Οι Σύροι πρόσφυγες κοιτούν «κατάματα» τον εφιάλτη της επιστροφής σε ένα έθνος... φάντασμα - Αξίζει να γυρίσουν;

Πολλοί από τους σχεδόν 6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, που εγκατέλειψαν τη χώρα τους από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011, μπορεί τώρα να ελπίζουν ότι η πτώση του καθεστώτος Άσαντ θα τους επιτρέψει επιτέλους να γυρίσουν στην πατρίδα τους.

Γεγονός ωστόσο που δεν είναι τόσο απλό, αφού μιλάμε για ένα έθνος τελείως διαλυμένο από τον πόλεμο, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους καταστροφικούς σεισμούς του 2023. Οι υποδομές ύδρευσης και υγειονομικής περίθαλψης της Συρίας είναι κατεστραμμένες και η χώρα χρειάζεται δισεκατομμύρια δολάρια για βοήθεια και ανοικοδόμηση.

Η φυγή του Άσαντ είναι σίγουρα ένα σημείο καμπής στον εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2011, όταν ο στρατός άνοιξε πυρ εναντίον άοπλων διαδηλωτών που ζητούσαν μεγαλύτερη ελευθερία και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, αλλά δεν σημαίνει ότι η σύγκρουση έχει τελειώσει.

Η ελπίδα που γίνεται... εφιάλτης

Η ξαφνική κατάρρευση της δικτατορίας του Άσαντ, προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας για τους Σύρους στο εξωτερικό, αλλά η δεινή κατάσταση της παραλυμένης χώρας τους σημαίνει ότι η επιστροφή στην πατρίδα δεν θα είναι μια εύκολη απόφαση.

Πολλοί έχουν ενσωματωθεί στις νέες τους πατρίδες ή μπορεί να φοβούνται ότι οι μάχες θα αναζωπυρωθούν μεταξύ των διαφόρων ομάδων ανταρτών, αποτελώντας ιδιαίτερη απειλή για τις μειονότητες. Ορισμένοι δεν έχουν κανένα σπίτι για να επιστρέψουν.

Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR), η κατάσταση στη Συρία παραμένει «μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις εκτοπισμού στον κόσμο». Η υπηρεσία εκτιμά ότι το 2023 θα υπάρχουν περίπου 6,4 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες παγκοσμίως, εκ των οποίων 5,1 εκατομμύρια θα ζουν στις γειτονικές χώρες - Αίγυπτο, Ιράκ, Ιορδανία, Λίβανο και Τουρκία.

Άλλα 7,2 εκατομμύρια άνθρωποι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, αλλά παρέμειναν στη χώρα. Αν και η απομάκρυνση του Άσαντ μπορεί να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για τη Συρία, θα χρειαστεί πολύς χρόνος -και χρήμα- για την ανοικοδόμηση της χώρας. Αν οι πρόσφυγες επιλέξουν τελικά να επιστρέψουν -ή αν οι χώρες υποδοχής τους αποφασίσουν να ανακαλέσουν το καθεστώς διεθνούς προστασίας τους- θα βρουν περισσότερα συντρίμμια παρά ευκαιρίες.

Τα στοιχεία-σοκ του ΟΗΕ

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 13 εκατομμύρια άνθρωποι -περισσότεροι από τον μισό πληθυσμό της Συρίας- αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια. Περίπου το 96% του πληθυσμού ζει με λιγότερα από 7 δολάρια την ημέρα.

Η σύγκρουση έχει καταστρέψει τις ζωτικής σημασίας υποδομές της χώρας, από την υγειονομική περίθαλψη μέχρι τα δίκτυα αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης. Περισσότερο από το 40% των νοσοκομείων δεν θα ήταν πλήρως λειτουργικά το 2023, σύμφωνα με την UN-Habitat, την υπηρεσία του οργανισμού για τους ανθρώπινους οικισμούς.

Η ασφαλής και σταθερή στέγαση παραμένει ουτοπία για εκατομμύρια κατοίκους - πόσο μάλλον για τους παλιννοστούντες. Η UN-Habitat εκτιμά ότι τουλάχιστον 328.000 κατοικίες έχουν καταστραφεί, ενώ 13,6 εκατομμύρια κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, υγιεινή και αποχέτευση.