Εντείνεται η υπαρξιακή κρίση στην Ισπανία

Σε αχαρτογράφητα νερά πλέει από την Παρασκευή η Ισπανία. ∆εν είναι µόνο γιατί ο πρωθυπουργός της σοσιαλιστικής κυβέρνησης µειοψηφίας αναγκάστηκε να ανακοινώσει εκλογές, υπό την πίεση της απόρριψης του προϋπολογισµού που πρότεινε, αλλά -κυρίως- γιατί η ισπανική κοινωνία βρίσκεται ενώπιον της µεγαλύτερης κρίσης των τελευταίων χρόνων, που δεν είναι άλλη από την καταλανική. Η αντιµετώπιση των πολιτικών κοµµάτων απέναντι στους διεκδικητές της ανεξάρτητης Καταλονίας είναι το βασικότερο θέµα στην ατζέντα των εκλογών που θα διεξαχθούν τον Απρίλιο.

Σε αυτό συµφωνούν τόσο η Ιρέν Μαρτίν, επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικών Επιστηµών στη Μαδρίτη, όσο και τέσσερις Ισπανοί δηµοσιογράφοι από τα µεγαλύτερα µέσα ενηµέρωσης της χώρας, που µίλησαν στο «Εθνος της Κυριακής». Υπό αυτό το πρίσµα, άλλα θέµατα όπως το Μεταναστευτικό και η οικονοµία -η οποία, παρά την ανεργία που παραµένει στην «κορυφή» της ΕΕ, καταγράφει ανάπτυξη- µπαίνουν σε δεύτερο πλάνο. Στην υπαρξιακού τύπου κρίση που αντιµετωπίζει η χώρα έχει προστεθεί ακόµη µία ανησυχία, που αφορά στην άνοδο της ακροδεξιάς που έχει σπεύσει να εκµεταλλευτεί την κρίση στην Καταλονία.

Ήδη το VOX -όπως λέγεται- έχει δώσει δυναµικό «παρών» στην Ανδαλουσία, καταρρίπτοντας το ταµπού που επικρατούσε στη χώρα µετά τη δικτατορία του Φράνκο. Οπως λένε οι ειδικοί, το κόµµα αναµένεται να γνωρίσει άνοδο και στις επερχόµενες εκλογές – ειδικά στις ευρωεκλογές. «Η κυβέρνηση που προέκυψε από την πρόταση µοµφής τον περασµένο Ιούνιο ήταν πολύ αδύναµη από την αρχή, έχοντας 85 από τους 350 βουλευτές του Κοινοβουλίου. Τότε είχε την υποστήριξη των Podemos (σ.σ.: Αριστεράς), όπως και των Βάσκων και των Καταλανών εθνικιστών» εξηγεί η Ιρέν Μαρτίν, επίκουρη καθηγήτρια στο Τµήµα Πολιτικών Επιστηµών και ∆ιεθνών Σχέσεων του Αυτόνοµου Πανεπιστηµίου της Μαδρίτης.

Η ψηφοφορία του προϋπολογισµού συνέπεσε µε την επόµενη µέρα της έναρξης της ιστορικής δίκης σε βάρος των µελών της καταλανικής κυβέρνησης. Δώδεκα αποσχιστές ηγέτες κατηγορούνται -µεταξύ άλλων- για εθνική προδοσία, αντιµετωπίζοντας ποινές κάθειρξης έως και 25 ετών. Την ίδια ώρα, ο πρώην επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης Κάρλας Πουτζδεµόν βρίσκεται µε τρεις πρώην υπουργούς του στο Βέλγιο...

«Κατά τη γνώµη µου είναι η πιο σηµαντική νοµική διαδικασία στην πρόσφατη Ιστορία της Ισπανίας, αφού είναι η πρώτη φορά που µια νόµιµη κυβέρνηση, η οποία ανακήρυξε µονοµερώς την ανεξαρτησία της περιοχής της, βρίσκεται ενώπιον της ∆ικαιοσύνης» λέει ο Χοσέ-Λουίς Κονθεχέρο, ανταποκριτής στις Βρυξέλλες του συντηρητικού ραδιοφώνου «Cadena COPΕ», που είναι ένα από τα πιο σηµαντικά Μέσα στην Ισπανία µε εκατοµµύρια ακροατές. «Με την πρόταση του εισαγγελέα θα πάρουµε µια σηµαντική εικόνα για τι θα σηµάνει στο µέλλον τόσο για την Καταλονία όσο και για το εσωτερικό της Ισπανίας».

Σε αυτό το κλίµα, κατά την ψηφοφορία του προϋπολογισµού την περασµένη Τετάρτη, η κυβέρνηση δεν κατάφερε να λάβει την υποστήριξη των Καταλανών. «Τα καταλανικά κόµµατα ήταν σε συνοµιλίες µε την κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός Σάντσεθ είπε ότι η κυβέρνηση δεν µπορεί να δεχθεί αντισυνταγµατικές προτάσεις, όπως ένα νέο δηµοψήφισµα ή παρέµβαση στο δικαστικό σύστηµα, για να υπάρξει µια πιο ήπια ποινή για τους Καταλανούς πολιτικούς που δικάζονται» λέει η επίκουρη καθηγήτρια.

