Πώς οι γκάγκστερ των Βαλκανίων έγιναν κορυφαίοι προμηθευτές κοκαΐνης της Ευρώπης

Το 2018 ο έμπορος κοκαΐνης Σλόμπονταν Κοστόφσκι διέφυγε από φυλακή της Βραζιλίας όπου εξέτιε την ποινή του και επέστρεψε στην Ευρώπη με πλαστό διαβατήριο.

Ο «Στρατηγός» από τη Σερβία που έκανε φυλακή στη Βραζιλία

Ο έμπειρος Σέρβος θυμήθηκε σύντομα στις παλιές του συνήθειες, σύμφωνα με την αστυνομία. Τον περασμένο Αύγουστο ο Κοστόφσκι συνελήφθη στο Βελιγράδι, με την κατηγορία ότι είχε μεταφέρει 2,7 μετρικούς τόνους κοκαΐνης από την Βραζιλία μ' ένα σκάφος μήκους 22 μέτρων που συνελήφθη κοντά στις Καναρίους νήσους.

Ο «Στρατηγός» όπως τον αποκαλούσαν οι συνεργάτες του, διακινούσε «μεγάλες ποσότητες» της άσπρης σκόνης προς την «Ευρώπη για μεγάλη χρονική περίοδο», ανέφερε η σερβική αστυνομία σε μια έκθεσή της του 2022, οποία έχει στην διάθεσή του κατ’ αποκλειστικότητα το πρακτορείο Reuters. Ο Κοστόφσκι που είναι σήμερα 70 ετών ζούσε επί χρόνια στην Βραζιλία. Σύμφωνα με την έκθεση της σερβικής αστυνομίας, η παραμονή του αυτή στην Βραζιλία του επέτρεψε να αναπτύξει στενές διασυνδέσεις με παραγωγούς κοκαΐνης στις γειτονικές χώρες Κολομβία, Βολιβία και Περού και να κανονίζει την μεταφορά των ναρκωτικών προς την Ευρώπη.

Ο Κοστόφσκι που δεν έχει ακόμη απολογηθεί κρατείται σε φυλακή του Βελιγραδίου περιμένοντας την δίκη, σύμφωνα με έναν εκπρόσωπο του γραφείου ανώτατου εισαγγελέα. Ο δικηγόρος του Κοστόφσκι αρνήθηκε να προβεί σε σχόλια.

Η επιστροφή του Κοστόφσκι στην Ευρώπη το 2018 συνέπεσε με μία ευοίωνη χρονική στιγμή για το εμπόριο κοκαΐνης στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Καθώς η παραγωγή στην Νότια Αμερική αυξήθηκε την περασμένη δεκαετία, οι διακινητές των Βαλκανίων ήταν σε ιδανική θέση για να καλύψουν την ζήτηση στην Ευρώπη, σύμφωνα με τις αρχές. Αυτή τη στιγμή καθορίζουν το σύνολο της διακίνησης της κοκαΐνης από τα εργαστήρια παραγωγής της στις Άνδεις έως τα βαποράκια του δρόμου στο Παρίσι, Λονδίνο και Βερολίνο, συμβάλλοντας στο να μετατραπεί η Ευρώπη στην υπ' αριθμόν ένα αγορά κοκαΐνης στον κόσμο, όπως δείχνει η έκθεση που έχει στην διάθεση το Reuters.

Το έκαναν αυτό αξιοποιώντας τις επαφές τους στους κύκλους των εγκληματιών μέσα στις κοινότητες της διασποράς των Βαλκανίων και στις δύο όχθες του Ατλαντικού και διεισδύοντας στο σύστημα ναυτιλιακών εταιρειών το οποίο διακινεί όπως εκτιμάται το 90% των αγαθών παγκοσμίως, σύμφωνα με Αμερικανούς, Ευρωπαίους και Λατινοαμερικάνους αξιωματούχους των υπηρεσιών δίωξης ναρκωτικών.

«Όταν μιλάμε για αποστολές μεγάλης κλίμακας για τον εφοδιασμό της ευρωπαϊκής ηπείρου, η μόνη ομάδα που είναι ηγεμονική είναι τα Βαλκάνια», δήλωσε ο Ίβο Σίλβα, ντετέκτιβ της ομοσπονδιακής αστυνομίας της Βραζιλίας, ο οποίος ερεύνησε την δραστηριότητα του Κοστόφσκι στα τέλη της δεκαετίας του 2000 στο πλαίσιο της Επιχείρησης Niva, μιας από τις πρώτες μεγάλες έρευνες για τους Βαλκάνιους διακινητές κοκαΐνης που δρούσαν από τη Βραζιλία.

