Τσιτσελίκης για πόλεμο στην Ουκρανία: Οι διαπραγματεύσεις υπό απειλή δεν παράγουν σύννομα αποτελέσματα

Πολύ δύσκολο να υπάρξει μια οριστική λύση όσο Ρωσία και Ουκρανία διαπραγματεύονται εν μέσω εχθροπραξιών. Ακόμη, όμως, και όταν οι δύο πλευρές καταλήξουν σε κάποια συμφωνία, αυτή ενδέχεται να αμφισβητηθεί την επόμενη μέρα είτε από τρίτες χώρες της Δύσης, είτε ακόμη και από την ίδια την Ουκρανία σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Τσιτσελίκη, καθηγητή Διεθνούς Δικαίου και κοσμήτορα στο Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Μιλώντας στο ethnos.gr τονίζει ότι «είναι πάρα πολύ δύσκολο ενώ υπάρχει στρατιωτική κατοχή και πόλεμος να γίνει μια συμφωνία οριστική. Και όπως φαίνεται από τον χάρτη των στρατιωτικών επιχειρήσεων αυτές πραγματοποιούνται σε όλη την έκταση του εδάφους της Ουκρανίας. Άρα βρίσκεται υπό απειλή η χώρα και οι διαπραγματεύσεις υπό απειλή-κατά το διεθνές δίκαιο-θεωρούνται ότι δεν μπορούν να παράξουν σύννομα αποτελέσματα. Υπό απειλή δεν μπορείς να συμφωνήσεις κάτι. Μπορεί να αρθεί η νομιμότητα αυτής της πράξης της συμφωνίας» δήλωσε στο ethnos.gr ο Κωνσταντίνος Τσιτσελίκης.

Συνήθως στην ιστορία γίνεται μια ανακωχή με κάποιους όρους- στην προκειμένη περίπτωση με την απόσυρση του ρωσικού στρατού- και μετά ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις και αυτό που ζητάει ο νικητής του πολέμου. «Αν αποδειχθεί την επόμενη μέρα ότι ο Ουκρανός πρωθυπουργός, ουσιαστικά, με το πιστόλι στον κρόταφο υπέγραψε παραχώρηση ουκρανικών εδαφών (μεταβολή των συνόρων) γιατί η Ρωσία το χει δηλώσει ότι ζητάει την de facto αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία δηλ. αλλαγή του πολιτικού χάρτη στην Ευρώπη, αυτό θα μπορούσε κάποιος να το αμφισβητήσει και να πει ότι δεν ισχύει νομικά και να έχουμε μια άλλου είδους αμφισβήτηση από τις τρίτες χώρες (της Δύσης) απέναντι στη Ρωσία, είτε ακόμη και από την ίδια την Ουκρανία το οποίο περιπλέκει ακόμη περισσότερο τα πράγματα».

Χαμένες και οι δύο πλευρές από τον πόλεμο

Σχολιάζοντας την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου του ΠΑΜΑΚ τονίζει ότι δυστυχώς δεν είναι μια wn-win κατάσταση αλλά χάνουν όλοι και κυρίως η Ρωσία. Χαρακτηρίζει προβληματικό το γεγονός ότι επικαλέστηκε η Ρωσία την αρχή της αυτοδιάθεσης για τους ρωσικούς πληθυσμούς της ανατολικής Ουκρανίας σε σχέση με αυτά που έχουν συμφωνηθεί το 1990-1991 και παλιότερα μεταξύ όλων των κρατών του κόσμου και στον ΟΗΕ ότι δηλ. τα σύνορα παραμένουν απαράβατα εκτός και αν έχουμε διάλυση ενός μεγάλου κράτους το οποίο έχει εσωτερικά σύνορα και αναγνωρίζουν τα εσωτερικά του όπως είχε η πρώην Γιουγκοσλαβία. «Αυτό είναι κάτι που δημιουργεί πάρα πολλά προβλήματα για την διεθνή νομιμότητα και την βασική αρχή της μη αλλαγής συνόρων».

