Πόλεμος στην Ουκρανία: Πώς μπορεί να κλιμακωθεί και να συμπαρασύρει το ΝΑΤΟ στη σύγκρουση - Τρία σενάρια

Οι υπουργοί του ΝΑΤΟ συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες την περασμένη εβδομάδα για να συζητήσουν πόσο μακριά πρέπει να φτάσουν στην παροχή στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία. Σύμφωνα με το BBC, η πρόκληση για το ΝΑΤΟ καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου ήταν o τρόπος που θα μπορούσε να προσφέρει στην Ουκρανία σημαντική στρατιωτική υποστήριξη για να υπερασπιστεί τον εαυτό της χωρίς όμως η συμμαχία να εμπλακεί στη σύγκρουση και να οδηγηθεί σε πόλεμο με τη Ρωσία.

Η ουκρανική κυβέρνηση έχει απευθύνει πολλές φορές εκκλήσεις για βοήθεια είτε με ενίσχυση της αεράμυνας, είτα με αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού.

Το Κίεβο διαμηνύει ότι για να έχει πιθανότητα να αποκρούσει την επερχόμενη ρωσική επίθεση στην περιοχή του Ντονμπάς στα ανατολικά της χώρας, χρειάζεται επειγόντως ανεφοδιασμό των δυτικών αντιαρματικών και αντιαεροπορικών πυραύλων Javelin, NLAW (ελαφρύ αντιαρματικό όπλο επόμενης γενιάς), Stinger και Starstreak που οι δυνάμεις της έχουν ήδη χρησιμοποιήσει με μεγάλη επιτυχία σε αυτόν τον πόλεμο.

Αυτή η βοήθεια θα αποσταλεί. Όμως η Ουκρανία θέλει και ζητεί περισσότερα. Θέλει άρματα μάχης, πολεμικά αεροπλάνα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και προηγμένα πυραυλικά συστήματα αεράμυνας για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη χρήση από τη Ρωσία αεροπορικών επιδρομών και πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς που εξαντλούν σταθερά τα στρατηγικά αποθέματα καυσίμων και άλλων βασικών αγαθών της Ουκρανίας.

Τι ακριβώς, λοιπόν, αναρωτιούνται πολλοί, κρατάει πίσω το ΝΑΤΟ;  Η απάντηση σύμφωνα με το BBC είναι η ευρεία κλιμάκωση.

Ο κίνδυνος η Ρωσία να καταφύγει στη χρήση τακτικών (δηλαδή μικρής εμβέλειας) πυρηνικών όπλων ή η σύγκρουση να επεκταθεί πέρα από τα σύνορα της Ουκρανίας σε έναν ευρύτερο ευρωπαϊκό πόλεμο βρίσκεται συνεχώς στο πίσω μέρος του μυαλού των δυτικών ηγετών και εδώ το διακύβευμα είναι επικίνδυνα υψηλό.

Τι έχει δώσει η Δύση μέχρι στιγμής

Πάνω από 30 χώρες έχουν παράσχει στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, μεταξύ των οποίων 1 δισ. ευρώ (800 εκατ. λίρες) από την ΕΕ και 1,7 δισ. δολάρια (1,3 δισ. λίρες) από τις ΗΠΑ. Οι προμήθειες μέχρι στιγμής περιορίζονται σε όπλα, πυρομαχικά και αμυντικό εξοπλισμό, όπως αντιαρματικά και αντιαεροπορικά πυραυλικά συστήματα περιλαμβάνουν τα Javelins, τα οποία είναι αντιαρματικά όπλα που φέρονται στον ώμο και εκτοξεύουν πυραύλους που αναζητούν θερμότητα και τα Stingers που είναι φορητά αντιαεροπορικά όπλα που χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στο Αφγανιστάν εναντίον σοβιετικών αεροσκαφών. Το Starstreak είναι ένα φορητό σύστημα αεράμυνας βρετανικής κατασκευής.