Οι βαλκανικές οργανώσεις διακίνησης έχουν αποφύγει την εκ των άνω προς τα κάτω δομή των καρτέλ του Μεξικού και της Κολομβίας, δουλεύοντας αντίθετα σε μικρούς πυρήνες που είναι εξαιρετικά κινητικοί, μυστικοπαθείς και ικανοί να διακινούν εκπληκτικά μεγάλα φορτία κοκαΐνης, δήλωσαν αξιωματούχοι της δίωξης ναρκωτικών. Αν και οι συμμορίες δεν είναι μονολιθικές και έχουν εμπλακεί στις δικές τους αιματηρές, εσωτερικές διαμάχες, συλλογικά στις κλίκες αυτές έχει δοθεί από τις αρχές επιβολής του νόμου το προσωνύμιο Βαλκανικό Καρτέλ. Έχει αποδειχθεί ότι είναι δύσκολο να διεισδύσει κάποιος στα δίκτυά τους και ακόμη δυσκολότερο να τα διαλύσει.

«Δεν υπάρχει αυστηρή ιεραρχική δομή στο Βαλκανικό Καρτέλ», δήλωσε στο Reuters ένας πρώην αξιωματούχος της Αμερικανικής Υπηρεσίας Δίωξης Ναρκωτικών (DEA) ο οποίος έχει διεξάγει έρευνες για αυτούς τους γκάγκστερ. «Δεν υπάρχει νονός».

Το βαλκανικό δακτυλικό αποτύπωμα μπορεί να βρεθεί τώρα στις περισσότερες περιπτώσεις της κοκαΐνης που μπαίνει στην Ευρώπη κάθε χρόνο, δήλωσαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι της δίωξης ναρκωτικών.

Το Κέντρο Θαλάσσιας Ανάλυσης και Επιχειρήσεων, μια ευρωπαϊκή υπηρεσία που συντονίζει τις συλλήψεις για ναρκωτικά στα ύδατα του Ατλαντικού, δήλωσε ότι πέρυσι κατασχέθηκαν στη θάλασσα 9,11 μετρικοί τόνοι κοκαΐνης που συνδέονται με Βαλκάνιους εγκληματίες, μια αύξηση 300% από το 2015.

Τα πρόσφατα στοιχεία κατασχέσεων δείχνουν ότι η αύξηση της κοκαΐνης στην Ευρώπη - και οι βαλκάνιοι διακινητές που την προωθούν - δεν επιβραδύνεται. Στο βελγικό λιμάνι της Αμβέρσας, την κορυφαία πύλη εισόδου της Ευρώπης για την κοκαΐνη της Νότιας Αμερικής, οι αρχές κατέσχεσαν πέρυσι 116 μετρικούς τόνους - ποσότητα ρεκόρ. Τα ολλανδικά τελωνεία δέσμευσαν σχεδόν 60 μετρικούς τόνους το 2023, σχεδόν το ένα πέμπτο περισσότερο από το σύνολο του 2022.

Η περιοχή των Βαλκανίων είναι μια χερσόνησος στη νοτιοανατολική Ευρώπη που εκτείνεται από την Αδριατική Θάλασσα έως τη Μαύρη Θάλασσα. Αν και οι γεωγραφικοί ορισμοί διαφέρουν, οι χώρες που θεωρούνται ευρέως ως βαλκανικά κράτη περιλαμβάνουν την Αλβανία, τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κροατία, το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Σερβία, τη Σλοβενία και τη Ρουμανία. Οι αρχές λένε ότι η μακρά ιστορία της περιοχής όσον αφορά τη ναυτιλία, το λαθρεμπόριο και τη μετανάστευση υπήρξε καθοριστική για την άνοδο των βαλκάνιων διακινητών.

Το άρθρο αυτό βασίζεται σε χιλιάδες σελίδες αστυνομικών αρχείων, αναφορών, πληροφοριών και δικαστικών εγγράφων από την Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Λατινική Αμερική, καθώς και σε συνεντεύξεις με περισσότερους από είκοσι αξιωματούχους και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Το υλικό απεικονίζει τους Βαλκάνιους διακινητές ως μια επιχειρηματική ομάδα ειδικών της εφοδιαστικής αλυσίδας που είναι μπολιασμένοι σε κάθε κρίκο της αλυσίδας εφοδιασμού κοκαΐνης, μια θέση που τους έχει καταστήσει απαραίτητους σε άλλα συνδικάτα που επιθυμούν να μεταφέρουν φορτία από τη Νότια Αμερική.

