Τουρκία: Χείρα φιλίας Ερντογάν σε Ισραήλ μετά το ναυάγιο του EastMed

Μετά την απόσυρση ενδιαφέροντος των ΗΠΑ για τον αγωγό φυσικού αερίου EastMed, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν  τείνει χείρα φιλίας στο Ισραήλ. 

Ο τούρκος πρόεδρος, σε συνέντευξη Τύπου που παρέθεσε αργά το βράδυ της Τρίτης, 18 Ιανουαρίου,  δήλωσε ότι  οι διπλωματικές συνομιλίες με το Ισραήλ βρίσκονται σε εξέλιξη. Ο Ταγίπ Ερντογάν υπογράμμισε, ακόμα, ότι υπάρχει περίπτωση, σύντομα, ο ισραηλινός ομόλογός του, Ισαάκ Χέρτσογκ, να επισκεφθεί την Τουρκία.

«Θετική είναι και η προσέγγιση του πρωθυπουργού, Ναφτάλι Μπένετ», δήλωσε ο Ερντογάν, υπογραμμίζοντας την προθυμία της ισραηλινής κυβέρνησης για πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία. Ο πρόεδρος Ερντογάν αναφέρθηκε, ακόμα, στις εντάσεις στη Μέση Ανατολή καθώς και στη συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα της ενέργειας.

«Σημειώσαμε πρόοδο στη μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας», τόνισε και συνέχισε: «οι πολιτικοί υπάρχουμε για να διατηρούμε την ειρήνη, όχι τον πόλεμο». Ο Ερντογάν τόνισε ακόμα ότι η χώρα του, αν είναι δυνατόν, θα χρησιμοποιήσει την ενέργεια «ως εργαλείο για την ειρήνη». «Εάν αυτό δε συμβεί, η κάθε χώρα θα αποφασίσει για τον εαυτό της. Δεν αγοράσαμε για το τίποτα σεισμικά ερευνητικά σκάφη. Μέσω αυτών, θα συνεχίσουμε να επιδιώκουμε νέες ευκαιρίες για το έθνος μας και την ευρύτερη περιοχή», είπε.

Το «άκυρο» των ΗΠΑ στον EastMed έχει αλλάξει τα σχέδια Ισραήλ, Ελλάδας και Κύπρου, με αποτέλεσμα οι παίκτες να επανατοποθετούνται στην ενεργειακή σκακιέρα. Μετά το ναυάγιο στον αγωγό φυσικού αερίου, η πρόταση του Καΐρου ήταν το φυσικό αέριο από το κοίτασμα Λεβιάθαν να φτάνει στην Αίγυπτο, από εκεί με αγωγό ξηράς να πλησιάσει προς τα σύνορα με τη Λιβύη, και από εκεί με πλοία να φτάσει στην Κρήτη.  Την Τρίτη, ξανά στο τραπέζι έπεσε η πρόταση Ερντογάν, ο οποίος υποστηρίζει ότι η Τουρκία πρέπει να έχει λόγο στον αγωγό. Για τον τούρκο πρόεδρο, ένας υποθαλάσσιος αγωγός από το Λεβιάθαν, μέχρι την Τουρκία, στο λιμάνι του Τσεϊχάν. Την πρόταση είχαν διατυπώσει και στο παρελθόν τούρκοι αξιωματούχοι και είχε δημοσιευτεί στα ΜΜΕ της χώρας. Με αυτή την πρόταση η Τουρκία καταργεί τη συμμετοχή της Αιγύπτου, όπου στόχος ήταν να υγροποιείται το φυσικό αέριο και να έφτανε με πλοία στην Ελλάδα.

Από την πλευρά της, η Αθήνα προσπαθεί να εδραιώσει τις συμμαχίες της με τον Νίκο Δένδια την Τρίτη, 18 Ιανουαρίου, να συναντιέται με τον αμερικανό Τζέφρι Πάιατ, τον οποίο θα δει και την Τετάρτη, 19 Ιανουαρίου. Από την πλευρά τους οι αμερικανοί υποστηρίζουν ότι σημασία έχει ότι στηρίζουνε τις συμμαχίες της χώρας μας με Ισραήλ και Αίγυπτο. 

