Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ο Πούτιν με τον πόλεμο στην Ουκρανία; Η ιστορική φράση του Κένεντι για τα πυρηνικά όπλα και η διέξοδος της Δύσης στον Ρώσο πρόεδρο

Αναλογιζόμενος την κρίση των πυραύλων της Κούβας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Κένεντι προειδοποίησε κάποτε ότι οι πυρηνικές δυνάμεις «πρέπει να αποφεύγουν τις αντιπαραθέσεις εκείνες που φέρνουν τον αντίπαλο ενώπιον της επιλογής μιας ταπεινωτικής υποχώρησης ή ενός πυρηνικού πολέμου».

Η αναμέτρηση των ΗΠΑ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν για την Ουκρανία δεν αντικατοπτρίζει ακόμη το μπρα ντε φερ που έφερε τη Σοβιετική Ένωση και τη Δύση στα πρόθυρα του πυρηνικού Αρμαγεδδώνα τον Οκτώβριο του 1962. Αλλά η ιστορική φράση που εκστόμισε τότε ο Κένεντι, ηχεί οδυνηρά καθώς ο Πούτιν στριμώχνεται στη γωνία από την ηρωική αντίσταση της Ουκρανίας και την εντατική μεταφορά όπλων και πυρομαχικών αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ουκρανία, εκτιμά το CNN σε εκτενή του ανάλυση για τις στρατηγικές επιλογές που έχει μπροστά του ο Πούτιν.

Ο δίδυμος στόχος του Μπάιντεν και η στρατηγική εξόδου του Πούτιν

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος ανέκαθεν δήλωνε ότι οι δίδυμοι στόχοι του είναι να βοηθήσει την Ουκρανία να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να αποφύγει μια άμεση κλιμάκωση με τον Πούτιν που θα μπορούσε να διακινδυνεύσει πυρηνικό πόλεμο, φαίνεται να έχει μελετήσει την προειδοποίηση του JFK.

Σε μια φιλανθρωπική εκδήλωση στο Potomac του Μέριλαντ, το βράδυ της Δευτέρας, ο Μπάιντεν εκμυστηρεύτηκε ότι ανησυχεί ότι ο Πούτιν δεν έχει ακόμη σχεδιάσει μια έξοδο από τον πόλεμο, παρά την «υπολογιστική» φύση του πρώην αξιωματικού της KGB.

Ανώτεροι αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας, εν τω μεταξύ, παραδέχονται ότι δεν γνωρίζουν ακόμη τι είδους σταδιακή ρωσική επιτυχία στην ανατολική και νότια Ουκρανία θα επέτρεπε στον Πούτιν να κηρύξει ένα είδος νίκης και να αποκλιμακώσει τον πόλεμο, αναφέρει το CNN.

Όλα αυτά προκαλούν ανησυχία: Αλλά είναι μια ανησυχία που φαίνεται κάπως ασυμβίβαστη με την πολιτική των ΗΠΑ. Εξάλλου, ο ρητά δηλωμένος στόχος της Ουάσινγκτον για την υποστήριξη της Ουκρανίας είναι να χάσει ο Πούτιν τον πόλεμο. Ο Μπάιντεν ζήτησε από το Κογκρέσο 33 δισεκατομμύρια δολάρια για την αποστολή στρατιωτικής και άλλης βοήθειας στην Ουκρανία και η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε την Τρίτη ένα νομοσχέδιο ύψους περίπου 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουάσινγκτον πλημμυρίζει το πεδίο της μάχης με αντιαρματικούς και αντιαεροπορικούς πυραύλους, ραντάρ, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βλήματα πυροβολικού και οβιδοβόλα.

Αυτή η επιθετική δυτική προσέγγιση, η αργή πρόοδος του πολέμου φθοράς του Πούτιν και η έλλειψη διπλωματικών προσπαθειών για τον τερματισμό του πολέμου σημαίνουν ότι είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Ρώσος ηγέτης θα στριμωχτεί ακόμη περισσότερο σε μια επικίνδυνη γωνία.

Η μόνη επιλογή εξόδου του Πούτιν αυτή τη στιγμή φαίνεται να είναι η συνθηκολόγηση και η σιωπηρή παραδοχή ότι η δυτική προσπάθεια, σε συνδυασμό με το σθεναρό ουκρανικό θάρρος, τον νίκησε - μια θέση που θα ήταν πολιτικά αδύνατο να υιοθετηθεί.

Πόσο μακριά θα έφτανε ο Πούτιν;

Δεν υπάρχει πραγματική συναίνεση σχετικά με το τι θα μπορούσε να κάνει ο Πούτιν αν είναι απελπισμένος. Ενώ δεν συμμερίζεται τη λογική και ακριβή άποψη της Ουάσινγκτον ότι χάνει τον πόλεμο, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι είναι αυτοκτονικός και ότι θα διακινδύνευε μια πλήρους κλίμακας πυρηνική αντιπαράθεση δοκιμάζοντας την αποφασιστικότητα της Δύσης.

