Λευκορωσία – Κρατική «αεροπειρατεία»: Τα τέσσερα σενάρια αντίδρασης της ΕΕ

Έντονες διπλωματικές διεργασίες βρίσκονται σε εξέλιξη, έπειτα από την πρωτοφανή κίνηση των λευκορωσικών αρχών να προσγειώσουν αναγκαστικά αεροσκάφος της Ryanair που εκτελούσε την πτήση Αθήνα – Βίλνιους και να συλλάβουν τον αντιφρονούντα δημοσιογράφο Ρομάν Προτάσεβιτς.

Οι αντιδράσεις εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οργισμένες και το ζήτημα θα συζητηθεί κατά τη διάρκεια της σημερινής Συνόδου Κορυφής. Επί της ουσίας, όπως μετέδωσε η ανταποκρίτρια του OPEN στις Βρυξέλλες Μαρία Ψαρά, τέσσερα είναι τα σενάρια αντίδρασης που θα τεθούν επί τάπητος κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο: 

• Πλήρης απαγόρευση υπερπτήσεων πάνω από τον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας
• Απαγόρευση πτήσεων λευκορωσικών αεροσκαφών στην Ευρώπη καθώς επίσης και απαγόρευση στάθμευσης σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια.
• Απαγόρευση πτήσεων transit.
• Μέτρα κατά προσώπων που εμπλέκονται στη σύλληψη του δημοσιογράφου καθώς επίσης και λευκορωσικών οντοτήτων.

Οι «27» θα ζητήσουν επίσης έρευνα από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), η οποία θα είναι βασισμένη στις καταγραφές των συνομιλιών των πιλότων με τους πύργους ελέγχου. Επιπρόσθετα θα ζητηθεί έρευνα και από τον ύπατο εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ζόζεπ Μπορέλ, για το συμβάν.

Σκληρή ανακοίνωση από την ΕΕ

Αξίζει να σημειωθεί πως νωρίτερα, η εκπρόσωπος του Ύπατου εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, διαμηνύει πως η «Ευρωπαϊκή Ένωση θα λάβει υπόψη της τις συνέπειες της πράξης αυτής, περιλαμβανομένης της πιθανότητας λήψης μέτρων κατά των υπεύθυνων». Επί της ουσίας, η ΕΕ αφήνει ορθάνοιχτο το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων σε βάρος της Λευκορωσίας.

Η ΕΕ σε εξαιρετικά αυστηρό τόνο κάνει λόγο για «απαράδεκτο βήμα», τονίζοντας: «Το αεροπλάνο, που ανήκει σε εταιρεία της ΕΕ, που πετάει μεταξύ δύο πρωτευουσών της ΕΕ και μεταφέρει περισσότερους από 100 επιβάτες, αναγκάστηκε να προσγειωθεί με στρατιωτικό αεροσκάφος της Λευκορωσίας.

Ένας από τους επιβάτες της πτήσης, ο κ. Ρομάν Προτάσεβιτς, ανεξάρτητος δημοσιογράφος από τη Λευκορωσία, κρατήθηκε από τις αρχές της Λευκορωσίας και δεν του επιτράπηκε να επιβιβαστεί στο αεροπλάνο στο αεροδρόμιο του Μινσκ προς τον αρχικό του προορισμό. Αυτή είναι μια ακόμη κατάφωρη προσπάθεια των αρχών της Λευκορωσίας να σιωπήσουν όλες τις φωνές της αντιπολίτευσης. Ζητούμε την άμεση απελευθέρωση του κ. Προτάσεβις.

Διαβάστε επίσης: ΕΕ: Οργή για την «αεροπειρατεία», επί τάπητος κυρώσεις – Τι απαντά η Λευκορωσία

Κατά την εκτέλεση αυτής της καταναγκαστικής πράξης, οι αρχές της Λευκορωσίας έθεσαν σε κίνδυνο την ασφάλεια των επιβατών και του πληρώματος. Πρέπει να διεξαχθεί διεθνής έρευνα για αυτό το περιστατικό για να διαπιστωθεί τυχόν παραβίαση των διεθνών αεροπορικών κανόνων».

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ σε ανάρτησή του στο Twitter σημειώνει ότι: «Ανησυχώ πολύ με τα όσα έχουν αναφερθεί για την αναγκαστική προσγείωση της πτήσης της Ryanair στο Μινσκ. Καλούμε τις αρχές της Λευκορωσίας να απελευθερώσει αμέσως την πτήση και τους επιβάτες της. Η διερεύνηση του συμβάντος από το ICAO θα είναι απαραίτητη».

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αναφέρει από την πλευρά της ότι: «Είναι απολύτως απαράδεκτο να αναγκαστεί η πτήση της Ryanair από την Αθήνα προς το Βίλνιους να προσγειωθεί στο Μινσκ. Όλοι οι επιβάτες πρέπει να είναι σε θέση να συνεχίσουν το ταξίδι τους στο Βίλνιους αμέσως και να διασφαλιστεί η ασφάλειά τους. Οποιαδήποτε παραβίαση των διεθνών κανόνων αεροπορικών μεταφορών πρέπει να έχει συνέπειες».

Κυρώσεις ζητούν Γαλλία – Ιρλανδία

Την απαγόρευση πτήσεων πάνω από τον εναέριο χώρο  της Λευκορωσίας ζήτησε η Γαλλία. «Μπορούν να υπάρξουν και άλλα μέτρα, σκέφτομαι ένα μέτρο που θα πρέπει να συζητηθεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, είναι η απαγόρευση του λευκορωσικού εναερίου χώρου, που αποτελεί κύρωση», δήλωσε ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας Κλεμάν Μπον στο ραδιοφωνικό δίκτυο RMC, αναφερόμενος στην στέρηση των αεροπορικών φόρων που θα σημαίνει για το Μινσκ η παράκαμψη του λευκορωσικού εναέριου χώρου. «Θέλω να εξετασθούν το συντομότερο δυνατόν και θεωρώ ότι πρόκειται για λογικά μέτρα για την προστασία μας», πρόσθεσε.

«Έθεσαν σε κίνδυνο την ζωή ευρωπαίων πολιτών, πέραν του αντικαθεστωτικού», πρόσθεσε υπενθυμίζοντας ότι η πτήση συνέδεε δύο ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, την Αθήνα και το Βίλνιους, και μετέφερε πολλούς ευρωπαίους πολίτες, ανάμεσά τους εννέα Γάλλους. «Είναι μία πράξη πειρατείας που δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητη», είπε ο γάλλος υπουργός.

Πράξη κρατικής πειρατείας κατήγγειλε ο υπουργός Εξωτερικών της Ιρλανδίας Σάιμον Κόβενι ζητώντας ισχυρή απάντηση, με την επιβολή αυστηρών κυρώσεων κατά του Μινσκ. «Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να συμβεί ένα τέτοιο γεγονός αντιδρώντας με προειδοποιήσεις ή αυστηρές ανακοινώσεις», είπε.

Παρέμβαση Μητσοτάκη

Για το ζήτημα αυτό, έκανε παρέμβαση και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας στην στήλη Europe Express της εφημερίδας Financial Times. Ο πρωθυπουργός σημείωσε, πως δεν πρέπει να επαναληφθεί το προηγούμενο να μην παρουσιάζει η ΕΕ ενιαίο μέτωπο σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Κάνει λόγο δε για «απαράδεκτη» και «επιθετική» ενέργεια από τη Λευκορωσία και υποστηρίζει ότι «οι ευρωπαίοι ηγέτες, στη Σύνοδο Κορυφής, πρέπει να συμφωνήσουν ώστε να υπάρξουν ξεκάθαρες και αυστηρές συνέπειες που δεν θα αφήσουν περιθώρια στη Λευκορωσία να αμφισβητήσει την ενότητα και την αποφασιστικότητά μας».

Σε αντίστοιχο μήκος κύματος, ήταν και η τοποθέτηση του πρωθυπουργού στο Twitter το απόγευμα της Κυριακής, καθώς όπως επεσήμανε: «Η αναγκαστική προσγείωση μιας εμπορικής πτήσης για να συλληφθεί δημοσιογράφος είναι μια πρωτοφανής, σοκαριστική πράξη. Απαιτούμε την άμεση απελευθέρωση όλων των επιβατών. Αύριο πρέπει να αυξήσουμε την πίεση στη Λευκορωσία. Αρκετά πια».

ΥΠΕΞ: Παράνομη η σύλληψη

Από την πλευρά του, το υπουργείο Εξωτερικών καταδίκασε με έντονο τρόπο την ενέργεια των αρχών της Λευκορωσίας. «Καλούμε για την άμεση απελευθέρωση του αεροσκάφους και του συνόλου των επιβαινόντων προκειμένου να φτάσουν στον τελικό προορισμό τους. Καταδικάζουμε την παράνομη σύλληψη του Λευκορώσου ακτιβιστή Ρομάν Προτάσεβιτς, ο οποίος απειλείται με την θανατική ποινή. Ο κ. Προτάσεβιτς ήταν μέλος της αντιπροσωπείας της ηγέτιδας της Λευκορωσικής Αντιπολίτευσης Σβιατλάνα Τσικανούσκαγια, η οποία είχε συμμετάσχει στο Φόρουμ των Δελφών πρόσφατα», τόνιζε το ΥΠΕΞ σε ανακοίνωση του το βράδυ της Κυριακής και συνέχιζε:

«Για την Ελλάδα, η προάσπιση των θεμελιωδών αξιών όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ζήτημα αρχής. Θεωρούμε ότι παρόμοιες πρακτικές, οι οποίες παραπέμπουν σε άλλες εποχές και που δεν αρμόζουν σε κανένα πολιτισμένο κράτος, δεν θα πρέπει να μείνουν αναπάντητες. Η Ελληνική πλευρά βρίσκεται σε στενό συντονισμό με τα υπόλοιπα Κράτη-Μέλη της ΕΕ και αναμένει ότι το ζήτημα αυτό θα εξετασθεί ενδελεχώς κατά το προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».

Τι απαντά το Μινσκ

Από την πλευρά τους τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της Λευκορωσίας, υπεραμύνονται της επιλογής της κυβέρνησης να προσγειώσει αναγκαστικά το αεροσκάφος. Η κρατική τηλεόραση της Λευκορωσίας διαβεβαίωσε ότι το αεροσκάφος προσγειώθηκε στο Μινσκ εξαιτίας «προειδοποίησης για τοποθέτηση βόμβας», η οποία αποδείχθηκε ψεύτικη, και ότι ο Προτάσεβιτς «δεν προκάλεσε το ενδιαφέρον των δυνάμεων της τάξης» παρά μόνο τη στιγμή που οι επιβάτες «πέρασαν ξανά από έλεγχο».

O λογαριασμός στο Telegram «Pool Pervogo», που είναι ο ανεπίσημος λογαριασμός της προεδρίας της Λευκορωσίας, ανήρτησε ένα μήνυμα «για να ξεδιαλύνει όλους τους μύθους και τις εικασίες». Και αυτός προέταξε την προειδοποίηση για τοποθέτηση βόμβας και υπογράμμισε ότι τη στιγμή που συνέβη αυτό το αεροπλάνο βρισκόταν στον εναέριο χώρο της Λευκορωσίας και «βάσει των κανονισμών, ο ελεγκτής οφείλει να προτείνει στο πλήρωμα το πιο κοντινό αεροδρόμιο, το οποίο ήταν αυτό του Μινσκ». «Για το γεγονός ότι ένας εξτρεμιστής βρισκόταν μεταξύ των επιβατών δεν ευθύνονται όσοι έλαβαν την απόφαση να προσφέρουν βοήθεια στους επιβάτες του αεροσκάφους», τόνισε.