Ουκρανία: Τα ρωσικά στρατεύματα χρησιμοποιούν τον βιασμό ως «όπλο πολέμου»

Όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουκρανία και άρχισαν να πλησιάζουν την πρωτεύουσα, Κίεβο, ο Andrii Dereko παρακάλεσε την 22χρονη θετή του κόρη Karina Yershova να φύγει από το προάστιο όπου ζούσε. Αλλά η Yershova επέμενε ότι ήθελε να παραμείνει στην Μπούχα, λέγοντάς του: «Μην λες ανοησίες, όλα θα πάνε καλά - δεν θα υπάρξει πόλεμος».

Με τα τατουάζ και τα μακριά καστανά μαλλιά της, η Yershova ξεχώριζε στο πλήθος, είπε ο πατριός της, προσθέτοντας ότι παρά το γεγονός ότι ζούσε με ρευματοειδή αρθρίτιδα, είχε ένα έντονα ανεξάρτητο πνεύμα: «Αποφάσισε η ίδια πώς θα ζήσει». Η Yershova εργαζόταν σε ένα εστιατόριο σούσι στην Μπούχα και ήλπιζε να αποκτήσει πτυχίο πανεπιστημίου στο μέλλον, δήλωσε ο Dereko: «Ήθελε να αναπτύξει τον εαυτό της».

Καθώς οι Ρώσοι στρατιώτες περικύκλωσαν την Μπούχα στις αρχές Μαρτίου, η Yershova κρύφτηκε σε ένα διαμέρισμα μαζί με άλλους δύο φίλους της. Σε μια από τις τελευταίες φορές που ο Dereko και η σύζυγός του, Olena, άκουσαν την Yershova, τους είπε ότι είχε φύγει από το διαμέρισμα για να πάρει τρόφιμα από ένα κοντινό σούπερ μάρκετ. «Δεν πιστεύαμε ότι οι Ρώσοι θα έφταναν σε τέτοιο σημείο που θα πυροβολούσαν πολίτες», είπε. «Όλοι ελπίζαμε ότι τουλάχιστον δεν θα άγγιζαν γυναίκες και παιδιά - αλλά συνέβη το αντίθετο».

Σύμφωνα με το CNN όταν οι εβδομάδες περνούσαν χωρίς μια λέξη από την Yershova, η οικογένεια άρχισε να ψάχνει απεγνωσμένα για νέα. Η μητέρα της άφησε ένα μήνυμα στο Facebook εκλιπαρώντας όποιον γνώριζε τι της είχε συμβεί να επικοινωνήσει μαζί της.

Φίλοι, της είπαν ότι οι εικόνες μιας νεκρής γυναίκας με παρόμοια τατουάζ με της Yershova - που περιλάμβαναν ένα τριαντάφυλλο  - είχαν αναρτηθεί σε μια ομάδα Telegram που είχε δημιουργήσει ένας ντετέκτιβ στην Μπούχα, ο οποίος προσπαθούσε να αναγνωρίσει εκατοντάδες πτώματα που βρέθηκαν στην πόλη μετά την αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων από την περιοχή πριν από δύο εβδομάδες.

Ο Dereko λέει ότι οι εικόνες, τις οποίες είδε το CNN, δείχνουν το ακρωτηριασμένο σώμα της θετής του κόρης. Η αστυνομία είπε στην οικογένεια ότι είχε σκοτωθεί από Ρώσους στρατιώτες.

Φαινόταν σαν να βασανίστηκε ή να αντιστάθηκε, είπε. «Την ακρωτηρίασαν. Την πυροβόλησαν στο πόδι και στη συνέχεια της έβαλαν επίδεσμο για να σταματήσει η αιμορραγία. Και μετά την πυροβόλησαν στον κρόταφο». Ο Dereko πιστεύει επίσης ότι η Yershova κακοποιήθηκε σεξουαλικά από τα ρωσικά στρατεύματα. «Ο ανακριτής [της αστυνομίας] άφησε να εννοηθεί» ότι την είχαν βιάσει, είπε.

Το CNN δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα αυτόν τον ισχυρισμό. Οι αξιωματικοί που επέβλεψαν την υπόθεση αρνήθηκαν να σχολιάσουν στο CNN λόγω της συνεχιζόμενης έρευνας. Το CNN απευθύνθηκε στους εισαγγελείς του Κιέβου για να σχολιάσουν. Η αγωνία της οικογένειας Dereko για απαντήσεις αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη ανησυχία εν μέσω αναφορών για βιασμούς κατά τη διάρκεια του πολέμου στη χώρα.

Ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι οι ρωσικές δυνάμεις κακοποιούν σεξουαλικά γυναίκες, παιδιά και άνδρες από την έναρξη της εισβολής, χρησιμοποιώντας τον βιασμό και άλλα σεξουαλικά αδικήματα ως όπλα πολέμου. 

Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων και Ουκρανοί ψυχολόγοι με τους οποίους μίλησε το CNN λένε ότι εργάζονται νυχθημερόν για να αντιμετωπίσουν έναν αυξανόμενο αριθμό υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης στις οποίες φέρονται να εμπλέκονται Ρώσοι στρατιώτες.

Μια έκθεση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), η οποία δημοσιεύθηκε στις 13 Απριλίου, διαπίστωσε παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από τις ρωσικές δυνάμεις στην Ουκρανία, σημειώνοντας ότι «οι αναφορές δείχνουν περιπτώσεις βίας λόγω φύλου που σχετίζονται με τις συγκρούσεις, όπως βιασμός, σεξουαλική βία ή σεξουαλική παρενόχληση».

«Οι Ρώσοι στρατιώτες κάνουν ό,τι μπορούν για να δείξουν την κυριαρχία τους και ο βιασμός είναι και εδώ ένα εργαλείο», δήλωσε η ψυχολόγος Vasylisa Levchenko, η οποία ίδρυσε μια υπηρεσία που παρέχει δωρεάν συμβουλευτική σε Ουκρανούς που υποφέρουν από τραύματα που σχετίζονται με τον πόλεμο.

Η Levchenko λέει ότι το δίκτυό της, που ονομάζεται Psy.For.Peace, έχει μιλήσει με περίπου 50 γυναίκες από την περιοχή του Κιέβου που λένε ότι δέχθηκαν σεξουαλική επίθεση από Ρώσους στρατιώτες. Η ίδια δήλωσε στο CNN ότι η ομάδα ασχολείται με περιπτώσεις όπως μια 15χρονη και η μητέρα της που κακοποιήθηκαν σεξουαλικά από Τσετσένους στρατιώτες, καθώς και με τον ομαδικό βιασμό μιας άλλης γυναίκας από επτά στρατιώτες - ενώ Ουκρανοί κρατούμενοι αναγκάστηκαν να παρακολουθούν. Το CNN δεν μπόρεσε να επαληθεύσει ανεξάρτητα τον απολογισμό.

Ο βιασμός όπλο και επίδειξη πλήρους περιφρόνησης

«Το όπλο [ο βιασμός] είναι μια επίδειξη πλήρους περιφρόνησης για τον [ουκρανικό] λαό», δήλωσε η Levchenko , προσθέτοντας ότι πρόκειται για ένα όπλο που έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από τα θύματα των μεμονωμένων επιθέσεων: «Υπάρχουν άνθρωποι που αισθάνονται ένοχοι που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, ένοχοι που επιβίωσαν, που βλέπουν έναν άνθρωπο να πεθαίνει μπροστά τους».

Η Ρωσία έχει επανειλημμένα αρνηθεί ότι στοχοποιεί αμάχους από την έναρξη του πολέμου - ισχυρισμός που διαψεύδεται από πολυάριθμες επιθέσεις που έχουν επαληθευτεί από το CNN και άλλους ειδησεογραφικούς οργανισμούς. Το CNN έχει επικοινωνήσει με το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας για σχόλια.

Σπάζοντας το ηθικό

Η Alyona Krivulyak, επικεφαλής της εθνικής τηλεφωνικής γραμμής της La Strada-Ukraine - μιας ομάδας που διεξάγει εκστρατείες κατά της έμφυλης βίας - δήλωσε στο CNN ότι η τηλεφωνική γραμμή έχει λάβει εννέα αναφορές βιασμών από όλη τη χώρα, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν ομαδικοί βιασμοί γυναικών.