Οι Βαλκάνιοι εγκληματίες «χαίρονται περισσότερο να συνεργάζονται με Ισραηλινούς, Ολλανδούς, Σουηδούς, Δομινικανούς, κινεζικές τριάδες», δήλωσε ο πρώην αξιωματούχος της DEA. «Θα συνεργαστούν, πραγματικά, με οποιονδήποτε». Ωστόσο, έχουν αποφύγει σε μεγάλο βαθμό τις Ηνωμένες Πολιτείες, είπε, αποθαρρυνόμενοι από την κυριαρχία των μεξικανικών καρτέλ και την αυστηρότερη αστυνόμευση των ΗΠΑ.

Η άνοδος των βαλκανικών συμμοριών στα ανώτερα κλιμάκια του παγκόσμιου εμπορίου κοκαΐνης έχει θέσει σε εγρήγορση την αστυνομία που προσπαθεί να παρακολουθήσει τον βηματισμό τους. Οι κατασχέσεις κοκαΐνης στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη έφτασαν το 2021 το ρεκόρ των 315 μετρικών τόνων, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC), ξεπερνώντας τους 250 μετρικούς τόνους που κατασχέθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η καθαρότητα της κοκαΐνης στην Ευρώπη έχει αυξηθεί σταθερά την τελευταία δεκαετία, ανέφερε το UNODC, συνιστώντας μια ένδειξη της αφθονίας της.

Οι δολοφονίες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά ανταγωνίζονται πλέον την τρομοκρατία ως την κορυφαία απειλή για την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την Επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, 'Ιλβα Γιόχανσον.

Ο πρωθυπουργός της Σουηδίας Ουλφ Κρίστερσον επιστράτευσε πέρυσι τον στρατό της χώρας του για να βοηθήσει στην καταστολή της βίας των συμμοριών που συνδέονται με τα ναρκωτικά και περιλαμβάνουν βομβιστικές επιθέσεις και δολοφονίες παιδιών. Τον Μάρτιο, οι ελληνικές αρχές εξάρθρωσαν μια βαλκανική συμμορία που φέρεται να ευθύνεται για περισσότερες από 60 δολοφονίες σε όλη την Ευρώπη την τελευταία δεκαετία. Τον ίδιο μήνα, οι δρόμοι των Βρυξελλών συγκλονίστηκαν από πολλαπλές μάχες με πυροβόλα όπλα στις οποίες φέρεται να εμπλέκεται η αλβανική μαφία.

Στη Λατινική Αμερική, η βαλκανική παρουσία είναι τώρα ισχυρότερη από ποτέ, σύμφωνα με έναν ερευνητή της βαλκανικής ομάδας δράσης της ευρωπαϊκής αστυνομικής υπηρεσίας Europol. Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι υπάρχουν περισσότεροι από 50 μεγάλοι πυρήνες διακίνησης από τα Δυτικά Βαλκάνια που δρουν σε όλη τη Λατινική Αμερική, με εκατοντάδες γκάνγκστερ διασκορπισμένους σε όλη την περιοχή.

Ο ντετέκτιβ της ομοσπονδιακής αστυνομίας της Βραζιλίας Αλεχάντρε Κουστόντιο, ο οποίος ηγήθηκε πέρυσι μεγάλης επιχείρησης κατά των βαλκάνιων λαθρεμπόρων, δήλωσε ότι είχε «εντυπωσιαστεί» από την κυριαρχία τους στο υπερατλαντικό εμπόριο κοκαΐνης.

«Αυτή τη στιγμή στη Λατινική Αμερική είναι η κύρια μαφία στο θαλάσσιο εμπόριο», είπε.

