Αζερμπαϊτζάν και παγκόσμια εκεχειρία του Cop29 - Υποκρισία και πολιτική

Το Αζερμπαϊτζάν ασκεί την προεδρία της συνόδου κορυφής Cop29 για την κλιματική αλλαγή, η οποία θα πραγματοποιηθεί στην πρωτεύουσα Μπακού, 11-25 Νοεμβρίου.  εκπροσωπηθούν περισσότερες από 180 χώρες. Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης, και μια εβδομάδα πριν και μετά, το Αζερμπαϊτζάν καλεί όλες τις χώρες που εμπλέκονται σε σύγκρουση, να τηρήσουν εκεχειρία.

Οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και τη Ρωσία, το Ισραήλ και τη Γάζα θα ρίξουν σκιά στη διάσκεψη. Η Ρωσία είναι ο κορυφαίος παραγωγός ορυκτών καυσίμων και εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ενώ το Αζερμπαϊτζάν βοηθά στην παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη αντί του ρωσικού αερίου.

Η σφυρηλάτηση διπλωματικής συμφωνίας για το κλίμα αναμένεται να είναι ακόμη πιο δύσκολη από ό,τι συνήθως, όταν οι γεωπολιτικές εντάσεις είναι ήδη στα ύψη.

Ένα προσχέδιο της έκκλησης για εκεχειρία, δείχνει ότι το Αζερμπαϊτζάν τοποθετείται ως ειρηνοποιός. «Η Cop29 είναι μια μοναδική ευκαιρία να γεφυρώσετε τις διαφορές και να βρείτε μονοπάτια προς τη διαρκή ειρήνη. Οι συγκρούσεις αυξάνουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και καταστρέφουν το περιβάλλον, μολύνοντας το έδαφος, το νερό και τον αέρα. Η καταστροφή των οικοσυστημάτων και η ρύπανση που προκαλούνται από συγκρούσεις επιδεινώνουν την κλιματική αλλαγή και υπονομεύουν τις προσπάθειές μας να προστατεύσουμε τον πλανήτη», αναφέρει το σχέδιο ψηφίσματος.

Ωστόσο, πολλοί έχουν επισημάνει το ιστορικό του Αζερμπαϊτζάν σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τον πόλεμο που ολοκληρώθηκε πρόσφατα με την Αρμενία. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι εκτοπίστηκαν στην αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά την επίθεση του Αζερμπαϊτζάν τον περασμένο Σεπτέμβριο. Μια ειρηνευτική συμφωνία επιτεύχθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου, αλλά το Αζερμπαϊτζάν εξακολουθεί να κρατά εκατοντάδες πολιτικούς κρατούμενους.

Αρκετοί κατηγόρησαν τη χώρα υποδοχής του Cop29 για υποκρισία. Σε δηλώσεις στον Γκάρντιαν, ο Πολ Πόλμαν, πρώην επικεφαλής της Unilever και τώρα ακτιβιστής για το κλίμα και αγωνιστής της ειρήνης, είπε: «Η ιδέα μιας «ανακωχής» είναι ένα βαθύτατα κυνικό κόλπο δημοσίων σχέσεων από το Αζερμπαϊτζάν που έχει σχεδιαστεί για να αποσπάσει την προσοχή του κόσμου μακριά από την εθνοκάθαρση του Ναγκόρνο Καραμπάχ πέρυσι. «Εάν ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν θέλει πραγματικά να δώσει το παράδειγμα, αντί να καλεί τους άλλους να δράσουν, θα πρέπει να δεσμευτεί να ελευθερώσει την οικονομία του Αζερμπαϊτζάν από τα των ορυκτά καύσιμα  και να απελευθερώσει τους περισσότερους από 300 πολιτικούς κρατούμενους που κρατά πριν από την έναρξη του Cop29.”