«Ο βιασμός είναι ένα μέσο πολέμου κατά του άμαχου πληθυσμού -- ένα μέσο καταστροφής του ουκρανικού έθνους», είπε.
Η ψυχολόγος Alexandra Kvitko, η οποία εργάζεται σε μια τηλεφωνική γραμμή για θύματα τραυμάτων που λειτουργεί από τον διαμεσολαβητή της Ουκρανίας με την υποστήριξη της UNICEF, δήλωσε ότι έχει ακούσει δεκάδες μαρτυρίες για σεξουαλική βία που σχετίζεται με συγκρούσεις.

«Αυτή η ποσότητα σεξουαλικής βίας, αυτό το είδος κτηνωδίας δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν», δήλωσε στο CNN. Στα πέντε χρόνια που ασκεί το επάγγελμά της, η Kvitko δήλωσε ότι είχε ασχοληθεί μόνο με 10 περιπτώσεις σεξουαλικής βίας πριν από την εισβολή. «Τώρα, μέσα σε λίγες εβδομάδες εργασίας έχω 50 περιπτώσεις, και δεν πρόκειται μόνο για γυναίκες - πρόκειται για παιδιά, αγόρια και άνδρες», είπε.

Ο βιασμός χρησιμοποιείται για να σπάσει το ηθικό των Ουκρανών, είπε, «για να σταματήσει ο κόσμος να αντιστέκεται». Η Kvitko είπε ότι όταν μια γυναίκα έτρεξε στο δρόμο για να εμποδίσει τους στρατιώτες να βιάσουν την 19χρονη αδελφή της, «ένας στρατιωτικός ήρθε, την άρπαξε και της είπε: "Όχι! Κοίτα! Πες σε όλους ότι αυτό θα συμβεί σε κάθε ναζιστική πόρνη"».

Κάθε τέτοια πράξη σεξουαλικής βίας που σχετίζεται με συγκρούσεις - βιασμός, εξαναγκαστική πορνεία, εξαναγκαστική εγκυμοσύνη - θεωρείται έγκλημα πολέμου και παραβίαση των διεθνών νόμων περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δήλωσε η Charu Lata Hogg, ιδρύτρια της οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων All Survivors Project, η οποία ερευνά τη σεξουαλική βία κατά των ανδρών που σχετίζεται με συγκρούσεις.

«Είτε αυτό πυροδοτείται στο πλαίσιο ενός πατριαρχικού και στρατιωτικοποιημένου ανδρισμού, είτε ασκείται ως ειδικός στόχος του πολέμου, είτε συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι βρίσκουν έναν πληθυσμό στο έλεός τους και ως εκ τούτου αποφασίζουν να προκαλέσουν περαιτέρω βλάβη», εξακολουθεί να αποτελεί έγκλημα πολέμου, δήλωσε η Lata Hogg στο CNN.

Αλλά ακόμη και καθώς οι Ουκρανοί και οι διεθνείς εισαγγελείς του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ) συλλέγουν στοιχεία για τα ρωσικά εγκλήματα πολέμου, πολλά θύματα σεξουαλικής κακοποίησης δεν είναι ακόμη έτοιμα να μιλήσουν σε αξιωματούχους για τις δοκιμασίες τους, δήλωσε ο Levchenko.

«Όλοι οι ψυχολόγοι μας πρέπει να παρέχουν στις γυναίκες τις επαφές της εισαγγελίας, ώστε όταν είναι έτοιμες, οι γυναίκες να μπορούν να ζητήσουν νομική βοήθεια», δήλωσε η ψυχολόγος Levchenko , προσθέτοντας ότι καμία από τις πελάτισσές της δεν έχει απευθυνθεί μέχρι στιγμής στους ουκρανούς εισαγγελείς. Η Levchenko δήλωσε ότι πολλά από τα θύματα - γυναίκες, άνδρες και παιδιά - χρειάζονται χρόνο για να επουλωθούν προτού μιλήσουν στις αρχές.

Την Παρασκευή ο Andrii Niebytov, ο επικεφαλής της αστυνομίας του Κιέβου, δήλωσε ότι οι αξιωματικοί του είχαν επιβεβαιώσει μόνο μία υπόθεση ύποπτου βιασμού μέχρι στιγμής στην περιοχή. «Έχουμε [ακούσει] τέτοιες αναφορές από ξένους, αλλά όταν μιλάμε με γυναίκες, αρνούνται να επιβεβαιώσουν ή να αρνηθούν τέτοιες πληροφορίες», δήλωσε.