Πρόσφυγες στο Καμερούν μετέτρεψαν σε δάσος καταυλισμό στην έρημο

Αυτό που κάποτε ήταν καφέ τώρα έχει γίνει πράσινο, χάρη σε μια ειδική συνεργασία μεταξύ της Dutch Lottery, του ΟΗΕ και μιας ομάδας ανθρωπιστών Λουθηρανών.

Το 2014, το Minawao άρχισε να φιλοξενεί τουλάχιστον 60.000 πρόσφυγες στο Καμερούν, οι οποίοι διέφυγαν από τη βία που συνδέεται με την εξέγερση της Boko Haram στη γειτονική Νιγηρία. Μια άνυδρη περιοχή που ήταν ήδη αμμώδης, η άφιξη των προσφύγων επιτάχυνε τη διαδικασία ερημοποίησης, καθώς έκοψαν όλα τα γύρω δέντρα για καυσόξυλα και μαγείρεμα.

Όμως, μέσα σε λίγα χρόνια, η Λουθηρανική Παγκόσμια Ομοσπονδία (LWF) και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) κατάφεραν να δώσουν στους πρόσφυγες τη δυνατότητα να μετατρέψουν την περιοχή σε ένα ακμάζον νεαρό δάσος.

Σε αυτό το πολύ «σκληρό» κλίμα, τα ποτάμια στερεύουν κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και η φύτευση και η συγκομιδή είναι δύσκολη. Ήδη, το 95% των ανθρώπων που ζουν σε αυτή την περιοχή του βορρά μαγείρευαν και θερμαίνονταν με καυσόξυλα - επιπλέον, ο καταυλισμός των προσφύγων μεγάλωσε και έγινε η δική του πόλη που χρειαζόταν τις δικές της προμήθειες.

Πριν από την άφιξη των Νιγηριανών, ο τοπικός πληθυσμός είχε αρκετά καυσόξυλα και «δεν μπορούσες να δεις κανέναν σε ακτίνα 100 μέτρων». Μετά την άφιξή τους, το περιβάλλον καταστράφηκε και έγινε «χωρίς δέντρα για χιλιόμετρα», δήλωσε ο Boubakar Ousmary, ο οποίος κυβερνά το καντόνι που συνορεύει με τον καταυλισμό.

Η τιμή του ξύλου αυξήθηκε σημαντικά, προκαλώντας συγκρούσεις στην κοινότητα. Μπροστά σε αυτή την οικολογική και ανθρώπινη καταστροφή, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και το LWF ξεκίνησαν το 2017 το μοναδικό της πρόγραμμα που θα αντιστρέψει την αποψίλωση των δασών και θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα από δύο πλευρές, συμπεριλαμβανομένης της προώθησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Τώρα οι κοινότητες εργάζονται από κοινού, για την αποκατάσταση και την προστασία του περιβάλλοντος.

«Όπου κι αν κοιτάξουμε τώρα είναι πράσινο», λέει ο Luka Isaac, πρόεδρος των Νιγηριανών προσφύγων στο Minawao. «Τα δέντρα έχουν μεγαλώσει, έχουμε σκιά και θα έχουμε αρκετά δέντρα για να κάνουμε το περιβάλλον μας όμορφο και υγιές. Πριν, ο αέρας ήταν πολύ σκονισμένος. Τώρα ο αέρας που αναπνέουμε είναι πολύ καλός».

Φυτεύουν δέντρα, μαζεύουν καρπούς

Η LWF καλλιεργεί οπωροφόρα δέντρα σε φυτώρια, με τη βοήθεια εθελοντών προσφύγων, και στη συνέχεια διανέμει τα δενδρύλλια στους διαχειριστές του καταυλισμού, σε σχολεία, τζαμιά, εκκλησίες και νοικοκυριά.

Οι πρόσφυγες έλαβαν εκπαίδευση για το πώς να χρησιμοποιούν την "τεχνολογία κουκούλι", που αναπτύχθηκε από την εταιρεία Land Life, για να δώσουν στα δενδρύλλια τις καλύτερες πιθανότητες επιβίωσης στο σκληρό περιβάλλον. Περιλαμβάνει το θάψιμο μιας δεξαμενής νερού σε σχήμα ντόνατ από ανακυκλωμένα χαρτοκιβώτια, η οποία περιβάλλει τις ρίζες του φυτού και το τροφοδοτεί με ένα σπάγκο που συνδέεται με το νεαρό βλαστό.

Τώρα, τέσσερα χρόνια αργότερα, 360.000 δενδρύλλια έχουν αναπτυχθεί στο φυτώριο στα περίχωρα του στρατοπέδου - και έχουν φυτευτεί σε 294 στρέμματα (119 εκτάρια). Και, καταγράφουν ποσοστά επιβίωσης 90%.
Τα οπωροφόρα δέντρα, οι ακακίες, τα κάσιους ή τα moringas θα προσφέρουν φρούτα, φάρμακα και πολλά άλλα. Ένας πενταετής κύκλος φύτευσης και συγκομιδής εξασφαλίζει υλικό για καυσόξυλα, καθώς και αμπέλια για την κατασκευή στεγών. Μετά από τρία χρόνια, ορισμένα δέντρα είναι αρκετά μεγάλα ώστε να κλαδεύονται για καυσόξυλα.

Τα δέντρα σβήνουν επίσης τον άνεμο, μειώνουν τη διάβρωση και παρέχουν σκιά -αρκετή για τις οικογένειες- ώστε να καλλιεργούν, κάτι που δεν ήταν δυνατό προηγουμένως.

«Τα δέντρα μας προσφέρουν πολλά», δήλωσε η Νιγηριανή πρόσφυγας Lydia Yacoubou στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. «Πρώτον, παρέχουν τη σκιά που είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια τροφίμων. Στη συνέχεια, τα νεκρά φύλλα και τα κλαδιά μπορούν να μετατραπούν σε λίπασμα για την καλλιέργεια. Τέλος, το δάσος προσελκύει και συγκρατεί το νερό. Οι βροχοπτώσεις έχουν ακόμη και αυξηθεί».

Η εναλλακτική ενέργεια ενδυναμώνει τις γυναίκες και τα κορίτσια

Για να διασφαλιστεί ότι το νέο δάσος δεν θα κοπεί αμέσως, ξεκίνησε η παραγωγή ενεργειακά αποδοτικών σόμπων, καθώς και δύο κέντρα παραγωγής «οικολογικού ξυλάνθρακα».

Τα νοικοκυριά του καταυλισμού στέλνουν τα απόβλητα των καλλιεργειών τους στο κέντρο ξυλάνθρακα, όπου διαχωρίζονται, ξηραίνονται, απανθρακοποιούνται και συμπιέζονται σε μπρικέτες από εκπαιδευμένους πρόσφυγες, οι οποίες στη συνέχεια χρησιμοποιούνται σε ειδικά προσαρμοσμένες κουζίνες. Το LWF λέει ότι έχει εκπαιδεύσει περισσότερα από 5.500 νοικοκυριά στην παραγωγή οικολογικού κάρβουνου και έχει διανείμει 11.500 ενεργειακά αποδοτικές σόμπες.
300 άτομα απασχολούνται στην παραγωγή ξυλάνθρακα και σόμπες, στην πλειονότητά τους γυναίκες. Η κατοχή του δικού τους εισοδήματος τις έχει ενδυναμώσει και έχει βελτιώσει τη θέση τους στις οικογένειες. Από τότε που ο ξυλάνθρακας έγινε η κύρια πηγή καυσίμων, τα νεαρά κορίτσια έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους για να μελετήσουν για το σχολείο.

Η Fibi Ibrahim, πρόσφυγας και μητέρα πέντε παιδιών που ζει στο Minawao από το 2016, είναι μία από τις εργάτριες.

«Τα χρήματα που βγάζω πουλώντας μπρικέτες ξυλάνθρακα μου επιτρέπουν να αγοράζω σαπούνι, καρυκεύματα και κρέας για να συμπληρώνω τις μερίδες της οικογένειας», λέει η Fibi. «Ελπίζω ότι σύντομα, όταν θα έχω αποταμιεύσει αρκετά χρήματα, θα μπορέσω να ανοίξω το δικό μου κατάστημα στον καταυλισμό και να καλύψω πλήρως τις ανάγκες του νοικοκυριού μου».

Το πρόγραμμα του Καμερούν χρηματοδοτείται από δωρεά 2,7 εκατομμυρίων δολαρίων από την Dutch Postcode Lotteryκαι αποτελεί μέρος της πρωτοβουλίας Great Green Wall, η οποία στοχεύει στην ανάπτυξη μιας ζώνης βλάστησης και δέντρων μήκους 8.000 χιλιομέτρων για την καταπολέμηση της ερημοποίησης και της ξηρασίας κατά μήκος των συνόρων της Σαχάρας.

Κοιτάζοντας από τον ουρανό, η εξέλιξη της περιοχής μέσα σε λίγα χρόνια είναι εντυπωσιακή. Βίντεο που τραβήχτηκε το 2018 έδειξε τεράστιες εκτάσεις άμμου που περιβάλλουν κτίρια και καταφύγια. Τώρα η γη είναι καλυμμένη με βλάστηση.