Αρκετοί ανώτεροι Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει δημοσίως τον φόβο ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να καταφύγει σε χαμηλότερης απόδοσης τακτικά πυρηνικά όπλα ως εναλλακτική λύση σε μια ταπεινωτική ήττα στην Ουκρανία. Υπήρξε κάποια ανακούφιση ως προς αυτό το θέμα την Τρίτη, όταν η Διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Άβριλ Χέινς δήλωσε σε επιτροπή του Κογκρέσου ότι η άποψη των ΗΠΑ είναι ότι δεν υπάρχει «άμεση πιθανότητα ο Πούτιν να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα». Και ο διευθυντής της Υπηρεσίας Πληροφοριών Άμυνας, αντιστράτηγος Σκοτ Μπέριερ, δήλωσε ότι η εκτίμηση αυτή περιλαμβάνει επίσης τα τακτικά πυρηνικά όπλα. Αλλά δεν είναι καθόλου κινδυνολογικό να εξετάζουμε την πιθανότητα, θεωρεί το CNN. Ο Πούτιν έχει αποδείξει ότι είναι ένας αδίστακτος ηγέτης με ελάχιστες ενδοιασμούς για την πρόκληση μαζικών απωλειών.

Ο πόλεμός του στην Ουκρανία περιλάμβανε ανελέητους βομβαρδισμούς και βομβαρδισμούς κατοικημένων περιοχών, σχολείων, σταθμών και καταφυγίων, καθώς και προφανή εγκλήματα πολέμου από τα στρατεύματά του. Χιλιάδες στρατιώτες του έχουν πεθάνει. Και ο Πούτιν έχει ήδη χρησιμοποιήσει όπλα μαζικής καταστροφής - για παράδειγμα, στοχεύοντας Ρώσους αποστάτες σε βρετανικό έδαφος με ραδιενεργά στοιχεία και νευροτοξικούς παράγοντες - χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τους αμάχους, σύμφωνα με τη βρετανική κυβέρνηση.

Η προθυμία της Ρωσίας να απειλήσει με τη χρήση πυρηνικών όπλων -- με έναν τρόπο που η Σοβιετική Ένωση σπάνια έκανε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου -- για να τρομοκρατήσει το δυτικό κοινό, εν τω μεταξύ, υπογραμμίζει το είδος του πλεονεκτήματος που μπορεί να προσφέρει το πιο τρομακτικό οπλοστάσιο στον κόσμο στα κράτη-παρίες που θέλουν να προλάβουν το ενδεχόμενο δυτικής επέμβασης.

Ο Πούτιν δεν δείχνει κανένα σημάδι ότι κοιτάζει την έξοδο

Αν και οι ΗΠΑ μπορούν να επικριθούν για την αποτυχία τους να δώσουν στον Πούτιν το είδος της διεξόδου για το οποίο εικάζει ο Μπάιντεν, μια τέτοια πρωτοβουλία θα ήταν δύσκολη - και ίσως να μην λειτουργούσε ούτως ή άλλως.

Κατ' αρχάς, ο Πούτιν δεν κοιτάζει την έξοδο: Ενώ ο πόλεμος είναι μια οικονομική, στρατιωτική και στρατηγική καταστροφή για τη Ρωσία, ο ηγέτης του Κρεμλίνου πορεύεται με τη δική του λογική. Αν δεν μπορεί να ελέγξει ολόκληρη την Ουκρανία ή να ανατρέψει την κυβέρνησή της, η δημιουργία τεράστιας ανθρώπινης και υλικής καταστροφής που εμποδίζει την Ουκρανία να λειτουργήσει ως κανονική οικονομία και τιμωρεί τις φιλοδοξίες της να ενταχθεί στη Δύση μπορεί να είναι αρκετή -- και θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτρεπτικά για άλλα κράτη της πρώην σοβιετικής τροχιάς.

Αυτός ίσως ένας λόγος για τον οποίο η Χέινς πρότεινε την Τρίτη ότι ο Ρώσος ηγέτης «προετοιμάζεται για μια παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία, κατά τη διάρκεια της οποίας εξακολουθεί να σκοπεύει να επιτύχει στόχους πέραν του Ντονμπάς». Αλλά προειδοποίησε ότι η αναντιστοιχία μεταξύ των στρατιωτικών δυνατοτήτων του Πούτιν και των φιλοδοξιών του σημαίνει ότι θα μπορούσε να αναγκαστεί να επιστρέψει σε αυτή την επικίνδυνη γωνία - και να ξεσπάσει.

«Η τρέχουσα τάση αυξάνει την πιθανότητα ο πρόεδρος Πούτιν να στραφεί σε πιο δραστικά μέσα, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής στρατιωτικού νόμου, του αναπροσανατολισμού της βιομηχανικής παραγωγής ή δυνητικά κλιμακούμενων στρατιωτικών ενεργειών για να απελευθερώσει τους πόρους που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων του, καθώς η σύγκρουση παρατείνεται ή εάν αντιληφθεί ότι η Ρωσία χάνει στην Ουκρανία», δήλωσε χαρακτηριστικά.

