Μάστιγα σε όλη την Ευρώπη οι απάτες στο ελαιόλαδο: Πώς η «αγροτική μαφία» εξαπατά καταναλωτές και παραγωγούς

Εκτενές άρθρο για το ελαιόλαδο και την τιμή που συνεχώς καταγράφει άνοδο δημοσίευσε το CNN το οποίο τονίζει ότι η αγορά ελαιόλαδου εκτιμάται σε 22,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022 και αναμένεται να αυξηθεί εκθετικά κατά την επόμενη δεκαετία, καθώς αποτελεί βασικό συστατικό της μεσογειακής διατροφής και κουλτούρας εδώ και χιλιετίες.

Απάτες στην πώληση του «υγρού χρυσού»

Όπως σημειώνει το CNN, πίσω από τα πιο δημοφιλή εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα στον κόσμο -που παράγονται στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα- υπάρχουν εξίσου επικερδείς εγκληματικές επιχειρήσεις που εξαργυρώνουν τη χρυσοθηρία, πουλώντας ψεύτικο υγρό χρυσό που χρησιμοποιεί ηλιέλαιο, λάδι κανόλα ή ακόμη και λαμπέλαιο για να δημιουργήσει ένα προϊόν που μπορεί να πωλείται στη λιανική έως και 30 δολάρια το λίτρο στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στα τέλη Νοεμβρίου, οι αρχές της Ισπανίας και της Ιταλίας που συνεργάζονται με την Europol της ΕΕ δήλωσαν ότι συνέλαβαν 11 άτομα που συνδέονται με μια τέτοια εγκληματική συμμορία, δεσμεύοντας 12 βαρέλια που περιείχαν περίπου 260.000 λίτρα νοθευμένου, ή μη παρθένου ή εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου.

Κατάσχεσαν επίσης επιπλέον 5.200 λίτρα ελαιόλαδου ποιότητας που ήταν έτοιμο για εξαγωγή. Οι αρχές δήλωσαν ότι ήταν «ακατάλληλο για κατανάλωση», παρά την ψευδή επισήμανση που ισχυριζόταν ότι το λάδι ήταν 100% ιταλικό ή ισπανικό.

Οι αρχές βρήκαν επίσης 91.000 ευρώ (σχεδόν 100.000 δολάρια) σε μετρητά, τέσσερα πολυτελή οχήματα, παραποιημένες ετικέτες και έγγραφα που ανέφεραν ότι το λάδι ήταν ισπανικής και ιταλικής παραγωγής, ενώ οι δοκιμές δειγμάτων αποκάλυψαν ότι ήταν πιο πιθανό να παρασκευάζεται από την ανάμειξη υποπροϊόντων ελαιολάδου με άλλα είδη λαδιού.

Οι λόγοι που οδηγούν στις απάτες

«Ένα μείγμα διαφόρων παραγόντων, όπως ο γενικός πληθωρισμός των τιμών, η μειωμένη παραγωγή ελαιόλαδου και η αυξανόμενη ζήτηση, δημιούργησαν το τέλειο έδαφος για τους δόλιους παραγωγούς», σύμφωνα με ανακοίνωση της Europol.

«Δυστυχώς, η πλαστογράφηση του έξτρα παρθένου ελαιόλαδου είναι μια συνήθης πρακτική, γι' αυτό και η καταπολέμησή της αποτελεί προτεραιότητα για την επιβολή του νόμου - ιδίως στις χώρες παραγωγής», πρόσθεσε η υπηρεσία επιβολής του νόμου.

Η μέθοδος των απατεώνων

Η πρόσμιξη ελαιόλαδου υψηλής ποιότητας με προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας έχει γίνει κοινή πρακτική, καθώς η αυξανόμενη ζήτηση για εξαγωγές ελαιόλαδου από τη Μεσόγειο αντισταθμίζεται από τα χαμηλότερα ποσοστά παραγωγής που οδηγούνται από τις όλο και πιο σκληρές καιρικές συνθήκες, αναφέρει η Coldiretti, η κύρια αγροτική οργάνωση της Ιταλίας.

Οι απατεώνες χρησιμοποιούν επίσης όλο και περισσότερο χλωροφύλλη ή β-καροτίνη για να χρωματίσουν το λάδι με τις χαρακτηριστικές πράσινες ή βουτυρένιες κίτρινες αποχρώσεις του.

