Τραμπ-Ερντογάν: «Σόου φιλίας» στον Λευκό Οίκο αλλά τα αγκάθια παραμένουν… 400

Συνηθισμένος να προκαλεί σε ξένο έδαφος, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχασε την ευκαιρία, από το βήμα της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε μαζί με τον Αμερικανό ομόλογό του στον Λευκό Οίκο στις 13 Νοεμβρίου, να ασκήσει κριτική στις ΗΠΑ: επειδή στηρίζουν Κούρδους μαχητές στη Συρία τους οποίους η Άγκυρα επιμένει να αποκηρύσσει ως «τρομοκράτες», επειδή δεν εκδίδουν πίσω στην Τουρκία τον Φετουλάχ Γκιουλέν τον οποίο η Άγκυρα αντιμετωπίζει ως «αρχιπραξικοπηματία» αλλά και επειδή πρόσφατα τόλμησαν (μόνο η Βουλή των Αντιπροσώπων) να αναγνωρίσουν ως γενοκτονία τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Συνεχίζοντας, ο Ερντογάν δήλωσε μάλιστα ότι όντως έδωσε πίσω στον Τραμπ, όπως απειλούσε ότι θα κάνει σε ένδειξη διαμαρτυρίας και απόρριψης, την επιστολή που ο τελευταίος του είχε στείλει στις 9 Οκτωβρίου ζητώντας του τότε «να μην το παρακάνει» με τη στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στη Συρία.

Απέναντι σε όλα αυτά τα επικριτικά για την Ουάσιγκτον, ο οικοδεσπότης Ντόναλντ Τραμπ δεν εξέφρασε απολύτως καμία ένσταση. Αντιθέτως, καθόταν εκεί και άκουγε αδιαμαρτύρητα, πλέκοντας μάλιστα το εγκώμιο της Τουρκίας που είναι «πολύ σημαντικός ΝΑΤΟικός σύμμαχος», όπως σημείωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, αλλά και προσωπικά του ιδίου του Ερντογάν με τον οποίο οι δυο τους «είναι πολύ καλοί φίλοι εδώ και πολύ καιρό, σχεδόν από την πρώτη ημέρα» όπως είπε. Ο Τραμπ υπερασπίστηκε, μάλιστα, την Τουρκία και απέναντι στην Ευρώπη, υποστηρίζοντας ότι η Γηραιά Ήπειρος είναι εκείνη που «θα έπρεπε να πληρώνει σε μεγάλο βαθμό» καλύπτοντας το κόστος της διαχείρισης του προσφυγικού στην Τουρκία και όχι η Άγκυρα.

«Μεγάλος οπαδός» του Ερντογάν δηλώνει ο Τραμπ

«Είμαι μεγάλος οπαδός του (σ.σ. Τούρκου) προέδρου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο ηγέτης των Ηνωμένων Πολιτειών, υπογραμμίζοντας μάλιστα με νόημα ότι «η συνέχιση της συνεργασίας» με την Τουρκία «είναι σημαντική για τα αμερικανικά συμφέροντα». Πόσο «σημαντική» είναι η Τουρκία για τις ΗΠΑ φαίνεται και στο ενημερωτικό δελτίο («fact sheet») που έδωσε χθες στη δημοσιότητα η αμερικανική κυβέρνηση, υπενθυμίζοντας ότι η Άγκυρα… αγοράζει αμερικανικά οπλικά συστήματα ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων αλλά και ότι προμηθεύει με εξαρτήματα σημαντικά τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Παίρνοντας την «πάσα», η Τουρκία του Ερντογάν δεν έχασε την ευκαιρία να επαναλάβει από την Ουάσιγκτον πως είναι διατεθειμένη να αγοράσει αμερικανικούς πυραύλους Patriot (αλλά μόνο υπό «επιθυμητούς» για την Άγκυρα «όρους») με την προοπτική βέβαια να επανενταχθεί και στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35 από το οποίο εκδιώχθηκε τον περασμένο Ιούλιο εξαιτίας των ρωσικών S-400.

Είναι σαφές ότι οι Τούρκοι τα θέλουν όλα: και τους ρωσικούς S-400 (για να μείνει ευχαριστημένη η Μόσχα), και τους αμερικανικούς Patriot (για να κάμψουν τις αμερικανικές αντιδράσεις) αλλά και τα αμερικανικά F-35. «Μπορούμε να ξεπεράσουμε τις δοκιμασίες που αντιμετωπίζουμε, συγκεκριμένα αναφορικά με τους S-400 και τα F-35, μόνο μέσω διαλόγου», δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος από την Ουάσιγκτον «εξορκίζοντας» έτσι, στο όνομα του διαλόγου, το ενδεχόμενο να επιβληθούν στην Τουρκία κυρώσεις όπως εκείνες που προωθεί το αμερικανικό Κογκρέσο.  