Τα μέλη του ΝΑΤΟ φοβούνται ότι η προμήθεια βαρύτερου επιθετικού εξοπλισμού, όπως άρματα μάχης και μαχητικά αεροσκάφη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε άμεση ανοιχτή σύγκρουση με τη Ρωσία. Αυτό δεν εμπόδισε τους Τσέχους να δώσουν άρματα μάχης Τ72.

Ο πρόεδρος Πούτιν υπενθύμισε στον κόσμο από νωρίς σε αυτόν τον πόλεμο ότι η Ρωσία είναι μια δύναμη πυρηνικών όπλων και ότι μετακινεί το στρατηγικό πυρηνικό αποτρεπτικό της μέσο σε υψηλότερο βαθμό ετοιμότητας.

Οι ΗΠΑ δεν ακολούθησαν το παράδειγμά τους, καθώς δεν εντόπισαν καμία μετακίνηση ρωσικών πυρηνικών κεφαλών από τις ασφαλείς αποθήκες τους. Όμως η άποψη του Πούτιν έγινε κατανοητή. Ουσιαστικά έλεγε: «Η Ρωσία διαθέτει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, οπότε μη νομίζετε ότι μπορείτε να μας πιέσετε».

Το ρωσικό στρατιωτικό δόγμα επιτρέπει την έγκαιρη χρήση χαμηλής ισχύος, τακτικών πυρηνικών κεφαλών στο πεδίο της μάχης, γνωρίζοντας ότι η Δύση τρέφει απέχθεια για τα πυρηνικά όπλα που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί εδώ και 77 χρόνια.

Οι σχεδιαστές της στρατηγικής του ΝΑΤΟ ανησυχούν ότι μόλις σπάσει το πυρηνικό ταμπού, ακόμη και αν η ζημιά περιορίζεται σε έναν εντοπισμένο στόχο στο ουκρανικό πεδίο μάχης, τότε ο κίνδυνος κλιμάκωσης σε μια καταστροφική πυρηνική ανταλλαγή μεταξύ Ρωσίας και Δύσης ανεβαίνει αναπόφευκτα ένα σκαλοπάτι παραπάνω.
Και όμως, με κάθε φρικαλεότητα που φαίνεται να διαπράττουν Ρώσοι στρατιώτες, η αποφασιστικότητα του ΝΑΤΟ σκληραίνει και οι αναστολές περιορίζονται. Η Τσεχική Δημοκρατία έχει ήδη στείλει άρματα μάχης, τα ομολογουμένως απαρχαιωμένα Τ72 της σοβιετικής εποχής, αλλά είναι η πρώτη χώρα του ΝΑΤΟ που το κάνει. Η Σλοβακία στέλνει τα πυραυλικά συστήματα αεράμυνας S300. Και οι δύο αυτές κινήσεις θα φάνταζαν απίθανα ριψοκίνδυνες όταν ξεκίνησε αυτός ο πόλεμος.

Ο βουλευτής Tobias Ellwood, ο οποίος προεδρεύει της κοινοβουλευτικής επιτροπής άμυνας, είναι ένας από εκείνους που πιστεύει ότι ο Πούτιν μπλοφάρει όταν εγείρει το φάσμα των πυρηνικών όπλων και ότι το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να κάνει περισσότερα.

«Ήμασταν υπερβολικά προσεκτικοί στα οπλικά συστήματα που ήμασταν πρόθυμοι να παράσχουμε», λέει. «Χρειαζόμαστε μια πιο στιβαρή στάση. Δίνουμε στους Ουκρανούς αρκετά για να επιβιώσουν αλλά όχι για να νικήσουν και αυτό πρέπει να αλλάξει».

