Στην Τουρκία «επανεμφανίζονται» αινιγματικά οι εξαφανισμένοι

Λίγες γυναίκες θα χαίρονταν μαθαίνοντας πως ο σύζυγός τους βρίσκεται υπό κράτηση στην Τουρκία. Εντούτοις χαρά ήταν αυτό που αισθάνθηκε η Σουμεγέ Γιλμάζ, όταν δέχθηκε τηλεφώνημα από την αστυνομία που της ανακοίνωσε την είδηση.

Ήταν πάνω από οκτώ μήνες που ο σύζυγός της, ο Μουσταφά Γιλμάζ, θεωρούνταν εξαφανισμένος. Αρχικά δυσκολεύθηκε να πιστέψει τους αστυνομικούς.

«Υπάρχουν πολλοί Μουσταφά Γιλμάζ, δεν ήθελα να απογοητευθώ», λέει η Γιλμάζ στο Γαλλικό Πρακτορείο. Την επομένη όμως, αγκάλιαζε πράγματι τον σύζυγό της.

Αν και η αστυνομία της εξήγησε πως ο σύζυγός της είχε «βρεθεί» στις 21 Οκτωβρίου σε καλή κατάσταση, εκείνη διαπίστωσε αμέσως πως είχε χάσει πολύ βάρος. Το πρόσωπό του, τα χέρια του, αφηγείται, ήταν «εντελώς παγωμένα».

Η Γιλμάζ δεν μπορεί να αποδείξει τίποτε, όμως φοβάται πως ο σύζυγός της υποβλήθηκε σε βασανιστήρια. Ο ίδιος ο Μουσταφά Γιλμάζ αρνείται να εξηγήσει πού βρισκόταν στη διάρκεια αυτών των οκτώ μηνών και αρκείται να επαναλαμβάνει πως «κρυβόταν».

Η γυναίκα του αρνείται να το πιστέψει: όταν εξασφανίσθηκε, τον Φεβρουάριο, ο σύζυγός της είχε μόλις αρχίσει μια νέα δουλειά και δεν είχε κανέναν λόγο να εξαφανισθεί χωρίς να πει πού βρίσκεται.

«Αναγκαστικές εξαφανίσεις»

Σύμφωνα με καταμέτρηση από βουλευτές και τοπικούς ακτιβιστές, ο 33χρονος φυσικοθεραπευτής είναι ένας από τους 28 άνδρες τους οποίους οι τουρκικές υπηρεσίες ασφαλείας πιστεύεται ότι εξαφάνισαν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016.

Η μέθοδος φέρνει στο νου την ακόμη ζωηρή μνήμη των συνήθων πρακτικών των ετών του 1990 εναντίον πολιτικών αντιπάλων στην Τουρκία.

Οι λόγοι της εξαφάνισης αυτών των ανδρών αποτελούν μυστήριο, όπως και η ξαφνική επανεμφάνισή τους σε κάποιο αστυνομικό τμήμα. Οι τουρκικές αρχές δεν απάντησαν σε πολλαπλά αιτήματα του Γαλλικού Πρακτορείου σχετικά με το θέμα.

Ο Οζτούρκ Τουρκντογάν της τουρκικής Ένωσης Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, εκτιμά πως οι εξαφανίσεις είναι το έργο μιας «μονάδας» στους κόλπους των υπηρεσιών ασφαλείας, η οποία παραδίδει στη συνέχεια τους εξαφανισμένους στην αστυνομία.

«Τα άτομα αυτά αποτελούν αντικείμενο δικαστικών ερευνών. Η επανεμφάνισή τους εν γένει αποκαλύπτεται όταν βρίσκονται ήδη στα χέρια της αστυνομίας», εξηγεί.

«Όμως οι άνθρωποι αυτοί δεν λένε τίποτε στην οικογένειά τους ούτε στους δικηγόρους τους. Θα ξέραμε τι τους συνέβη αν είχαν μιλήσει», προσθέτει.

Ο Μουσταφά Γιλμάζ είχε καταδικασθεί σε κάθειρξη έξι ετών για συμμετοχή στο κίνημα του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, ο οποίος κατηγορείται ότι υποκίνησε την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, όμως είχε αφεθεί ελεύθερος στις αρχές του 2019 εν αναμονή της εξέτασης της έφεσής του.

Ο Γιλμάζ ανήκει σε μια ομάδα έξι ανδρών, οι οποίοι εξαφανίσθηκαν μέσα σε διάστημα μερικών ημερών τον Φεβρουάριο 2019 στην Τουρκία. Όλοι τους κατηγορούνταν για σχέσεις με την γκιουλενιστική οργάνωση, όμως οι περιπτώσεις τους παραμένουν ιδιαίτερες σε μια χώρα όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν επισήμως ή παύθηκαν μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος. Τον Ιούλιο, τέσσερις από τους άνδρες αυτούς «επανεμφανίσθηκαν» ξαφνικά, όπως ο Γιλμάζ, σε κάποιο κελί αστυνομικού τμήματος.

Ο τελευταίος απ' αυτούς, ο Γκοχάν Τουρκμέν, έκανε και πάλι την εμφάνισή του στις 5 Νοεμβρίου, μόλις μερικές ημέρες μετά τον Μουσταφά Γιλμάζ. Η Διεθνής Αμνηστία έκανε γνωστό πως η σύζυγος του Τουρκμέν είχε διαπιστώσει κι αυτή «σημαντική απώλεια βάρους και πολύ χλωμό χρώμα».

Οργανώσεις υπεράσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων κάλεσαν τις τουρκικές αρχές να διεξαγάγουν έρευνα για τις περιστάσεις αυτών των «θεωρούμενων αναγκαστικών εξαφανίσεων», όπως τις περιγράφουν.

«Σαν εφιάλτης»

Μολονότι ορισμένοι εξαφανισμένοι επανεμφανίσθηκαν, πρόσφατα σημειώθηκαν και άλλα κρούσματα ανεξήγητων εξαφανίσεων.

Στις 6 Αυγούστου, ο 35χρονος Γιουσούφ Μπιλγκέ Τουντς εξαφανίσθηκε χωρίς να αφήσει ίχνη. Κατηγορούνταν κι αυτός για σχέσεις με τους γκιουλενιστές, κάτι που ο ίδιος αρνούνταν.

Η σύζυγός του, η οποία ζήτησε να μην κατονομασθεί, υποστηρίζει πως ουδέποτε διεξήχθη κάποια έρευνα για την εξαφάνισή του.

Τα τρία παιδιά τους, αφηγείται, ρωτούν όλο και περισσότερο για τον πατέρα τους. «Είναι ένας εφιάλτης», λέει ανάμεσα σε λυγμούς.

Η οικογένεια Τουντς, με τη βοήθεια ενός βουλευτή της αντιπολίτευσης, απευθύνθηκε σε τοπικούς και διεθνείς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων, όμως μάταια μέχρι σήμερα.

Η κυρία Τουντς υποστηρίζει πάντως πως η επανεμφάνιση άλλων εξαφανισμένων της δίνει ελπίδες. «Αντέχω την απουσία του γαντζωμένη από την ιδέα ότι στο τέλος θα τον ξαναδώ, θα τον σφίξω στην αγκαλιά μου», εξηγεί.