Η ενσωμάτωσή τους στη Λατινική Αμερική

Οι αρχές λένε ότι η υπεροχή των Βαλκάνιων εγκληματιών στο παγκόσμιο εμπόριο κοκαΐνης είναι ο καρπός της επένδυσης δύο δεκαετιών σε ανθρώπους και διασυνδέσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 και τη δεκαετία των εθνοτικών συγκρούσεων που ακολούθησε, οι Βαλκάνιοι εγκληματίες δημιούργησαν ακμάζουσες επιχειρήσεις λαθρεμπορίου μέσα από το χάος. Όταν τελικά επικράτησε ειρήνη στην περιοχή στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ορισμένοι από αυτούς κατευθύνθηκαν στη Λατινική Αμερική σε αναζήτηση νέων ευκαιριών.

Εκεί δημιούργησαν συμμαχίες με ισχυρές εγκληματικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας και της Πρώτης Διοίκησης της Πρωτεύουσας της Βραζιλίας, για να τους βοηθήσουν να προμηθεύονται και να μεταφέρουν φτηνή κοκαΐνη, δήλωσαν αξιωματούχοι της υπηρεσίας καταπολέμησης ναρκωτικών.

Η σταδιακή κυριαρχία τους στη διατλαντική οδό λαθρεμπορίου υποβοηθήθηκε από τη ναυτική τεχνογνωσία που απέκτησαν μέσα από αιώνες βαλκανικής ναυτοσύνης. Χιλιάδες άνδρες από την περιοχή εργάζονται σε φορτηγά πλοία, ορισμένοι από τους οποίους αποδείχθηκαν επιρρεπείς στη διαφθορά ή στον εξαναγκασμό, σύμφωνα με τις αρχές δίωξης των ναρκωτικών, τις εκθέσεις της αστυνομίας και τα δικαστικά έγγραφα. Οι βαλκάνιοι διακινητές δωροδοκούν ή απειλούν βαλκάνιους ναυτικούς να παραβιάσουν τα εμπορευματοκιβώτια, να κρύψουν κοκαΐνη στα πράγματά τους ή να τη μεταφέρουν στα πλοία τους από μικρότερες βάρκες ενώ βρίσκονται στη θάλασσα.

Πίσω στην ξηρά, εγκληματίες της βαλκανικής κοινότητας της ευρωπαϊκής διασποράς δημιουργούσαν υποδομές διανομής και λιανικής, για την πώληση της κοκαΐνης στο δρόμο, με το Βαλκανικό Καρτέλ να έχει παρουσία σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού, δήλωσαν οι αρχές.

Ο Σέρβος Κοστόφσκι, ήταν μέρος του πρώτου κύματος αυτών των γκάνγκστερ που πόνταρε το μέλλον του στη Λατινική Αμερική, σύμφωνα με την αστυνομία της Βραζιλίας.

Βρέθηκε στα ραντάρ τους το 2006, ύστερα από μια πληροφορία από Γερμανούς αστυνομικούς, σύμφωνα με την 3.025 σελίδων έκθεση της επιχείρησης Niva που συνέταξε η ομοσπονδιακή αστυνομία της Βραζιλίας. Μέχρι τότε, ο Κοστόφσκι είχε συγκεντρώσει «ένα πολύ μεγάλο ποινικό μητρώο» που περιελάμβανε ένοπλη ληστεία, ανθρωποκτονία και αποδράσεις από φυλακές στη Σουηδία και την Ολλανδία, σύμφωνα με απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1989.

Αφού προσγειώθηκε στη Λατινική Αμερική, ο Κοστόφσκι έκανε λαθρεμπόριο τσιγάρων από την Παραγουάη πριν επεκταθεί «σε άλλες παράνομες δραστηριότητες, όπως η διακίνηση ναρκωτικών και όπλων και το ξέπλυμα χρήματος», σύμφωνα με έκθεση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που δεν είχε αναφερθεί προηγουμένως και την οποία εξασφάλισε το Reuters.

Μέχρι το 2006, είχε εγκατασταθεί στην παράκτια πόλη Βίλα Βέλια, κοντά στο λιμάνι της Βιτόρια. Εκεί ζούσε σε ένα παραλιακό διαμέρισμα με τη Βραζιλιάνα σύζυγό του και τον γιο τους, σύμφωνα με την έκθεση της Επιχείρησης Niva.

Η απόφαση του Κοστόφσκι να εγκατασταθεί στη Βραζιλία δεν ήταν τυχαία, δήλωσαν αξιωματούχοι των αρχών επιβολής του νόμου, δεδομένης της εκτεταμένης ακτογραμμής της και της γειτνίασης με χώρες παραγωγής κοκαΐνης.