Δεν ευσταθούν και δεν δικαιολογούν τα επιχειρήματα Λαβρόφ την εισβολή στην Ουκρανία

Ο καθηγητής του ΠΑΜΑΚ αντικρούει το επιχείρημα του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ο οποίος επικαλέστηκε το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των περιοχών όπου ζει ισχυρή ρωσική μειονότητα, τονίζοντας ότι αυτό δεν ισχύει. «Δεν μπορεί να επικαλεστεί ένα κράτος την αρχή της αυτοδιάθεσης απ’ έξω και να εισβάλει ώστε να προστατέψει αυτές τις μειονότητες».

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ζήτημα που ισχυρίσστηκε ο Λαβρόφ σχετικά με την αποναζιστικοποίηση, εκτιμά ότι δεν μπορεί να σταθεί καθόλου ούτε καν σαν επιχείρημα. «Αυτό παραβιάζει πάλι το χάρτη των Ηνωμένων Εθνών με την βασική αρχή ότι τα κράτη δεν μπορούν να εμπλέκονται στις εσωτερικές υποθέσεις κάποιου άλλου κράτους».

Πιο ισχυρές οι οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία ακόμη και από μια στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία

Σύμφωνα με τον ίδιο, το οικονομικό κόστος των κυρώσεων ελπίζει ότι θα αναγκάσει την Ρωσία να σταματήσει τις εχθροπραξίες και να λογικευθεί με την έννοια ότι δεν συμφέρει την ίδια την Ρωσία να συνεχίσει το πλήγμα το οποίο η ίδια έχει επιφέρει στον εαυτό της. Εκτιμά ότι οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής όπως το swift και το εμπάργκο στις πτήσεις αλλά και κάθε είδους τέτοια μέτρα που πλήττουν οικονομικά την Ρωσία δεν είναι τόσο ελαφριά όσο μπορεί κανείς να φανταστεί  «Ίσως είναι πιο ισχυρά και από μια βοήθεια στρατιωτικού χαρακτήρα προς την Ουκρανία».

Το δεύτερον όπως λέει είναι ότι υπάρχει πολύ σημαντική εμππορική σχέση για όλους μέσω του αερίου που έρχεται στην Ευρώπη και καταναλώνουμε στα σπίτια μας. «Από τη μια εμείς θα χάσουμε το αέριο (έχουμε απόθεμα για ένα-δύο μήνες), ωστόσο από την άλλη πλευρά η Ρωσία θα χάσει τα έσοδα της εμπορικής σχέσης. Ο Πούτιν οδήγησε τα πράγματα έτσι ώστε να δεχτεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα ένα τεράστιο πλήγμα στην οικονομία της Ρωσίας, πέρα από τα έξοδα και το κόστος που είναι κάποια δισεκατομμύρια ευρώ κάθε μέρα αυτός ο πόλεμος».

Αμφισβήτηση του Πούτιν από μεγάλο μέρος του πληθυσμού, την αντιπολίτευση και πρώην φίλους του ολιγάρχες την επόμενη μέρα 

Ο κ. Τσιτσελίκης υποστηρίζει ότι το πάγωμα του συστήματος Swift για ρωσικές τράπεζες είναι καταστροφή και δεν συμβαδίζει με τα λογικά συμφέροντα και των ίδιων των ολιγαρχών Ρώσων και της ρωσικής οικονομίας. Ωστόσο, αποτελεί ένα μεγάλο πολιτικό ερώτημα για το ποιοι Ρώσοι ολιγάρχες στραφούν εσωτερικά εναντίον του Πούτιν τελικά. «Σίγουρα στις επιχειρήσεις που δεν υπάρχει ηθική νομιμοποίηση θα υπάρξει εσωτερική αναταραχή δηλ. έντονη αμφισβήτηση του ίδιου του Πούτιν, από μεγάλο μέρος του πληθυσμού σίγουρα, από την αντιπολίτευση και ενδεχομένως από τους πρώην φίλους του ολιγάρχες». Σε ό,τι αφορά στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό δεν αποκλείεται να επισπευσθεί το τέλος του Πούτιν στην εξουσία αλλά μπορεί, όπως λέει, να έχουμε και μια πρόσκαιρη ενδυνάμωση του Ρώσου προέδρου, ακολουθώντας έναν πιο έντονο αυταρχισμό στη διακυβέρνηση.