Η ιδέα ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να βγει από το στρατηγικό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται, καταρρέει και για δύο άλλους λόγους:

Πρώτον, ο Ρώσος ηγέτης αρνήθηκε όλες τις διπλωματικές παρακάμψεις, τις παρακλήσεις και τις προειδοποιήσεις για αποκλιμάκωση της σύγκρουσης πριν από την εισβολή. Τώρα το διακύβευμα για το προσωπικό του κύρος, την πολιτική του θέση και τη φήμη της Ρωσίας - καθώς και για την κρίση της ιστορίας - είναι πιο έντονο. Μάλιστα, την Τρίτη υπήρξαν σημάδια μιας πιθανής νέας κλιμάκωσης, καθώς η Λευκορωσία μετέφερε ειδικές δυνάμεις στα σύνορα της Ουκρανίας, επικαλούμενη αυτό που ισχυρίστηκε ότι ήταν δυτική επίθεση.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο μπορεί να μην είναι η κατάλληλη στιγμή για διπλωματία έγκειται στην πεποίθηση Δυτικών χωρών, όπως το Λονδίνο και η Ουάσινγκτον, ότι οι δυνάμεις του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πλημμυρισμένες με δυτικά όπλα, ενδεχομένως να μπορούν κερδίσουν τον πόλεμο -- και ίσως τελικά το κάνουν. Η Ουκρανία είναι, άλλωστε, το αδικημένο μέρος, το οποίο υπέστη μια απρόκλητη εισβολή.

Και μέχρι στιγμής, ο Πούτιν δεν έχει βάλει στο στόχαστρο νηοπομπές όπλων που κατευθύνονται στην Ουκρανία σε έδαφος του ΝΑΤΟ ή δεν έχει οργανώσει μεγάλες κυβερνοεπιθέσεις εναντίον δυτικών στόχων - τουλάχιστον καμία που να είναι δημόσια γνωστή. Και οι δύο παραλείψεις υποδηλώνουν τη δύναμη της αποτροπής. Αλλά καθώς ο πόλεμος παρατείνεται, με τον διαρκή κίνδυνο μιας κλιμάκωσης ή ενός λανθασμένου υπολογισμού που θα προκαλέσει μια ευρύτερη σύγκρουση, μπορεί να ανοίξουν ρωγμές στο φρούριο της δυτικής ενότητας.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος προσπάθησε ανεπιτυχώς να πείσει τον Πούτιν να μην εισβάλει στην Ουκρανία, καταδίκασε την πολεμοχαρή ρητορική του Ρώσου ηγέτη την Ημέρα της Νίκης. Αλλά είπε επίσης ότι τελικά η Ουκρανία και η Ρωσία θα πρέπει να καθίσουν και να μιλήσουν για ειρήνη - ένας σκοπός που δεν θα εξυπηρετηθεί από την «ταπείνωση» της Μόσχας. Στη συνέχεια, ο Μακρόν μίλησε με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, σύμμαχο του Πούτιν, την Τρίτη, μετά την οποία το Μέγαρο των Ηλυσίων δήλωσε ότι συμφώνησαν «για το επείγον της κατάπαυσης του πυρός».

Και υπήρξε μια εντυπωσιακή στιγμή στο Οβάλ Γραφείο την Τρίτη, όταν ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι, αφού επαίνεσε την ενότητα της Δύσης για την Ουκρανία και καταδίκασε τη ρωσική εισβολή, είπε το εξής στον Μπάιντεν μπροστά στις κάμερες: «Πρέπει να σας πω ότι στην Ιταλία και στην Ευρώπη τώρα, οι άνθρωποι θέλουν να βάλουν ένα τέλος ... σε αυτές τις σφαγές, σε αυτή τη βία, σε αυτή τη σφαγή που συμβαίνει. Και οι άνθρωποι σκέφτονται τι μπορούμε να κάνουμε για να φέρουμε την ειρήνη».

«Τουλάχιστον θέλουν να σκεφτούν την πιθανότητα να υπάρξει κατάπαυση του πυρός και να αρχίσουν και πάλι αξιόπιστες διαπραγματεύσεις. Αυτή είναι η κατάσταση αυτή τη στιγμή. Νομίζω ότι πρέπει να σκεφτούμε σε βάθος πώς θα το αντιμετωπίσουμε αυτό», ανέφερε. Τα σχόλιά του αντανακλούν μια αυξανόμενη νευρικότητα ότι χωρίς κάποιου είδους εξωτερική παρέμβαση, ο Πούτιν θα μπορούσε κάλλιστα να στριμωχτεί στη γωνία για την οποία μιλούσε ο Κένεντι σε μια ομιλία του στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο τον Ιούνιο του 1963.

Μήνες νωρίτερα, καθώς ο κόσμος είχε κρατήσει την αναπνοή του υπό τον φόβο ενός πυρηνικού πολέμου, ο Κένεντι είχε μεθοδεύσει έναν τρόπο ώστε ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ να παραιτηθεί χωρίς να χάσει το πρόσωπό του στην αντιπαράθεση για την Κούβα. Έξι δεκαετίες αργότερα, κάποιο είδος παρόμοιας προσαρμογής, όσο επώδυνο και αν είναι αυτό, θα μπορούσε να απαιτηθεί για τον Πούτιν.