Σενάρια για πρόωρες εκλογές και αγκάθια στον δρόμο του Μπόρις Τζόνσον

Τον Ιούλιο του 2016, όταν ο Μπόρις Τζόνσον, ένας ευρωσκεπτικιστής πολιτικός (πρώην δημοσιογράφος) με ροπή στα αμφιλεγόμενα αστεία, τα fake news και τις γκάφες, διορίστηκε υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, πολλοί είχαν αντιδράσει υποστηρίζοντας ότι εκείνος «μειώνει» με την παρουσία του τη διπλωματική εικόνα της Μεγάλης Βρετανίας διεθνώς.

Ακριβώς τρία χρόνια μετά, ο ίδιος άνθρωπος, τον οποίο πολλοί αποκαλούν «κλόουν», έρχεται πλέον, ελέω Brexit, να αναλάβει τα ηνία του κυβερνώντος Συντηρητικού κόμματος και μαζί την πρωθυπουργία του Ηνωμένου Βασιλείου.

Ο 55χρονος Τζόνσον επικράτησε μάλλον εύκολα έναντι του Τζέρεμι Χαντ, εξασφαλίζοντας τη θετική ψηφό 92.153 μελών της Συντηρητικής παράταξης (έναντι 46.656 που στήριξαν το Χαντ) ή αλλιώς ποσοστό 66,4%.

Το μέλλον, ωστόσο, διαγράφεται δύσβατο για τον πρώην δημοσιογράφο (που έχει επίσης διατελέσει δήμαρχος του Λονδίνου πέρα από υπουργός Εξωτερικών), καθώς εκείνος θα κληθεί να χειριστεί σειρά από κρίσεις, τόσο εντός όσο και εκτός των βρετανικών συνόρων.

Οι τρεις προτεραιότητες 

Στην πρώτη του ομιλία χθες, αμέσως μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος της εσωκομματικής ψηφοφορίας, ο 55χρονος Τζόνσον διεμήνυσε ότι έχει τρεις προτεραιότητες: να φέρει σε πέρας το Brexit έως τις 31 Οκτωβρίου, να ενώσει τη χώρα και να νικήσει τον Τζέρεμι Κόρμπιν. Ο ίδιος παραλαμβάνει, ωστόσο, ένα κόμμα διχασμένο, μια κυβέρνηση μειοψηφίας και μια χώρα σε βαθιά σχεδόν «υπαρξιακή» κρίση.

Η απερχόμενη πρωθυπουργός Τερέζα Μέι έσπευσε, μέσω Twitter, να χαιρετίσει την εκλογή του Μπόρις Τζόνσον στην ηγεσία της παράταξης. «Τώρα είναι ανάγκη να εργαστούμε μαζί για να φέρουμε σε πέρα ένα Brexit το οποίο θα είναι λειτουργικό για ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο και να κρατήσουμε τον Τζέρεμι Κόρμπιν εκτός κυβέρνησης», δήλωσε χαρακτηριστικά η Μέι, υπογραμμίζοντας μάλιστα ότι η ίδια πρόκειται να «στηρίξει πλήρως» τον Μπόρις Τζόνσον αλλά πλέον «από τα μετόπισθεν».

Εκλογές ζητάει ο Κόρμπιν 

Στον αντίποδα, ο ηγέτης των Εργατικών, Τζέρεμι Κόρμπιν, βγήκε αμέσως στην αντεπίθεση καλώντας ουσιαστικά τον Τζόνσον να οδηγήσει τη χώρα σε βουλευτικές εκλογές. Σύμφωνα με τον Κόρμπιν και τους αντιπολιτευόμενους Εργατικούς, ο Μπόρις Τζόνσον δεν έχει καμία δημοκρατική νομιμοποίηση ως πρωθυπουργός καθότι εκείνος εξελέγη με την ψήφο λιγότερων από 100.000 μη-εκλεγμένων μελών του Συντηρητικού κόμματος. «Δεν έχει κερδίσει τη στήριξη της χώρας. Ο λαός θα έπρεπε να αποφασίσει ποιος θα γίνει πρωθυπουργός με εκλογές», διακήρυξε χαρακτηριστικά ο Κόρμπιν, αναφερόμενος στον Τζόνσον, τον οποίο μάλιστα αποκήρυξε ως «αγαπημένο φίλο» των τραπεζιτών, των πλουσίων και του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Διόλου τυχαία, ο ίδιος ο Τραμπ έσπευσε χθες να χαιρετίσει την εκλογή του Τζόνσον, υποστηρίζοντας μέσω Twitter ότι εκείνος «θα είναι φοβερός» ως πρωθυπουργός.