Το χρονικό των εντάσεων Τουρκίας - Ισραήλ

Οι σχέσεις των δύο χωρών έφτασαν στο ναδίρ το 2010, όταν το Mavi Marmara, τουρκικό πλοίο βοήθειας, δέχτηκε ισραηλινή επιδρομή όσο βρισκόταν καθ’ οδόν για την παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας στην αποκλεισμένη Λωρίδα της Γάζας. Κατά την επιδρομή σκοτώθηκαν 10 τούρκοι ακτιβιστές. Το περιστατικό προκάλεσε άνευ προηγουμένου κρίση στις σχέσεις Τουρκίας – Ισραήλ οι οποίες, επί δεκαετίες, βρίσκονταν σε ειρηνικό επίπεδο. Μετά την επιδρομή, και οι δύο χώρες ανακάλεσαν τους διπλωματικούς τους απεσταλμένους. 

Η εξομάλυνση ξεκίνησε το 2013, με τη συγγνώμη του τότε πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, και την κλαταβολή αποζημίωσης ύψους 20 εκατομμυρίων δολαρίων προς τα θύματα του Mavi Marmara και τις οικογένειές τους. Το 2016 οι δύο χώρες εκ νέου διόρισαν πρεσβευτές, στο πλαίσιο της συμφωνίας συμφιλίωσής τους, και επανέλαβαν, επανειλημμένα, την ανάγκη για περαιτέρω βελτίωση των διμερών σχέσεών τους.

Ωστόσο, Τούρκοι αξιωματούχοι εξακολουθούν να επικρίνουν τις πολιτικές του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστίνιους, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων οικισμών στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και την Ιερουσαλήμ και της ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα.

Οι πολίτες της Τουρκίας, ακόμα, διαμαρτύρονται για τους αυθαίρετους περιορισμούς του Ισραήλ στις επισκέψεις. Η άτυπη αυστηρή πολιτική του Ισραήλ απέναντι στις απελάσεις, τις απορρίψεις βίζα, τις αυθαίρετες κρατήσεις και τις καθυστερήσεις τούρκων υπηκόων στα αεροδρόμια, δεν έχουν αποθαρρύνει εκατοντάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.

Η Τουρκία, εδώ και δεκαετίες  έχει εκφράσει στο διεθνές πεδίο την υποστήριξή της στον παλαιστινιακό αγώνα. Αξιωματούχοι της χώρας τονίζουν ότι, μοναδικός τρόπος για την διαρκή ειρήνη στην περιοχή, που θα φέρει και σταθερότητα στη Μέση Ανατολή, είναι μίας δίκαιη, συνολική λύση του παλαιστινιακού, στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων των Ηνωμένων Εθνών.

Νωρίτερα την Τρίτη, ο Τούρκος πρόεδρος εμφανίστηκε «περιχαρής» για το πάγωμα του EastMed εκ μέρους των ΗΠΑ  στην πρώτη του δήλωση για το θέμα αυτό, υποστηρίζοντας ότι ήταν ένα έργο δεν επρόκειτο ποτέ να υλοποιηθεί, γιατί… δεν περιλάμβανε την Τουρκία. Επιστρέφοντας από την Αλβανία σε ερωτήσεις δημοσιογράφων για το πώς σχολιάζει τη μη στήριξη των ΗΠΑ στην Ελλάδα στον αγωγό που σχεδιάζεται με το Ισραήλ και την ελληνοκυπριακή πλευρά στην ανατολική Μεσόγειο, ο Ερντογάν απάντησε ότι:

«Αυτό το έργο δεν επρόκειτο να υλοποιηθεί ποτέ στην πραγματικότητα. Το ανέλυσαν από κάθε άποψη και είδαν ότι δεν υπάρχει κάτι το θετικό σε αυτό το έργο. Με άλλα λόγια, δεν βγαίνει το κόστος. Η Αμερική είναι μια χώρα που όλα τα βήματά της τα κάνει βασιζόμενη στο κεφάλαιο. Όταν είδε ότι το κόστος δεν έβγαινε, είπε ότι ‘αυτή η δουλειά δεν μπορεί να γίνει’. Άλλωστε αυτό που συζητείται πάντα εδώ ποιο είναι; Ότι δεν γίνεται τίποτα χωρίς την Τουρκία. Γιατί αν πρόκειται να πάει φυσικό αέριο στην Ευρώπη από εδώ, θα γίνει μόνο μέσω Τουρκίας», δήλωσε εμφαντικά ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος στη συνέχεια έκανε ένα καινούριο άνοιγμα προς το Ισραήλ, προτείνοντας μέχρι και να φτιάξουν έναν αγωγό οι δυο τους».