«Υπήρξε μια συντονισμένη στρατηγική προσπάθεια από νωρίς να σταλούν εκπρόσωποι διαφόρων ομάδων του Βαλκανικού Καρτέλ στη Νότια Αμερική για να εγκατασταθούν, να ριζώσουν, να παντρευτούν ντόπιους», δήλωσε ο πρώην αξιωματούχος της DEA. «Τελικά, πολλοί από αυτούς έγιναν αδέσμευτοι μεσάζοντες» κοκαΐνης.

Ο Κοστόφσκι ταξίδευε συχνά, χρησιμοποιώντας διαβατήρια με ψεύτικα ονόματα που καθιστούσαν τις κινήσεις του δύσκολο να εντοπιστούν, σύμφωνα με τα έγγραφα των αμερικανικών και βραζιλιάνικων μυστικών υπηρεσιών.

Ο πρώην πράκτορας της DEA δήλωσε ότι η αστυνομία σε όλο τον κόσμο άργησε να αναγνωρίσει πόσο μεγάλοι παίκτες είχαν γίνει οι Βαλκάνιοι, εν μέρει λόγω της υπεροχής τους να αλλάζουν αρμοδιότητες ως πρόσωπα, χρησιμοποιώντας πλαστά έγγραφα.

Το 2018, όταν ο Κοστόφσκι διέφυγε κατά την διάρκεια μιας άδειας που πήρε από τις φυλακές, επιστρέφοντας στην Ευρώπη με πλαστό διαβατήριο, η ευρωπαϊκή αστυνομία άρχισε να ερευνά δύο υπηρεσίες κρυπτογραφημένων επικοινωνιών - EncroChat και Sky ECC - που πίστευε ότι χρησιμοποιούνταν ευρέως από γκάνγκστερ. Μέσα σε δύο χρόνια, Γάλλοι, Ολλανδοί και Βέλγοι αστυνομικοί είχαν παγιδεύσει τα κανάλια. Σε δεκάδες εκατομμύρια συνομιλίες, ανακάλυψαν ένα πολυσύχναστο οικοσύστημα του υποκόσμου, όπου οι ύποπτοι μιλούσαν ανοιχτά για λαθρεμπόριο ναρκωτικών, διακίνηση όπλων και σχέδια δολοφονιών. Το EncroChat και το Sky ECC έπαψαν να λειτουργούν. Αλλά οι επιπτώσεις των υποκλοπών συνεχίζονται μέχρι σήμερα, με περισσότερες από 6.500 συλλήψεις από το 2020, σύμφωνα με την Europol.

Η νομιμότητα των αστυνομικών υποκλοπών αμφισβητήθηκε από καταδικασμένους γκάνγκστερ και τους δικηγόρους τους σε εφετεία σε όλη την Ευρώπη.

Οι ευρωπαϊκές αρχές έχουν υπερασπιστεί τις μεθόδους τους ως νόμιμες και λένε ότι πολλά εγκλήματα αποτράπηκαν από τις υποκλοπές. Η Europol δήλωσε πέρυσι ότι οι επικοινωνίες αυτές αποκάλυψαν «τον σημαντικό ρόλο των εγκληματικών δικτύων ... (από) την περιοχή των Βαλκανίων στο παγκόσμιο εμπόριο κοκαΐνης».

Παρά τις κάποιες συλλήψεις μεγάλων βαλκάνιων διακινητών, αυτοί συνεχίζουν να κατακλύζουν την Ευρώπη με κοκαΐνη λόγω των διαρκώς εξελισσόμενων τακτικών τους, δήλωσαν αξιωματούχοι.

Ο Βραζιλιάνος ντετέκτιβ Κουστόντιο δήλωσε ότι οι βαλκανικές συμμορίες συνήθιζαν να δημιουργούν εικονικές εταιρείες για να διευκολύνουν τη διακίνηση των ναρκωτικών τους, αλλά τώρα αποκτούν νόμιμους εξαγωγείς.

Ένας Αμερικανός αξιωματούχος της δίωξης ναρκωτικών που έχει συνεργαστεί με τον Κουστόντιο δήλωσε ότι οι Βαλκάνιοι γκάνγκστερ «είναι η μεγαλύτερη ατμομηχανή που κινεί» το εμπόριο κοκαΐνης που ανθίζει στην Ευρώπη. «Έχουν τελειοποιήσει τη μεθοδολογία τους - και αυτό λειτουργεί», είπε.