Η ατζέντα των εκλογών

Οι Καταλανοί διεκδικούν ρόλο ρυθµιστικού παράγοντα στην ισπανική πολιτική σκηνή, πιέζοντας για... αντίδωρα προκειµένου να δώσουν στήριξη. Παρότι γνωρίζουν ότι η ανάδειξη µιας δεξιάς κυβέρνησης συνασπισµού θα µπορούσε να οδηγήσει σε οριστική ρήξη, δεν θέλησαν να κάνουν πίσω. «Αυτό που δεν είναι σαφές είναι γιατί η κυβέρνηση θέλησε να διακόψει τις συνοµιλίες µε τα καταλανικά κόµµατα.

Υπήρξαν παράπονα στο Σοσιαλιστικό Κόµµα ή είναι το αποτέλεσµα της πίεσης από την αντικυβερνητική διαδήλωση της περασµένης Κυριακής, όπου οι συγκεντρωµένοι διαµαρτύρονταν κατά της ικανοποίησης πολλών αιτηµάτων για τους αυτονοµιστές;» αναρωτιέται η επίκουρη καθηγήτρια. Συνεπώς, «στις επερχόµενες εκλογές η ατζέντα κυριαρχείται από το θέµα της Καταλονίας. ∆εύτερο έρχεται το Μεταναστευτικό. Η οικονοµία δεν είναι βασικό θέµα, γιατί η κατάσταση δεν είναι κακή.

Οι µισθοί αυξάνονται σταδιακά, αλλά παραµένουν χαµηλοί, ωστόσο υπάρχει ανάπτυξη που οφείλεται κυρίως στις εξαγωγές και στον τουρισµό» συµπληρώνει ο Μπερνάρντο ντε Μιγκέλ, επικεφαλής του γραφείου της σηµαντικότερης ισπανικής εφηµερίδας, «El Pais», στις Βρυξέλλες. Πράγµατι, το οικονοµικό µέτωπο πάει καλά. «Η οικονοµία ξεπερνά τον µέσο όρο της ΕΕ και η τάση αυτή αναµένεται να συνεχιστεί. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που εξηγούν αυτήν την ανάπτυξη. Πρώτον, υπήρξαν διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις που συνέβαλαν στη βελτίωση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας και στη µακροπρόθεσµη οικονοµική βιωσιµότητα.

Δεύτερον, η οικονοµική δοµή έχει επίσης µετατοπιστεί προς τις εξαγωγές» λέει ο Μικέλ Ροτς, βοηθός αρχισυντάκτη στην «El Confidencial», µία από τις πιο σηµαντικές ιστοσελίδες της Ισπανίας. «Επίσης υπήρξαν ούριοι άνεµοι, όπως για παράδειγµα τα νοµισµατικά κίνητρα της ΕΚΤ και οι χαµηλότερες τιµές ενέργειας για πολλά χρόνια. Το κυριότερο θέµα εδώ είναι ότι όλες οι ισπανικές κυβερνήσεις δεν έχουν καταφέρει να µειώσουν τον λόγο χρέους/ΑΕΠ. Αυτό σηµαίνει ότι εάν υπάρξει µια σοβαρή ύφεση τώρα, υπάρχει πολύ λιγότερος χώρος για... µανούβρα απ’ ό,τι το 2008. Η Ισπανία εισήλθε στην οικονοµική κρίση του 2008 µε αναλογία 35% χρέος/ΑΕΠ. Τώρα είναι περίπου 98% και πέφτει µε πολύ αργούς ρυθµούς» προσθέτει.

«Aνησύχια»

«Σε γενικές γραµµές, παρότι η ισπανική οικονοµία λειτουργεί καλά τα τελευταία χρόνια, υπάρχουν ορισµένα στοιχεία που προκαλούν ανησυχία, ιδιαίτερα το υψηλό επίπεδο ανεργίας -παρά την πτώση που σηµειώθηκε τα τελευταία χρόνια- και το δηµόσιο χρέος. Οι ανισότητες είναι, κατά τη γνώµη µου, ακόµη µία πηγή ανησυχίας» τονίζει ο Αντόνιο Σουάρεθ-Μπουσταµάντε Ανάγια από το πρακτορείο «Europa Press». «Οι εκλογές φοβάµαι ότι θα προκαλέσουν περαιτέρω αναστάτωση. Εκτός από τα εσωτερικά ζητήµατα, η Ισπανία είναι µία από τις ευρωπαϊκές χώρες που θα µπορούσε να υποφέρει περισσότερο από την απόσυρση των νοµισµατικών κινήτρων από την ΕΚΤ και την αύξηση των επιτοκίων.

