωτογραφίες και βιντεοσκοπήσεις». Οι εξόριστοι κάτοικοι της πόλης καρφιτσώνουν τακτικά ερωτικά γράμματα και λουλούδια στο συρματόπλεγμα.

Εκτός από τους Τούρκους στρατιώτες, λίγοι έχουν αποτολμήσει να μπουν στα Βαρώσια. Εκείνοι που το έχουν καταφέρει, περιγράφουν δυνατές εικόνες: Βιτρίνες με πλαστικές κούκλες ακόμα ντυμένες στη μόδα του ‘70, τους αμμόλοφους που έχουν φωλιάσει πια σπάνιες θαλάσσιες χελώνες, καταστήματα με τις πόρτες ακόμα ανοιχτές, άρωμα μιας παλιάς εποχής που ξεθύμανε.

Εκεί που κάποτε κατοικούσε η ανεμελιά, η ξεγνοιασιά και ο ήλιος, τώρα σιωπηλά κτίρια, άδειοι δρόμοι, οδοφράγματα και στρατιωτικές αρβύλες…

Τα ξενοδοχεία θυμίζουν καταθλιπτικές κυρίες που καταρρέουν αργά συντροφιά με τις αναμνήσεις τους, τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα σκουριάζουν, τα τραπέζια στα μεγάλα εστιατόρια είναι ακόμα στρωμένα με σκονισμένα τραπεζομάντηλα πια, περιμένοντας κάποιους που έφυγαν για να μην γυρίσουν ποτέ; Το μέλλον θα δείξει.

Πριν από λίγες μέρες με μια κίνηση πρόκληση ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι ανοίγει μερικώς τα Βαρώσια, δηλαδή μόνο το παραλιακό μέτωπο της Αμμοχώστου, υποστηρίζοντας ότι δεν παραβιάζει το ψήφισμα του ΟΗΕ, επειδή πρόκειται για ένα μερικό άνοιγμα. Και η ιστορία μόλις αρχίζει…