«Όταν ήταν υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων ο κ. Μπεράτ (σ.σ. Αλμπαϋράκ – γαμπρός του) ακόμη, είχε έρθει τότε με μια προσφορά ο Ισραηλινός ομόλογός του. Ίσως θα μπορούσαμε τότε να συμπράτταμε με το Ισραήλ σε αυτή τη δουλειά. Θα μου πεις δεν μπορεί να γίνει τώρα; Μπορούμε να καθίσουμε και να συζητήσουμε τους όρους. Διότι αν αναλύσουμε τα οφέλη από μία τέτοια δουλειά, θα είναι πολύ σημαντικά. Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο... Οι συνομιλίες μας με τον Ισραηλινό Πρόεδρο Χέρτζογκ, τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπένετ δίνουν μηνύματα σε διαφορετικό επίπεδο. Εξάλλου, ξέρετε, πρόσφατα, δέχτηκα τους ραβίνους της Συμμαχίας των Ισλαμικών Χωρών στην προεδρία της Δημοκρατίας κι είχα συνάντηση μαζί τους. Αν είναι να κάνουμε πολιτική, η πολιτική δεν γίνεται με καβγάδες και με ξύλο. Πρέπει να ακολουθήσουμε πολιτική στη γραμμή της ειρήνης», είπε ο Τούρκος πρόεδρος, σηματοδοτώντας και ομολογώντας πια τη στροφή 180 μοιρών στον τρόπο άσκησης της εξωτερικής του πολιτικής», είπε ο Ερντογάν.

Μη βιώσιμος οικονομικά πλέον ο East Med και για τη γαλλική πλευρά

Άλλη μία χώρα φαίνεται να εκτιμά ότι ο αγωγός East Med δεν είναι πλέον οικονομικά βιώσιμος καθώς μετά το non paper των ΗΠΑ, ο Γάλλος Πρέσβης στην Ελλάδα, Πατρίκ Μεζονάβ ξεκαθάρισε τη Δευτέρα, 17 Ιανουαρίου, ότι το Παρίσι εκτιμά πως «οι οικονομικές συνθήκες συνηγορούν στην αναζήτηση άλλων πόρων προμήθειας ενέργειας».

«Ο East Med παραμένει ένα σχέδιο ενδιαφέρον, αλλά σήμερα οι οικονομικές συνθήκες συνηγορούν στην αναζήτηση άλλων τρόπων προμήθειας ενέργειας και κυρίως της ηλεκτρικής διασύνδεσης ή του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Δεν υπάρχει η πρόθεση να γίνει ο East Med μια στρατηγική ή πολιτική υπόθεση, αλλά να δούμε μόνον τα γεγονότα τα οποία δείχνουν ότι οικονομικά είναι πιο λογικό να προωθήσουμε άλλα σχέδια», είπε ο Γάλλος πρέσβης κατά τη διάρκεια ενημέρωσης που έκανε στον ελληνικό Τύπο, το απόγευμα της Δευτέρας, με αφορμή την ανάληψη της γαλλικής προεδρίας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Παράλληλα, σε ερώτηση αναφορικά με το ενδεχόμενο κρίσης στην Ανατ. Μεσόγειο εν μέσω της γαλλικής προεδρίας απάντησε ότι «σήμερα δεν έχω στοιχεία που θα με οδηγούσαν στη σκέψη ότι πάμε σε μια κρίση στην Ανατ. Μεσόγειο», υπενθυμίζοντας, παράλληλα, «τα γεγονότα που έγιναν πρόσφατα, στα οποία η Γαλλία αντέδρασε και το έκανε με τρόπο σταθερό και καθαρό στηρίζοντας την Ελλάδα και την Κύπρο».