Οι επόμενες γενικές εκλογές είναι κανονικά προγραμματισμένο να πραγματοποιηθούν στη Βρετανία το 2022. Βάσει Συντάγματος, ο Μπόρις Τζόνσον δεν είναι υποχρεωμένος να αναζητήσει δημοκρατική νομιμοποίηση προσφεύγοντας στη λαϊκή ψήφο. Πολλοί, ωστόσο, εκτιμούν ότι η τρέχουσα κυβέρνηση το πιο πιθανό είναι πως δεν θα καταφέρει να ολοκληρώσει τη θητεία της. Οι Εργατικοί πιέζουν, άλλωστε, εδώ και καιρό ζητώντας πρόωρες εκλογές. Διαλυτικές τάσεις έχουν όμως κάνει την εμφάνισή τους παράλληλα το τελευταίο διάστημα και στο κυβερνητικό στρατόπεδο το οποίο δεν έχει καν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο.

Υπενθυμίζεται ότι ο Μπόρις Τζόνσον καλείται πλέον να ηγηθεί μιας μειοψηφικής κυβέρνησης, μιας κυβέρνησης που μετράει μόλις 311 βουλευτές σε σύνολο 650. Εάν μάλιστα επιβεβαιωθούν και τα σενάρια που θέλουν σειρά Συντηρητικών όχι μόνο υπουργών αλλά και βουλευτών να παραιτούνται ή ακόμη και να αποχωρούν από το κόμμα σε ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στην εκλογή του Μπόρις Τζόνσον, τότε η κοινοβουλευτική δύναμη των Τόρις αναμένεται να κλονιστεί ακόμη περισσότερο.

Εάν, μάλιστα, οι όποιοι Συντηρητικοί «αντάρτες» ή «αποστάτες» φτάσουν στο σημείο να υπερψηφίσουν και μια ενδεχόμενη πρόταση μορφής κατά της κυβέρνησης στο βρετανικό κοινοβούλιο, τότε οι πρόωρες εκλογές θα πρέπει να θεωρηθούν δεδομένες.

... και στο βάθος σενάρια για πρόωρες 

Στα βρετανικά ΜΜΕ πάντως ήδη κυκλοφορούν σενάρια που εμφανίζουν ως πιθανές ημερομηνίες διεξαγωγής πρόωρων εκλογών είτε τα τέλη Σεπτεμβρίου (το νωρίτερο) είτε τα τέλη Οκτωβρίου.

Η βρετανική βουλή «κλείνει» στις 25 Ιουλίου για «καλοκαιρινές διακοπές», από τις οποίες επιστρέφει για μια πρώτη συνεδρίαση στις… 3 Σεπτεμβρίου. Η χρονική συγκυρία ενδεχομένως να λειτουργήσει υπέρ του Μπόρις Τζόνσον, δίνοντάς του μια κάποια πίστωση χρόνου (εκτός και αν προλάβει η αντιπολίτευση να καταθέσει πρόταση μορφής εναντίον του… σήμερα). Τα προβλήματα, ωστόσο, για τον νέο πρωθυπουργό είναι πολλά και οι προκλήσεις μεγάλες τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.  

Στο εσωτερικό, δεν ήταν λίγοι οι υπουργοί της Τερέζα Μέι που παραιτήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες ή ανακοίνωσαν ότι πρόκειται να παραιτηθούν, αντιδρώντας έτσι στην εκλογή του Τζόνσον. Ενδεικτικά, αναφέρονται: ο υπουργός Οικονομικών Φίλιπ Χάμοντ, ο υφυπουργός Εξωτερικών Άλαν Ντάνκαν, η υπουργός Παιδείας Αν Μίλτον, ο υπουργός Δικαιοσύνης Ντέιβιντ Γκοκ, η υπουργός Πολιτισμού Μαργκό Τζέιμς, και ο υφυπουργός Διεθνούς Ανάπτυξης Ρόρι Στιούαρτ, μεταξύ άλλων.       

Σε πρακτικό επίπεδο, πολλά αναμένεται να εξαρτηθούν, προφανώς, από την έκβαση που θα έχουν εξελίξεις στο μέτωπο του Brexit.    