Ανατρέχοντας στο παρελθόν ο καθηγητής του ΠΑΜΑΚ τονίζει ότι η Ρωσία τα τελευταία 20 χρόνια πέρα από τους πολιτικούς μεγαλοϊδεατισμούς εισέβαλε και σε άλλες περιπτώσεις αλλά δεν μας ενδιέφερε τόσο πολύ τότε,  υπενθυμίζοντας ότι το 2008 μπήκε στη Γεωργία με ένα παρόμοιο τρόπο. «Έχουμε κράτη τα οποία δεν αναγνωρίζονται πέρα από την Ρωσία όπως η Αμπχαζία, η νότια Οσσετία και η Τρανσνιστερία.  Η Ρωσία έχει μια πάγια τακτική να δημιουργεί κράτη-δορυφόρους τα οποία είναι ουσιαστικά σε βάρος της κυριαρχίας ενός γειτονικού κράτους. Δεν είναι καινούργιο αυτό. Απλά τώρα έγινε με τέτοιο τρόπο που ξεπερνά κάθε προηγούμενο όριο».

Αβέβαιο αν θα αποδειχθεί νομικά ότι υπάρχει παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων απο το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και τιμωρηθούν οι ένοχοι, δηλ. ο Πούτιν ή κάποιοι στρατηγοί  

Σχολιάζοντας την κίνηση του Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου τονίζει ότι θα ξεκινήσει μια έρευνα για το αν διαπράττονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από τον ρωσικό στρατό, δηλ. ότι χτυπάει συστηματικά άμαχο πληθυσμό. «Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον και είναι η πρώτη φορά που θα γίνει αυτό από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο το οποίο συστηματικά ασχολείται τα τελευταία 20 χρόνια με υποθέσεις δικτατόρων της Αφρικής οι οποίοι παραβιάζουν συστηματικά  και μαζικά ανθρώπινα δικαιώματα. Τώρα έχουμε κάτι πολύ καινούργιο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Και δεν ξέρω κατά πόσο αυτό μπορεί να εφαρμοστεί, να γίνει μια αξιόπιστη μελέτη πάρα το ότι είναι κοινή γνώση ότι υπάρχει παραβίαση δικαιωμάτων των αμάχων σε μια ένοπλη σύρραξη. Αυτό είναι ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο και δεν ξέρω κατά πόσο μπορεί να προχωρήσει και να φτάσει στο να τιμωρηθούν οι ένοχοι, δηλ ο Πούτιν ή κάποιοι στρατηγοί».

Χωρίς νόημα η συζήτηση για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ

Ο κ. Τσιτελίκης τονίζει, τέλος, ότι όλη η συζήτηση για την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ήταν επίπλαστη και δεν είχε τόσο νόημα από την στιγμή που μπήκαν στη νατοϊκή συμμαχία η Πολωνία και οι Βαλτικές χώρες. «Έτσι και αλλιώς η Ουκρανία δεν θα μπορούσε να μπει από τη στιγμή που ο Κροάτης πρωθυπουργός είχε δηλώσει ότι θα έβαζε βέτο για την ένταξή της. Το μέλλον της ήταν πάντοτε κοντά στη Ρωσία αλλά με όχι τόσο ηγεμονικούς όρους που ήθελε ο Πούτιν. Προφανώς για αυτό υπήρξε και αυτή η αντίδραση από τον ίδιο».