Το 2023, η παραγωγή ελαιόλαδου στη Μεσόγειο μειώθηκε κατά 41%, δήλωσε ο Coldiretti. Μια εξαιρετικά υγρή άνοιξη σήμαινε ότι τα ελαιόδεντρα άνθισαν λιγότερο και η ζέστη ρεκόρ το καλοκαίρι συρρίκνωσε τις ελιές που αναπτύχθηκαν.

Αυτό άφησε τους παραγωγούς να μην μπορούν να ανταποκριθούν στη ζήτηση της αγοράς.

Η «αγροτική μαφία»

Η λεγόμενη «αγροτική μαφία» στις ελαιοπαραγωγικές περιοχές της Μεσογείου έχει κινηθεί για να καλύψει τα κενά στην προσφορά, αναπτύσσοντας τις ψεύτικες επιχειρήσεις έξτρα παρθένου ελαιόλαδου.

«Η ανάμειξη ελαιόλαδου ποιότητας καταναλωτή με εναλλακτικά προϊόντα χαμηλότερης ποιότητας επέτρεψε στους εγκληματίες να προσφέρουν ανταγωνιστικές τιμές, ενώ εισέρχονταν σε νόμιμες αλυσίδες εφοδιασμού», αναφέρει η Europol.

«Αυτή η παράνομη πρακτική μπορεί όχι μόνο να προκαλέσει κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, αλλά και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και να έχει έτσι περαιτέρω οικονομικές επιπτώσεις», προειδοποιεί η ανακοίνωση.

Έξαρση των περαστικών κλοπής ελιών

Αν και τα παραποιημένα προϊόντα τους απέχουν πολύ από το να είναι αυθεντικά, οι εγκληματικές συμμορίες χρειάζονται ποιοτικές ελιές για το βασικό λάδι που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία των μειγμάτων τους.

Αυτό έχει οδηγήσει σε έξαρση της κλοπής ολόκληρων ελαιόδεντρων ή παραγωγικών κλαδιών. Στην Ελλάδα και την Ιταλία, οι κλέφτες παίρνουν τακτικά αλυσοπρίονα σε αρχαία δέντρα για να κλέψουν κλαδιά γεμάτα ελιές.

Η συγκομιδή της ελιάς είναι μια ευαίσθητη διαδικασία, οπότε η κλοπή ολόκληρων δέντρων ή κλαδιών είναι ευκολότερη από το μάζεμα του καρπού, παρόλο που συχνά αφήνει τα δέντρα βαριά κατεστραμμένα.

Οι αρχές στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία ανέφεραν επίσης αυξημένα περιστατικά διαρρήξεων αποθηκών ελιάς και καταστροφής εξοπλισμού συγκομιδής σε μια προσπάθεια να καθυστερήσει η συγκομιδή ώστε οι κλέφτες να πάρουν τις ελιές αντί για αυτές.

Οι ισπανικές και ιταλικές αρχές που έκαναν τις πρωτοποριακές συλλήψεις τον Νοέμβριο δήλωσαν ότι οι έρευνες ξεκίνησαν μετά τον εντοπισμό «ανωμαλιών». Σε αυτές περιλαμβανόταν μια αναφορά για την είσοδο ενός φορτηγού με ελαιόλαδο κατώτερης ποιότητας σε μια μονάδα παραγωγής όπου παράγονταν λάδι που προοριζόταν για εξαγωγή.

Το ελαιόλαδο είναι ένα από τα τρόφιμα με τις περισσότερες παραπλανητικές ετικέτες στην Ευρώπη και ένα από τα πιο συχνά ερευνώμενα, σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2022.

Η απάτη με το ψεύτικο ελαιόλαδο καθοδηγείται από τη ζήτηση, λέει ο Coldiretti.

Οι τιμές του έξτρα παρθένου ελαιολάδου δεν είναι πιθανό να πέσουν σύντομα, παρά την κακή συγκομιδή του 2023. Μετά από μια ισπανική ξηρασία το 2022, οι τιμές του ελαιολάδου από την Ισπανία (ο μεγαλύτερος παραγωγός έξτρα παρθένου ελαιολάδου στον κόσμο) αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 80%, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τιμή του ιταλικού ελαιολάδου αυξήθηκε κατά 66%, παρόλο που η περσινή συγκομιδή δεν ήταν κάτω του μέσου όρου.

Φέτος και οι δύο χώρες υπέστησαν σοβαρές ελλείψεις στην παραγωγή, γεγονός που σημαίνει ότι οι τιμές για την εξαγωγική περίοδο του 2024 αναμένεται να αυξηθούν ακόμη περισσότερο, καθιστώντας την αγορά ακόμη πιο ελκυστική για τους εγκληματίες.