Μηνύματα από ΕΕ

Ο Μισέλ Μπαρνιέ, κορυφαίος διαπραγματευτής της ΕΕ για την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εμφανίστηκε από την πλευρά του χθες έτοιμος να συνεργαστεί μαζί με τον νέο πρωθυπουργό της Βρετανίας, σημειώνοντας ωστόσο ότι προσβλέπει σε «εποικοδομητικές» διαπραγματεύσεις με στόχο ένα «ομαλό Brexit». Ο απερχόμενος πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, που βρισκόταν χθες στη Μάλτα, επίσης συνεχάρη τον νέο πρωθυπουργό, με τον οποίο μάλιστα εξέφρασε την επιθυμία να συνεργαστεί «κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο». Η τρέχουσα Ευρωπαϊκή Επιτροπή ολοκληρώνει τη θητεία της τον ερχόμενο Οκτώβριο, παραδίδοντας τότε τα ηνία σε μια νέα ομάδα υπό την Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Η 31η Οκτωβρίου έχει, όμως, οριστεί και ως η νέα καταληκτική ημερομηνία για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, με ή χωρίς συμφωνία. Υπό αυτήν την έννοια, οι όποιες διαπραγματευτικές προσπάθειες ακολουθήσουν το προσεχές διάστημα ανάμεσα στη νέα κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον και την ΕΕ θα γίνουν ακριβώς με τους ίδιους ανθρώπους με τους οποίους είχε διαπραγματευτεί και η Τερέζα Μέι. Στην εν λόγω ομάδα ανήκει και ο αντιπρόεδρος της απερχόμενης Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς, που χθες δήλωσε ότι «η Ευρωπαϊκή Ενωση θα παραμείνει προσηλωμένη στην συμφωνία» που είχε συνάψει με την Τερέζα Μέι, μια συμφωνία την οποία ωστόσο ο ίδιος ο Τζόνσον έχει αποκηρύξει ως «νεκρή». 

Για τον Μπόρις Τζόνσον, έναν πολιτικό βαθιά ευρωσκεπτικιστή που έγραφε λιβέλους κατά της ΕΕ ήδη από την εποχή που εκείνος ήταν ανταποκριτής της εφημερίδας Daily Telegraph στις Βρυξέλλες τη δεκαετία του 1990, το Brexit δεν πρέπει να είναι κατά ανάγκη «ομαλό». Αντιθέτως, θα μπορούσε να είναι και «επεισοδιακό» ή «σκληρό».

Ο Τζόνσον έχει καταστήσει σαφές ότι θα έχει βγάλει τη Βρετανία από την ΕΕ έως τις 31 Οκτωβρίου του 2019 ακόμη και χωρίς μια συμφωνία (no-deal) που να καθορίζει τις σχέσεις της χώρας με την Ευρώπη των «27» μετά το οριστικό διαζύγιο. Με ακριβώς αυτήν την «προεκλογική» δέσμευση είναι άλλωστε που Τζόνσον εξελέγη στην ηγεσία των Τόρις, ενάντια στον πιο ήπιο Τζέρεμι Χαντ ο οποίος είχε μάλιστα ψηφίσει υπέρ της παραμονής της χώρας στην ΕΕ στο δημοψήφισμα του Ιουλίου του 2016.  

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Τράπεζα της Αγγλίας αλλά και το «Γραφείο για την ευθύνη του βρετανικού προϋπολογισµού» (Office of Budget Responsibility, OBR) προβλέπουν ότι στην περίπτωση ενός «no-deal» οι επιπτώσεις για τη βρετανική οικονομία θα είναι καταστροφικές (μακροχρόνια ύφεση, άνοδος στα ποσοστά της ανεργίας, αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων όπως και στο κόστος δανεισμού της χώρας κ.ά.). Οι δυσοίωνες προβλέψεις των οικονομολόγων δεν στάθηκαν ωστόσο ικανές να αποθαρρύνουν τον Μπόρις Τζόνσον ο οποίος επιμένει από την πλευρά του να δηλώνει έτοιμος ακόμη και για ένα «σκληρό» Brexit. Η θητεία του στην πρωθυπουργία ξεκινάει επισήμως σήμερα, ενώ με ενδιαφέρον αναμένεται και η σύνθεση του νέου υπουργικού συμβουλίου την οποία εκείνος πρόκειται να ανακοινώσει.

Το μήνυμα Ερντογάν και το... ποίημα 

Ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ήταν μεταξύ εκείνων που έστειλαν χθες συγχαρητήρια μηνύματα στον Μπόρις Τζόνσον. Σημειώνεται ότι ο νέος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου έχει μακρινή καταγωγή από την Τουρκία. Ο προπάππους του ήταν ο Αλί Κεμάλ που είχε διατελέσει και υπουργός όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία έπνεε τα λοίσθια προτού συγκρουστεί με τον Μουσταφά Κεμάλ και τελικώς δολοφονηθεί. «Πιστεύω ότι οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένου Βασιλείου θα βελτιωθούν περαιτέρω τη νέα περίοδο», διεμήνυσε μέσω Twitter χθες ο ίδιος ο Ερντογάν, για τον οποίο ωστόσο ο Μπόρις Τζόνσον είχε γράψει ένα εξόχως προσβλητικό ποίημα το 2016.