Το παζάρι για S-400, F-35 και Patriot συνεχίζεται

Στο θέμα των ρωσικών S-400 αναφέρθηκε, βέβαια, και ο Ντόναλντ Τραμπ υποστηρίζοντας ότι η απόκτηση από την Τουρκία ενός τέτοιου ρωσικού οπλικού συστήματος συνιστά «πολύ σοβαρή πρόκληση» για τις ΗΠΑ. «Το συζητήσαμε σήμερα. Θα συνεχίσουμε να το συζητούμε στο μέλλον. Ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε να δώσουμε λύση σε αυτήν την κατάσταση», δήλωσε από την πλευρά του ο Τραμπ, με τον Λευκό Οίκο να αφήνει παράλληλα να εννοηθεί ότι η επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος αποτελεί «ζωτικής σημασίας» προϋπόθεση προκειμένου να σημειωθεί εν συνεχεία πρόοδος και σε άλλα μέτωπα των αμερικανοτουρκικών σχέσεων: για παράδειγμα στο μέτωπο των διμερών αμερικανοτουρκικών εμπορικών συναλλαγών ο όγκος των οποίων θα μπορούσε όντως να εκτοξευθεί στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως όπως ανάφερε ο Αμερικανός πρόεδρος και επιθυμεί η Τουρκία.

Η πλευρά του Ντόλαντ Τραμπ εμφανίζεται να έχει προτείνει στο καθεστώς Ερντογάν μια συμβιβαστική «διέξοδο» από την κρίση με τους S-400, προσφέροντας παράλληλα στην Τουρκία σειρά από ανταλλάγματα (πυραύλους Patriot σε καλή τιμή, την επιστροφή της Άγκυρας στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35, τον σχεδόν τετραπλασιασμό του όγκου των διμερών εμπορικών συναλλαγών στα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως). Για τους S-400 δεν έγινε επισήμως στις 13 Νοεμβρίου κάποια ανακοίνωση, πέρα από την αναφορά ότι οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν να συζητούν το συγκεκριμένο θέμα με την προοπτική να βρουν μια λύση μέσα από το διάλογο. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι πίσω από τις κλειστές πόρτες του Λευκού Οίκου διατυπώθηκαν εναλλακτικές προτάσεις τις οποίες όμως τώρα ο Ερντογάν θα πρέπει να συζητήσει με τον πρόεδρο της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν… προτού συζητήσει εκ νέου με τους Αμερικανούς.  

Άβολες στιγμές

Γνωστός για την τάση του να λέει τα «λάθος» πράγματα τη «λάθος» στιγμή, ο πρόεδρος Τραμπ προκάλεσε το κοινό περί δικαίου αίσθημα σε τουλάχιστον δύο περιπτώσεις κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου: όταν υποστήριξε ότι ο Ερντογάν «έχει μια υπέροχη σχέση με τους Κούρδους» επικαλούμενος ο ίδιος μάλιστα ως πειστήριο το γεγονός ότι «πολλοί Κούρδοι ζουν σήμερα στην Τουρκία και είναι ευτυχισμένοι».

Αλλά και όταν κάλεσε τον Ερντογάν να επιλέξει να δεχθεί ερώτηση από κάποιον «φιλικό» προς το τουρκικό καθεστώς Τούρκο δημοσιογράφο. «Θέλουμε να βλέπουμε μόνο φιλικούς δημοσιογράφους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός πρόεδρος, έχοντας όμως στο πλευρό του τον ηγέτη μιας χώρας όπως είναι η Τουρκία του Ερντογάν, που έχει στείλει στη φυλακή χιλιάδες αντιφρονούντες, μεταξύ αυτών και εκατοντάδες δημοσιογράφους, τα τελευταία τρεισήμισι χρόνια.

Και όταν ο Ερντογάν όντως κάλεσε έναν Τούρκο δημοσιογράφο δικής του επιλογής να απευθύνει ερωτήσεις, και εκείνος ο δημοσιογράφος απευθύνθηκε στον Τραμπ ρωτώντας τον γιατί η Ουάσιγκτον αποφάσισε να προσκαλέσει έναν Κούρδο «τρομοκράτη» στον Λευκό Οίκο (αναφερόμενος στον διοικητή των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων, Μαζλούμ Άμπντι) τότε ο Τραμπ αποκρίθηκε λέγοντας: «Είστε σίγουρος ότι είστε δημοσιογράφος και ότι δεν εργάζεστε για την τουρκική κυβέρνηση με αυτήν την ερώτηση;»… Ενδεχομένως η όλη στιχομυθία να μπορούσε να θεωρηθεί ακόμη και κωμική… εάν δεν ήταν βαθιά τραγική για την εικόνα της ηγεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών.