Πώς ένα υπερσύγχρονο αμερικανικό πυρηνικό υποβρύχιο προσέκρουσε σε υποθαλάσσιο βουνό

Ορισμένοι ειδικοί, αποκαλούν το USS Connecticut «Ferrari» των υποβρυχίων. Πρόκειται για ένα σκάφος αξίας 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων, γρήγορο και εξοπλισμένο με τα πιο σύγχρονα όργανα, που είναι διαθέσιμα μόνο όταν η τιμή δεν αποτελεί κριτήριο. Όμως, παρά το υψηλό κόστος και την εξελιγμένη τεχνολογία του, το Πολεμικό Ναυτικό των Ηνωμένων Πολιτειών ισχυρίζεται ότι το πυρηνοκίνητο επιθετικό υποβρύχιο κλάσης Seawolf έπεσε πάνω σε ένα υποθαλάσσιο βουνό στον Ειρηνικό στις 2 Οκτωβρίου.

Αναπάντητα ερωτήματα

Το USS Connecticut βρέθηκε στην προβλήτα μιας βάσης του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ στο νησί Γκουάμ του Ειρηνικού. Το Πολεμικό Ναυτικό λέει ότι έφτασε εκεί -πάνω από 2.900 χιλιόμετρα ανατολικά της Θάλασσας της Νότιας Κίνας- με ίδια μέσα και ότι ο πυρηνικός αντιδραστήρας του δεν έπαθε ζημιά, αν και 11 μέλη του πληρώματος υπέστησαν μικροτραυματισμούς κατά τη πρόσκρουση.

Το Πεντάγωνο δεν έδωσε στη δημοσιότητα λεπτομέρειες σχετικά με τις ζημιές που υπέστη το σκάφος, ούτε για πόσο καιρό μπορεί να μείνει εκτός δράσης σε μια περιοχή όπου, με την άνοδο του κινεζικού ναυτικού, αυξάνονται οι απαιτήσεις από τον αμερικανικό στόλο. Κάτι δίνει στους στρατιωτικούς σχεδιαστές των ΗΠΑ με μερικά μεγάλα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.

Ένα από αυτά είναι απλό:  Πώς συνέβη αυτή η σύγκρουση; Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, περίπου ένα μήνα μετά το συμβάν έδωσε μια ιδέα για το τι μπορεί να οδήγησε στο ατύχημα, όταν απάλλαξε τους διοικητές του σκάφους από τα καθήκοντά τους. Ο διοικητής, αντιπλοίαρχος Cameron Aljilani, απαλλάχθηκε, όπως και ο υποδιοικητής, υποπλοίαρχος Patrick Cashin. Απαλλάχθηκε επίσης και ο υπεύθυνος χειρισμού των σόναρ Cory Rodgers.

Ο αντιναύαρχος Karl Thomas, διοικητής του 7ου Στόλου των ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι «η ορθή κρίση, η συνετή λήψη αποφάσεων και η τήρηση των απαιτούμενων διαδικασιών στον σχεδιασμό της ναυσιπλοΐας, την εκτέλεση της ομάδας βάρδιας και τη διαχείριση των κινδύνων θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει το περιστατικό», σύμφωνα με μια δήλωση σχετικά με την απόφαση.

Το υποθαλάσσιο περιβάλλον δεν συγχωρεί και ακόμη και μικρά λάθη μπορούν να έχουν τεράστιες συνέπειες. «Η υποβρύχια ναυσιπλοΐα είναι δύσκολη, είναι πραγματικά δύσκολη. Δεν πάνε πάντα όλα καλά», δήλωσε ο Thomas Shugart, ο οποίος πέρασε περισσότερα από 11 χρόνια σε αμερικανικά υποβρύχια, μεταξύ των οποίων και ως διοικητής επιθετικού υποβρυχίου.

Τα πλοία επιφανείας ή ένα υποβρύχιο που λειτουργεί σε βάθος περισκοπίου μπορούν να αναμεταδίδουν σε δορυφόρους γεωεντοπισμού για να δώσουν στους ναύτες μια πολύ ακριβή θέση, δήλωσε ο Shugart.

Αλλά σε μεγάλο βάθος, τα συστήματα GPS δεν είναι διαθέσιμα. Οι χειριστές υποβρυχίων χρησιμοποιούν τις πυξίδες και τους χάρτες τους. Οι ακριβείς χάρτες (με ανάλυση 100 μέτρα) του βυθού της θάλασσας καταρτίζονται στέλνοντας πλοία επιφανείας πάνω από μια περιοχή και σκανάροντας τον πυθμένα με ηχητικά κύματα - μια μέθοδος που ονομάζεται σόναρ πολλαπλών ακτίνων.

Αλλά η διαδικασία είναι δαπανηρή και χρονοβόρα, με αποτέλεσμα το 80% του θαλάσσιου πυθμένα των ωκεανών της γης να μην έχει χαρτογραφηθεί. Στην πολυσύχναστη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, από την οποία διέρχεται το ένα τρίτο του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου και όπου η Κίνα έχει κατασκευάσει και οχυρώσει στρατιωτικά τεχνητά νησιά, έχει χαρτογραφηθεί λιγότερο από το 50% του βυθού, δήλωσε στο CNN ο David Sandwell, καθηγητής γεωφυσικής στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Scripps στην Καλιφόρνια.

«Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι θα μπορούσατε να πέσετε πάνω σε κάτι», δήλωσε. Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ δεν έχει δηλώσει πού ακριβώς χτύπησε το υποβρύχιο στο υποθαλάσσιο βουνό. Επισήμως, λέει ότι το συμβάν σημειώθηκε στα ύδατα του Ινδο-Ειρηνικού, αλλά αξιωματούχοι του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ είχαν δηλώσει προηγουμένως στο CNN ότι συνέβη στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

«Η επιφάνεια του φεγγαριού είναι καλύτερα χαρτογραφημένη από ό,τι ο πυθμένας του ωκεανού»

Ο Sandwell προσπάθησε να περιορίσει την περιοχή. Χρησιμοποιώντας μια μέθοδο που ονομάζεται κατακόρυφη βαρυτική διαβάθμιση - λαμβάνοντας μετρήσεις δορυφορικής υψομετρίας του βαρυτικού πεδίου της Γης - και επικαλύπτοντας τα αποτελέσματα αυτά με τη χαρτογράφηση του πυθμένα της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, κατάφερε να εντοπίσει 27 σημεία όπου το Connecticut θα μπορούσε να έχει χτυπήσει ένα υποθαλάσσιο βουνό που δεν υπήρχε στους χάρτες του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ.

Τα υποβρύχια έχουν το δικό τους σόναρ, αλλά η χρήση του έχει ένα τίμημα - απώλεια της μυστικότητας. Αυτά τα ηχητικά σήματα - τόσο πανταχού παρόντα στις ταινίες με υποβρύχια - προδίδουν επίσης τη θέση του υποβρυχίου στον εχθρό. «Το σόναρ είναι ο μόνος τρόπος για να δεις τον βυθό, αλλά δεν θέλεις να εκπέμπεις περισσότερο ήχο από όσο πρέπει», δήλωσε ο Shugart. «Θα πρέπει να το κάνεις αυτό περίπου κάθε 20 δευτερόλεπτα», για να έχεις μια ακριβή εικόνα, δήλωσε ο Sandwell. «Κάνει πολύ θόρυβο». Όσον αφορά τη γνώση του εδάφους κάτω από αυτούς, ακόμη και οι αστροναύτες μπορεί να έχουν ευκολότερο έργο από τους διοικητές υποβρυχίων, σύμφωνα με τον Shugart. «Βασικά, η επιφάνεια του φεγγαριού είναι καλύτερα χαρτογραφημένη από ό,τι ο πυθμένας του ωκεανού», είπε.

Τι κάνει το Connecticut τόσο ξεχωριστό; 

Το Connecticut είναι ένα από τα τρία υποβρύχια κλάσης Seawolf του στόλου του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, η κατασκευή του οποίου κόστισε περίπου 3 δισεκατομμύρια δολάρια. Το υποβρύχιο βάρους 9.300 τόνων, τέθηκε σε λειτουργία το 1998 και επανδρώνεται από 140 ναύτες. Όπως όλα τα σύγχρονα επιθετικά υποβρύχια του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, το Connecticut τροφοδοτείται από πυρηνικό αντιδραστήρα, ο οποίος του επιτρέπει να είναι γρήγορο αλλά αθόρυβο. Η πυρηνική ενέργεια επιτρέπει σε αυτά τα υποβρύχια να παραμένουν στη θάλασσα και κάτω από το νερό για όσο διάστημα αντέχουν οι προμήθειες για το πλήρωμα. Το Πολεμικό Ναυτικό δεν δίνει ακριβή στοιχεία όταν δημοσιοποιεί τις ικανότητες του υποβρυχίου του, αλλά οι ειδικοί λένε ότι η κλάση Seawolf είναι εξαιρετική.

«Αυτά τα υποβρύχια έχουν μερικές από τις πιο προηγμένες -στην πραγματικότητα τις πιο προηγμένες- δυνατότητες στο είδους τους», δήλωσε ο Alessio Patalano, καθηγητής θεωρίας πολέμου και στρατηγικής στο King's College του Λονδίνου.

Το Πολεμικό Ναυτικό λέει ότι είναι «εξαιρετικά αθόρυβα, γρήγορα, καλά οπλισμένα και εξοπλισμένα με προηγμένους αισθητήρες». Ένα ενημερωτικό δελτίο του Πολεμικού Ναυτικού αναφέρει ότι το Connecticut είναι ικανό να κινείται με ταχύτητα άνω 46,3 χλμ την ώρα κάτω από το νερό. Αυτό είναι ταχύτερο από το μέσο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων ή φορτίων στην επιφάνεια της θάλασσας και σχεδόν τόσο γρήγορο όσο τα αντιτορπιλικά κλάσης Arleigh Burke του αμερικανικού Ναυτικού.

Καθώς είναι μεγαλύτερο ακόμη και από τα νεότερα επιθετικά υποβρύχια κλάσης Virginia, το Connecticut μπορεί να μεταφέρει περισσότερο οπλισμό από άλλα επιθετικά υποβρύχια των ΗΠΑ - συμπεριλαμβανομένων έως και 50 τορπιλών καθώς και πυραύλων Tomahawk, σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ.

Παρότι είναι ηλικίας άνω των 20 ετών, είναι τεχνολογικά προηγμένο, καθώς τα συστήματά του έχουν αναβαθμιστεί κατά τη διάρκεια της περιόδου που βρίσκεται σε δράση. Αν και το Πολεμικό Ναυτικό δεν δίνει λεπτομέρειες σχετικά με τις αποστολές που αναλαμβάνουν τα υποβρύχια του, τα τρία υποβρύχια κλάσης Seawolf θεωρούνται σημαντικά μέσα συλλογής πληροφοριών, ιδίως σε ρηχά περιβάλλοντα.

«Ο στιβαρός σχεδιασμός της κλάσης Seawolf επιτρέπει σε αυτά τα υποβρύχια να εκτελούν ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων στρατιωτικών αποστολών - από κάτω από τον πάγο της Αρκτικής έως τις παράκτιες περιοχές οπουδήποτε στον κόσμο», αναφέρει η κατασκευάστρια General Dynamics Electric Boat, στην ιστοσελίδα της. «Οι αποστολές τους περιλαμβάνουν την επιτήρηση, τη συλλογή πληροφοριών, τον ειδικό πόλεμο, την εκτόξευση πυραύλων κρουζ, τον πόλεμο κατά υποβρυχίων και πλοίων επιφανείας», αναφέρει η Electric Boat. Καθώς δεν διεξάγονται μάχες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, η κύρια αποστολή του υποβρυχίου στο σημερινό περιβάλλον είναι πιθανό να είναι η συλλογή πληροφοριών. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Κίνα δίνει μεγάλη προσοχή.

Ερωτήσεις από το Πεκίνο

Μετά τη σύγκρουση, το Πεκίνο κατηγόρησε την Ουάσινγκτον ότι δεν ήταν ειλικρινής σχετικά με το τι συνέβη και πώς θα μπορούσε να επηρεάσει τις χώρες γύρω από τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. «Έχουμε επανειλημμένα εκφράσει την έντονη ανησυχία μας για το περιστατικό και ζητήσαμε από την αμερικανική πλευρά να τηρήσει υπεύθυνη στάση και να παράσχει λεπτομερείς διευκρινίσεις, ώστε να δώσει έναν ικανοποιητικό απολογισμό στη διεθνή κοινότητα και τις χώρες της περιοχής», είχε δηλώσει ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Γουάνγκ Γουενμπίν.

Το θέμα των πυρηνικών υποβρυχίων έχει πρωταγωνιστήσει στα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης τους τελευταίους μήνες, στον απόηχο της απόφασης της Αυστραλίας να αποκτήσει τέτοια σκάφη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο στο πλαίσιο μιας συμφωνίας γνωστής ως AUKUS. Ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Zhao Lijian δήλωσε τον Σεπτέμβριο ότι η συμφωνία AUKUS «βλάπτει σοβαρά την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα». Το περιστατικό στο Κονέκτικατ απλώς αναζωπύρωσε  προπαγάνδα του Πεκίνου.

Η Ουάσινγκτον εξέδωσε την πρώτη δημόσια δήλωσή της σχετικά με τη σύγκρουση πέντε ημέρες μετά το συμβάν. Αξιωματούχοι του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ δήλωσαν στο CNN ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται σε ανησυχίες, μεταξύ άλλων, για την ασφάλεια του κατεστραμμένου υποβρυχίου και τη διασφάλιση μιας ενδελεχούς διερεύνησης του συμβάντος, όπως συνηθίζεται.

«Λόγω της ασφάλειας των επιχειρήσεων, δεν μπορούσαμε να γνωστοποιήσουμε τη θέση του υποβρυχίου ή το περιστατικό στο κοινό σε προγενέστερη ημερομηνία», δήλωσε σε ηλεκτρονικό μήνυμα ο πλωτάρχης Hayley Sims, αξιωματικός δημοσίων σχέσεων του 7ου στόλου των ΗΠΑ. Η Sims δήλωσε ότι ξεκίνησαν δύο εσωτερικές έρευνες, μία σχετικά με τη διοίκηση του υποβρυχίου και μία δεύτερη σχετικά με τις διαδικασίες ασφαλείας.

Η πρώτη, είπε, «καθόρισε ότι το USS Connecticut προσάραξε σε αχαρτογράφητο υποθαλάσσιο βουνό ενώ επιχειρούσε σε διεθνή ύδατα στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού» και έχει υποβληθεί στους διοικητές του 7ου Στόλου για επανεξέταση. Η δεύτερη έρευνα, η οποία διεξάγεται από τη δύναμη υποβρυχίων του αμερικανικού στόλου του Ειρηνικού στη Χαβάη, βρίσκεται σε εξέλιξη.