Πώς ο πόλεμος θα μπορούσε να εξελιχθεί σε πανευρωπαϊκή σύγκρουση

Πώς ακριβώς λοιπόν θα μπορούσε αυτός ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας να κλιμακωθεί σε μια ευρύτερη πανευρωπαϊκή σύγκρουση που θα συμπαρασύρει και το ΝΑΤΟ;

Υπάρχουν ορισμένα πιθανά σενάρια που αναμφίβολα θα απασχολήσουν τα μυαλά των δυτικών υπουργείων Άμυνας.
Ακολουθούν τρία μόνο από αυτά:

1. Ένας αντιπλοϊκός πύραυλος που προμήθευσε το ΝΑΤΟ και εκτοξεύθηκε από τις ουκρανικές δυνάμεις στην Οδησσό, χτυπά και βυθίζει ένα ρωσικό πολεμικό πλοίο στα ανοικτά της Μαύρης Θάλασσας με απώλεια σχεδόν 100 ναυτικών και δεκάδων πεζοναυτών. Ένας τέτοιος αριθμός νεκρών σε ένα μόνο χτύπημα θα ήταν πρωτοφανής και ο Πούτιν θα δεχόταν πιέσεις να απαντήσει με κάποια μορφή.
2. Ένα ρωσικό στρατηγικό πυραυλικό πλήγμα στοχεύει μια φάλαγγα ανεφοδιασμού στρατιωτικού υλικού που περνάει από μια χώρα του ΝΑΤΟ, όπως η Πολωνία ή η Σλοβακία, στην Ουκρανία. Εάν υπάρξουν απώλειες στην πλευρά των συνόρων του ΝΑΤΟ, αυτό θα μπορούσε δυνητικά να ενεργοποιήσει το άρθρο 5 του καταστατικού του ΝΑΤΟ, φέρνοντας ολόκληρη τη συμμαχία στην άμυνα της χώρας που δέχεται την επίθεση.
3. Εν μέσω σφοδρών μαχών στο Ντονμπάς, συμβαίνει έκρηξη σε βιομηχανική εγκατάσταση με αποτέλεσμα την απελευθέρωση τοξικών χημικών αερίων. Ενώ αυτό έχει ήδη συμβεί, δεν αναφέρθηκαν θάνατοι. Αν όμως οδηγούσε σε μαζικές απώλειες του είδους που παρατηρήθηκαν κατά τη χρήση δηλητηριωδών αερίων από τη Συρία στη Γούτα και αν διαπιστωνόταν ότι προκλήθηκε σκόπιμα από τις ρωσικές δυνάμεις, τότε το ΝΑΤΟ θα ήταν υποχρεωμένο να αντιδράσει.

Είναι απολύτως πιθανό να μην υλοποιηθεί κανένα από αυτά τα σενάρια.

«Το πρόβλημα είναι ότι ο Πούτιν είναι καλύτερος παίκτης πόκερ από εμάς»

Όμως, ενώ τα δυτικά έθνη έχουν επιδείξει έναν σπάνιο βαθμό ενότητας όσον αφορά τη σθεναρότητα της αντίδρασής τους στην εισβολή της Ρωσίας, υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι απλώς αντιδραστικά και δεν σκέφτονται ποιο θα πρέπει να είναι το τελικό παιχνίδι.

«Το μεγαλύτερο στρατηγικό ερώτημα», λέει ένας από τους πιο έμπειρους στρατιωτικούς αξιωματικούς της Βρετανίας που ζητά να μην κατονομαστεί, «είναι αν η κυβέρνησή μας ασχολείται με τη διαχείριση κρίσεων ή με την πραγματική στρατηγική». Αυτό θα απαιτούσε να το σκεφτούμε μέχρι τέλους, προσθέτει.

«Αυτό που προσπαθούμε να πετύχουμε εδώ είναι να δώσουμε στην Ουκρανία κάθε δυνατή βοήθεια, εκτός από τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρόβλημα είναι ότι ο Πούτιν είναι καλύτερος παίκτης πόκερ από εμάς».
Ο βουλευτής Tobias Ellwood συμφωνεί.

«Η Ρωσία το κάνει αυτό [σ.σ.την απειλή κλιμάκωσης] πολύ αποτελεσματικά. Και εμείς τρομάζουμε. Έχουμε χάσει την ικανότητα να ελέγχουμε το επίπεδο της κλιμάκωσης», καταλήγει.

Στ. Θ.