Ο Ίμπαντ Μπαϊράμοβ, του οποίου ο πατέρας,, ακαδημαϊκός στο LSE, είναι μεταξύ εκείνων που κρατούνται, είπε στον Γκάρντιαν: «Οι συγκρούσεις επέτρεψαν στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν να πετάξει κάτω από τα ραντάρ, ενώ συστηματικά διαλύει την κοινωνία των πολιτών, φυλακίζοντας φωνές της αντιπολίτευσης. Καθώς πλησιάζει το Cop29, η διεθνής προσοχή στρέφεται όλο και περισσότερο στις καταπιεστικές τακτικές του καθεστώτος. Η πρόσφατη έκκληση εκεχειρίας της κυβέρνησης έχει στόχο να αποσπάσει την προσοχή των ξένων κυβερνήσεων από τη σκληρή πραγματικότητα στο έδαφος». Πρόσθεσε: «Η δίκη του πατέρα μου έχει παγώσει σκόπιμα, ενώ άλλοι αντιμετωπίζουν παρατεταμένες προφυλακίσεις μέχρι μετά το Cop29. Στόχος τους είναι να ξεπεράσουν το Cop29 χωρίς να διεξάγουν δίκες για πολιτικούς κρατούμενους, ελπίζοντας να αποφύγουν τον έλεγχο».

Ένας εκπρόσωπος του Παρατηρητηρίου Συγκρούσεων και Περιβάλλοντος δήλωσε σχετικά με την έκκληση για εκεχειρία: «Αυτό δεν κάνει τίποτα για να αντιμετωπίσει τις βαθύτερες αιτίες της σύγκρουσης. Είναι σα να βάζουμε γύψο σε μια πληγή που ανοίγει. Η άρση των συγκρούσεων για μερικές εβδομάδες θα έσωζε προφανώς ζωές, και αυτό είναι καλό, αλλά θα επέστρεφε ως συνήθως αμέσως μετά».

Ο Γιαλτσίν Ραφίγιεφ, επικεφαλής διαπραγματευτής του Αζερμαϊτζάν για την Cop29, δήλωσε στον Γκάρντιαν: «Αυτή η πρωτοβουλία δεν έχει καμία σχέση με την Αρμενία. Αυτό που αναζητούμε είναι εντελώς γενικό στη φύση. Απλώς ζητάμε εκεχειρία. δεν συνδέεται με πολιτικά ζητήματα». Είπε ότι η αντίδραση από άλλες χώρες στην ιδέα μιας εκεχειρίας των αντιμαχόμενων πλευρών ήταν παγκοσμίως θετική μέχρι στιγμής. Αλλά παραδέχτηκε ότι θα ήταν δύσκολο στην πράξη. «Δεν μπορούμε να πείσουμε όλους ότι θα τηρηθεί από όλους όσοι βρίσκονται σε σύγκρουση», είπε.

Το Αζερμπαϊτζάν έχει επίσης ανακοινώσει το πρόγραμμά του για το Cop29, το οποίο περιλαμβάνει αρκετές πρωτοβουλίες σε θέματα όπως η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τη γεωργία και τα οργανικά απόβλητα και η προώθηση του υδρογόνου ως πράσινου καυσίμου, αλλά δεν αναφέρει την κεντρική δέσμευση που δόθηκε στην περσινή Cop28 ότι ο κόσμος πρέπει να  πετύχει «μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα».

Ο κ. Ραφίγεφ είπε ότι τα ορυκτά καύσιμα θα είναι στην ημερήσια διάταξη της Cop29, μαζί με την ανάγκη ενίσχυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Το άλλο πιεστικό ζήτημα στο Cop29 θα είναι η παροχή επαρκούς χρηματοδότησης στις αναπτυσσόμενες χώρες, για να  βοηθηθούν να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής κατάρρευσης. Μέχρι στιγμής, υπάρχει ελάχιστη συμφωνία για το πώς θα συγκεντρωθούν τα τρισεκατομμύρια που απαιτούνται για μια τέτοια προσπάθεια.