Άλλοι παγκόσµιοι παράγοντες, όπως το Brexit και οι εµπορικές εντάσεις, θα µπορούσαν επίσης να επηρεάσουν την ισπανική οικονοµία». «Υπάρχουν ακόµα σηµαντικά οικονοµικά προβλήµατα, όπως η µακροχρόνια ανεργία και οι επισφαλείς θέσεις εργασίας. Ο κατώτατος µισθός αυξήθηκε από 735,9 σε 900 ευρώ τον Ιανουάριο και αφορά περίπου 500.000 άτοµα, δηλαδή το 3,5% των εργαζοµένων. Και παρά το γεγονός ότι ο προϋπολογισµός δεν εγκρίθηκε, η αύξηση θα ισχύσει, αφού είχε εγκριθεί από κυβερνητικό διάταγµα της προηγούµενης κυβέρνησης. Επηρεάζει περισσότερο νέους, αλλά η επισφάλεια στην εργασία προκαλεί τεράστιο πρόβληµα» υπογραµµίζει η καθηγήτρια Ι. Μαρτίν.

«Οι σοσιαλιστές θα προσπαθήσουν να διχάσουν τη Δεξιά»

Το Σοσιαλιστικό Κόµµα του Πέδρο Σάντσεθ προηγείται στις δηµοσκοπήσεις, όµως δεν φαίνεται να µπορεί να αντιµετωπίσει µια ∆εξιά που δείχνει ενωµένη. Για την επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικών Επιστηµών Ιρέν Μαρτίν, ο Σάντσεθ θα προσπαθήσει να εκµεταλλευτεί πολιτικά την «απειλή» της ∆εξιάς αλλά και τη συνεργασία της µε το ακροδεξιό VOX.

«Επίσης θα προσπαθήσει να δείξει ότι δεν είναι διατεθειµένος να ενδώσει στους Καταλανούς αποσχιστές». «Το Σοσιαλιστικό Κόµµα του Σάντσεθ θα προσπαθήσει να διχάσει τη ∆εξιά. Οι αποσχιστές της Καταλονίας είναι επίσης διχασµένοι» απαντά ο Μπερνάρντο Μικέλ από την εφηµερίδα «El Pais». «Για την άνοδο του VOX, οι λόγοι είναι αρκετοί. Ο βασικότερος ωστόσο είναι το θέµα της Καταλονίας και δευτερευόντως το Μεταναστευτικό, επειδή η Ανδαλουσία έχει δεχθεί κύµα µεταναστών από την Αφρική» εξηγεί ο δηµοσιογράφος του «COPE».

«Ενα από τα βασικά ζητήµατα πίσω από το αίτηµα των Καταλανών για ανεξαρτησία είναι η συµβολή τους στα ταµεία αλληλεγγύης µε τις φτωχότερες περιφέρειες. Και η Ανδαλουσία είναι µία από αυτές» λέει η Ι. Μαρτίν. Οπως µας εξηγεί, «η καταλανική κρίση ενεργοποίησε κοµµάτια της ∆εξιάς που είχαν κουραστεί από το Λαϊκό Κόµµα που συµµετείχε σε πάρα πολλά σκάνδαλα διαφθοράς και το οποίο θεωρήθηκε ήπιο στις αντιδράσεις του έναντι των αποσχιστών. Από την άλλη, οι σοσιαλιστές βρίσκονταν στην εξουσία για 36 χρόνια χωρίς διακοπή, γεγονός που οδήγησε σε συµφωνία µεταξύ των τριών κοµµάτων για το δικαίωµά τους να ρίξουν την κυβέρνηση.

Οι ψηφοφόροι του VOX είναι µισθωτοί υψηλής µισθολογικής κλίµακας και η επιτυχία του δεν συνδέεται σαφώς µε την ανεργία, ούτε µε τη µετανάστευση, σε αντίθεση µε άλλα ριζοσπαστικά λαϊκά κόµµατα στην Ευρώπη» αναφέρει. «Τώρα στην Ισπανία βλέπεις την ισπανική σηµαία παντού. Στη δική µου τη γενιά, η σηµαία και ο εθνικός ύµνος της Ισπανίας ήταν συνδεδεµένα µε τη ∆εξιά, έφερναν άλλες µνήµες στο µυαλό. Είχαµε σεβασµό, αλλά δεν βάζαµε τη σηµαία στα µπαλκόνια µας. Τώρα, αν πας στη Μαδρίτη, βλέπεις παντού σηµαίες. Σε αυτήν την αλλαγή, καταλύτης ήταν το θέµα της Καταλονίας» περιγράφει ο Μπερνάρντο Μικέλ της «El Pais».

Ρωτήσαµε την επίκουρη καθηγήτρια αν υπάρχει κάτι κοινό ανάµεσα σε Ισπανία και Ελλάδα. «Παρότι και στις δύο χώρες έχουµε κυβέρνηση µειοψηφίας, δεν υπάρχει στην πραγµατικότητα οµοιότητα. Η κυβέρνηση στην Ισπανία ήταν πολύ πιο αδύναµη – ο Αλ. Τσίπρας χρειάστηκε πέντε ψήφους για πλειοψηφία, ο Π. Σάντσεθ 90! Επίσης στην Ισπανία το βασικό θέµα είναι η Καταλονία, που φυσικά δεν υπάρχει στην Ελλάδα και ούτε µπορεί να συγκριθεί µε το ζήτηµα της Βόρειας Μακεδονίας» µας απαντά.

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram