Τυνησία: Φτιάχνουν κοιμητήριο για μετανάστες που έχασαν τη ζωή τους στα νερά της Μεσογείου

Στη νότια Τυνησία αναμένεται να εγκαινιαστεί ένα ειδικό κοιμητήριο το όποιο θα υποδέχεται τις σορούς των αγνώστων μεταναστών που χάνουν τη ζωή τους στη Μεσόγειο προσπαθώντας να περάσουν στην Ευρώπη. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται να αποδοθεί η αξιοπρέπειά τους και πιθανώς να γραφτεί και το όνομά τους.

Μια παραδοσιακή πόρτα του 18ου αιώνα, δρομάκια με κεραμικά ζωγραφισμένα στο χέρι και, κάτω από έναν λευκό θόλο, μια αίθουσα προσευχής για όλες τις θρησκείες: ο «"Κήπος της Αφρικής" είναι το έργο του Ρασίντ Κοραϊσί, ενός Αλγερινού καλλιτέχνη και θρησκευόμενου. Οι μετανάστες που ενταφιάζονται εδώ, "κολασμένοι της θάλασσας", "ήρθαν αντιμέτωποι με τη Σαχάρα, γκάνγκστερ, τρομοκράτες", μερικές φορές τα βασανιστήρια ή ένα ναυάγιο», λέει. «Ήθελα να τους φτιάξω μια αρχή του Παραδείσου» μετά την κόλαση της διέλευσης.

Στα τέλη του 2018, αγόρασε στο Ζαρζίς, κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη, αυτό το οικόπεδο που περιβάλλεται από ελιές, το οποίο θα εγκαινιαστεί σήμερα από τη διευθύντρια της Unesco, Οντέ Αζουλέ. «Γυναίκα με μαύρο φόρεμα, παραλία Χασανί», «Άνδρας με μαύρο πουλόβερ, Ξενοδοχείο 4 Εποχές», σχεδόν 200 αριθμημένα λευκά μνήματα παραταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο, περιβαλλόμενα από πέντε ελιές που συμβολίζουν τους πυλώνες του Ισλάμ και δώδεκα αμπέλια για τους χριστιανούς Αποστόλους.

Έχοντας αναχωρήσει από τη Λιβύη ή μερικές φορές από την Τυνησία, διασώζονται στα ανοικτά ή προσαράζουν στις παραλίες του τυνησιακού νότου λόγω των θαλάσσιων ρευμάτων. Η Βίκι, μια 26χρονη Νιγηριανή, που έφθασε στην Τυνησία με τα πόδια έπειτα από πολλές μάταιες προσπάθειες να φθάσει στην Ιταλία από τη Λιβύη, περπατά ανάμεσα στα δρομάκια με έναν κόμπο στον λαιμό.

«Ήταν το όνειρό μου να πάω στην Ευρώπη για να ασχοληθώ με τη μόδα, αλλά έζησα μια κόλαση», λέει. «Όταν το βλέπω αυτό, δεν είμαι πια σίγουρη ότι θέλω να ξαναβγώ στη θάλασσα».

Έχουν προβλεφθεί κτίρια για επιτόπου νεκροψίες προκειμένου να διευκολυνθεί η εργασία της ταυτοποίησης. Τώρα οι αναλύσεις γίνονται από το νοσοκομείο της Γκαμπές, σε απόσταση 140 χλμ., αναγκάζοντας τις αρχές να μεταφέρουν τις σορούς σε επισφαλείς συνθήκες. Μια οικογένεια από τη Λιβύη ήρθε να προσευχηθεί στο μνήμα ενός νεαρού άνδρα, ο οποίος ταυτοποιήθηκε από τους συντρόφους του στο ταξίδι. "Τους προτείναμε να φέρουμε τη σορό στο σπίτι τους, αλλά ο πατέρας απάντησε 'Ο Θεός τον εγκατάλειψε στη Λιβύη, κρατείστε τον εδώ'", λέει ο Ρασίντ Κοραϊσί. Ο 74χρονος καλλιτέχνης, που έχει κάνει εκθέσεις στο Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, έχασε κι ο ίδιος έναν αδελφό, που παρασύρθηκε από το ρεύμα ενώ έκανε μπάνιο στη Μεσόγειο.

Παραπέμπει σε μνημείο αγνώστου στρατιώτη

Σκέφθηκε τη δημιουργία αυτού του κήπου «για να βοηθήσει τις οικογένειες να πενθήσουν, γνωρίζοντας ότι υπάρχει ένα αξιοπρεπές μέρος ταφής». «Είναι επίσης ένας συμβολικός τόπος, όπως το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη, γιατί όλος ο κόσμος είναι υπεύθυνος για αυτή την τραγωδία», υπογραμμίζει. Μέλος της Τιτζανίγια, μιας επιδραστικής αδελφότητας σούφι, ξεκίνησε το σχέδιο αυτό, το οποίο χρηματοδοτεί εξ ολοκλήρου, στη Ζαρζίς, πόλη ψαράδων, για τον ενταφιασμό δεκάδων πτωμάτων που φθάνουν εδώ κάθε καλοκαίρι. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο δήμος, ένας από τους λίγους που φροντίζει τις σορούς των μεταναστών στην περιοχή, έχει ενταφιάσει τουλάχιστον 1.000 που ήρθαν από την Αφρική, την Ασία ή γειτονικές πόλεις.

«Πολλοί νέοι της Ζαρζίς έφυγαν για την Ευρώπη διά θαλάσσης, υπήρξαν νεκροί, και όταν βλέπουμε αυτούς εδώ τους εμιγκρέδες, βλέπουμε τα παιδιά μας», εξηγεί στο AFP ο δήμαρχος Μεκί Λουραϊέντ. Στο πρώην κοιμητήριο, ένα αμμώδες οικόπεδο κοντά σε μια πρώην χωματερή, δημοτικοί υπάλληλοι με τη βοήθεια εθελοντών ενταφίασαν τουλάχιστον 600 αγνώστους. Μόνο το μνήμα μιας Νιγηριανής, της Ροζ-Μαρί, έχει λίγο τσιμέντο και μερικά λουλούδια. «Αν είχαμε τα μέσα δεν θα αφήναμε το κοιμητήριο σε αυτή την κατάσταση», παραδέχεται ο δήμαρχος.

Αυτό το δημοτικό οικόπεδο ήταν σχεδόν γεμάτο όταν περίπου εκατό σοροί έφθασαν τον Ιούλιο του 2019. Χρειάστηκε να ανασκαφθούν οι πρώτοι τάφοι στον Κήπο της Αφρικής προτού καν αρχίσουν οι εργασίες. Από τη μέρα εκείνη δε σταματάνε να συρρέουν σοροί επί εβδομαδιαίας βάσης και ειδικά το καλοκαίρι, εποχή αναχωρήσεων που σημαδεύτηκε φέτος από μια καθαρή αύξηση των διελεύσεων από την Τυνησία ή τη γειτονική Λιβύη, που έχει μόλις βγει από μια δεκαετία συγκρούσεων.