Διπλωματικό επεισόδιο Κύπρου-Βρετανίας για το δώρο του Βασιλείου στη Θάτσερ

Έκπληξη και δυσαρέσκεια προκάλεσε στην Κύπρο η αποκάλυψη ότι αγγείο της Κυπροαρχαϊκής Περιόδου, που χρονολογείται στα 750-600 π.Χ. και είχε δοθεί ως δώρο το 1988 από τον τότε πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργο Βασιλείου, στην πρωθυπουργό της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, πωλήθηκε από τους κληρονόμους της μέσω του οίκου δημοπρασιών Christie's, αντί του ποσού των 6.000 αγγλικών λιρών (περίπου 7.000€). 

Η πώληση του αρχαίου αγγείου έγινε τον περασμένο Μάιο, ωστόσο αποκαλύφθηκε μόλις πριν λίγες μέρες από μια τυχαία έρευνα της ιστορικού τέχνης και συμβούλου τέχνης, Μαρίας Παφίτη, η οποία ενημέρωσε αμέσως την οικογένεια του Γ. Βασιλείου, αλλά και το κυπριακό υπουργείο Εξωτερικών. 

«Έκανα έρευνα για λογαριασμό ενός πελάτη μου για άλλο αγγείο και έπεσα πάνω σε αυτή την πώληση. Το συγκεκριμένο αγγείο είναι μικρής αρχαιολογικής αξίας και δεν είναι το μοναδικό που έφυγε από την Κύπρο ως δώρο σε αρχηγό κράτους, με νόμιμη άδεια από το τμήμα Αρχαιοτήτων. Το ζήτημα εδώ είναι αφενός αν πρέπει να δωρίζονται αρχαιότητες -ωστόσο αυτό δεν συμβαίνει πια- και αφετέρου ότι αυτά δεν αποτελούν προσωπικά δώρα και δεν μπορεί ο αρχηγός κράτους να τα πάρει μαζί του φεύγοντας», λέει στο ethnos.gr η Μαρία Παφίτη.

Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι οδηγίες που έδωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης στην Ύπατη Αρμοστεία της χώρας στο Λονδίνο. Διπλωματικές πηγές από την Λευκωσία, έλεγαν στο ethnos.gr, ότι ήδη έχουν ενημερωθεί εγγράφως τόσο ο Ύπατος Αρμοστής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Κύπρου, όσο και το Foreign Office, μέσω του Ύπατου Αρμοστή της Κύπρου στο Λονδίνο. 

«Ζητούμε εξηγήσεις για το θέμα, παρότι είμαστε σίγουροι πως δεν έγινε κάτι επιλήψιμο με ευθύνη των βρετανικών αρχών. Το ζήτημα είναι πώς ένα επίσημο δώρο (state gift) που έπρεπε να παραμείνει στην πρωθυπουργική κατοικία, στην Downing Street, βρέθηκε στο σπίτι της Μάργκαρετ Θάτσερ και τελικά στα χέρια των κληρονόμων της.

Το αγγείο αυτό ήταν δώρο προς την πρωθυπουργό της χώρας ως όχι προς τη Μάργκαρετ Θάτσερ προσωπικά. Εκτιμούμε ότι είναι ένα ατυχές περιστατικό και ότι θα δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις και θα επιστραφεί εκεί που ανήκει, στην Downing Street» έλεγαν οι ίδιες πηγές στο ethnos.gr. 

Σύμφωνα με πληροφορίες, η απάντηση των διπλωματικών αρχών του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν πως το Foreign Office χρειάζεται λίγο χρόνο για να κάνει έρευνα στην Downing Street και να ενημερωθεί αρμοδίως για το τι πραγματικά συνέβη. Σημειώνεται ότι το αγγείο πουλήθηκε μαζί με ιδιόχειρο σημείωμα της Θάτσερ που γράφει ότι ήταν δώρο του Γιώργου Βασιλείου, ενώ στα στοιχεία του οίκου Christie΄s αναφερόταν ότι «το αντικείμενο είναι ιδιοκτησία ιδιώτη».

Η αξία του είχε εκτιμηθεί αρχικά στις 700-1.000 αγγλικές λίρες και τελικά πουλήθηκε για 6.000 λίρες.

Την ενόχλησή της εξέφρασε μέσω tweet η σύζυγος του Γιώργου Βασιλείου, πρώην επίτροπος Παιδείας, Ανδρούλλα Βασιλείου. «Εγώ κι ο σύζυγός μου στενοχωρηθήκαμε πάρα πολύ. Δεν έπρεπε να πουληθεί από τους κληρονόμους της Θάτσερ. Δεν ήταν προσωπικό δώρο» έγραψε η κυρία Βασιλείου. 

Ο ίδιος ο πρώην πρόεδρος, μιλώντας σε κυπριακά μέσα ενημέρωσης, υπερασπίστηκε τη χειρονομία του, είπε ότι η Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν σύμμαχος της Κύπρου στον αγώνα για την επίλυση του Κυπριακού Ζητήματος και ότι ήθελε να την ευχαριστήσει γι' αυτό με ένα συμβολικό δώρο.

Πρόσθεσε, πάντως, ότι κακώς το πήρε μαζί της φεύγοντας από την πρωθυπουργική κατοικία και επίσης κακώς βρέθηκε στα χέρια των κληρονόμων της, οι οποίοι το πούλησαν μέσω της δημοπρασίας. Το θέμα πήρε διαστάσεις και στη Βρετανία. Σύμφωνα με δημοσίευμα της «Telegraph», το πρωτόκολλο ορίζει ότι οι υπουργοί, συμπεριλαμβανομένου και του πρωθυπουργού, μπορούν να κρατούν δώρα μόνο αν είναι αξίας κάτω των 140 αγγλικών λιρών, εκτός και αν -μετά από ειδική άδεια- τα αγοράσουν οι ίδιοι.

Η συγκεκριμένη δημοπρασία έγινε 2-9 Μαΐου, είχε τίτλο «Mrs Thatcher:Part III» και αφορούσε σε 192 προσωπικά αντικείμενα της Βρετανίδας πρωθυπουργού, η οποία απεβίωσε στις 8 Απριλίου 2013, στο Λονδίνο σε ηλικία 87 χρόνων, ύστερα από βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη.

Από την πώληση των 192 αντικειμένων συγκεντρώθηκε ποσό της τάξης των 1.087.750 στερλινών και η δημοπρασία προσέλκυσε προσφορές από ιδιώτες 36 χωρών από όλο τον κόσμο, ενώ το αρχαίο αγγείο έφερε τον αριθμό 136 στον επίσημο κατάλογο του οίκου Christie's.

Στις 50.000 στερλίνες πουλήθηκε μια καρφίτσα του οίκου Van Cleef & Arpels με διαμάντια, ρουμπίνια και σμαράγδια, στις 40.000 στερλίνες ένα βραχιόλι με πολύτιμα πετράδια και στο ίδιο ποσό ένα πορτρέτο της Θάτσερ φιλοτεχνημένο το 1993 από τον ρωσικής καταγωγής ζωγράφο Sergei Chepik (1953-2011).

Δημοπρατήθηκαν ακόμη το δαχτυλίδι από χρυσό 18Κ και αμέθυστο που φορούσε η Μάργκαρετ Θάτσερ την ημέρα που ορκίστηκε ως πρωθυπουργός, στις 4 Μαΐου 1979, τον στιλό της, μια τσάντα από στρουθοκάμηλο, κοσμήματα, ρούχα, αναμνηστικά, βιβλία, αλλά και η αυτοβιογραφία της που κυκλοφόρησε το 2002 με τίτλο «Statecraft», η οποία μάλιστα έφερε χειρόγραφη αφιέρωση.