Σε δύο εβδομάδες οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες στη Λιβύη

Το μνημόνιο που υπογράφηκε πρόσφατα ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη, ειδικά το σκέλος που αφορά στη στρατιωτική συνεργασία των δύο χωρών, απειλεί να κλιμακώσει την ένταση σε ολόκληρη την ανατολική Μεσόγειο, αφού η Τουρκία… κατοχυρώνει δικαίωμα επέμβασης στη Λιβύη, αν της ζητηθεί, και διαρκούς στρατιωτικής παρουσίας ακριβώς κάτω από την Κρήτη.

Στη συμφωνία της στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης προβλέπεται όπως οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να αναλάβουν ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης και εξοπλισμού της αστυνομίας και του στρατού, που πρόσκειται στην αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση Σάραζ, με την αποστολή μίας Δύναμης Άμεσης Κρούσης.

Μετά τη συμφωνία να οριστεί -σε διπλωματικό επίπεδο- η ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας – Λιβύης στην ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα φαίνεται να προετοιμάζει μία νέα κίνηση-έκπληξη στη Λιβύη.

Έπειτα από την απρογραμμάτιστη συνάντηση Ερντογάν–Σάραζ στην Κωνσταντινούπολη στις 15 Δεκεμβρίου, ο τουρκικός στρατός έλαβε εντολές να αρχίσει τις προετοιμασίες για αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη. Η τουρκική κυβέρνηση έχει δώσει δηλαδή ήδη το «πράσινο φως» στο στρατό να ξεκινήσει τις διαδικασίες για την αποστολή πλοίων και αεροσκαφών στην Τρίπολη.

Σε πρώτη φάση, σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές στην Άγκυρα, θα αποσταλούν 2 ή 3 σκάφη υποβρύχιων καταστροφών με κομάντο, καθώς επίσης και 100 Τούρκοι πεζοναύτες. Η ανάπτυξη των πρώτων αυτών μονάδων έχει προγραμματιστεί να γίνει σε 2 εβδομάδες, δηλαδή αρχές του 2020, και ως στόχο τους θα έχουν την εκπαίδευση των Λίβυων της κυβέρνησης Σάραζ, χωρίς ωστόσο η αποστολή τους προς το παρόν να λαμβάνει μάχιμο χαρακτήρα. 

Η Άγκυρα εξετάζει ακόμη την αποστολή ανδρών που υπηρετούν σε ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες, όπως η Sadat. Κάτι αντίστοιχο που έχει κάνει και η Ρωσία με την αποστολή της ομάδας Wagner. 

Επιπλέον, το σχέδιο είναι να συσταθεί κι ένα κοινό τμήμα άμυνας και ασφάλειας, το οποίο πιθανότατα θα αποτελέσει τη νομική βάση για μία περαιτέρω πιθανή ανάπτυξη στρατευμάτων της Τουρκίας στη Λιβύη.

Η συμφωνία επίσης προβλέπει την ανταλλαγή πληροφοριών καθώς και τη διεξαγωγή κοινών περιπολιών και ελέγχων εντός των θαλασσίων ζωνών που έχουν καθορίσει οι δύο χώρες. Η Τουρκία –σε κάθε περίπτωση πάντως- έχει συμφωνήσει να καλύψει όλα τα έξοδα για την υλοποίηση της στρατιωτικής συνεργασίας με τη Λιβύη.

Τωρινή στρατιωτική παρουσία της Τουρκίας στη Λιβύη

Στη Λιβύη αυτή τη στιγμή η Τουρκία διαθέτει τεθωρακισμένα Kirpi II 4x4 που έστειλε με το σημαίας Μολδαβίας πλοίο Giurgiulesti από το λιμάνι της Σαμψούντας στην Τρίπολη τον περασμένο Απρίλιο, καθώς επίσης και οχήματα Vuran για την κάλυψη των αναγκών του πιστού στην κυβέρνηση Σάραζ στρατού.

Παράλληλα, η Τουρκία περίπου την ίδια περίοδο έστειλε στο στρατό της κυβέρνησης Σάραζ και ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος Bayraktar.

Η Άγκυρα δεν απέκρυψε τη μεταφορά του οπλισμού αυτού στην Τρίπολη, παρά το εμπάργκο του ΟΗΕ, και μάλιστα λέγεται ότι η τουρκική στρατιωτική βοήθεια επέτρεψε στον Σάραζ να ενεργήσει επιθετικά απέναντι στον Χαφτάρ και να καταλάβει την πόλη Gharyan.

Η «διπλωματία της κανονιοφόρου» γύρω από την Κρήτη

Το ερώτημα τώρα βέβαια είναι κατά πόσο η Άγκυρα είναι αποφασισμένη να στρατικοποιήσει την κατάσταση και να κλιμακώσει την ένταση στην ανατ. Μεσόγειο. 

Σύμφωνα με Τούρκους αναλυτές ειδικούς σε θέματα ασφαλείας, η Άγκυρα «το εννοεί και το εννοεί σοβαρά».

Η Τουρκία προετοιμάζει να εφαρμόσει τη λεγόμενη «διπλωματία της κανονιοφόρου» γύρω από την Κύπρο και την Κρήτη μέσω της συμφωνίας με τη Λιβύη.

Πιο συγκεκριμένα, ετοιμάζεται να στείλει μία φρεγάτα, κάποια πλοία νηοψίας καθώς και υποβρύχια. Κι όχι μόνο αυτά. Η Άγκυρα ετοιμάζεται να στείλει και το αεροπλανοφόρο «Αναντολού», το πρώτο τουρκικής κατασκευής αεροπλανοφόρο, όταν αυτό θα είναι έτοιμο στα τέλη του 2020, νότια της Κρήτης, προκειμένου να προστατεύσει την ΑΟΖ της Λιβύης από ενδεχόμενες παραβιάσεις του ελληνικού πολεμικού ναυτικού.

Την ίδια ώρα βέβαια, η Άγκυρα δηλώνει ανοιχτή σε διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα και την Αίγυπτο, προκειμένου να βρεθεί και μία διπλωματική λύση στο θέμα της οριοθέτησης της ΑΟΖ στη Μεσόγειο.

Κοντολογίς, η πολιτική της Άγκυρας στην ανατ. Μεσόγειο είναι ένας συνδυασμός της διπλωματίας της κανονιοφόρου και της στρατιωτικής ισχύος, ώστε να εμποδίσει την περιθωριοποίησή της, όπως η ίδια θεωρεί.

Έχει τα… στρατιωτικά κότσια η Τουρκία να πάει στη Λιβύη;

Η αποστολή άλλωστε τουρκικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών στα Κατεχόμενα αποτελεί ένα μήνυμα ότι η Τουρκία «το εννοεί» στην ανατ. Μεσόγειο. Η επιλογή της Τουρκίας να στρατικοποιήσει την κατάσταση στην ανατ. Μεσόγειο έγινε, σύμφωνα με τον Λεβέντ Οζγκιούλ, Τούρκο στρατιωτικό αναλυτή, γιατί «η Άγκυρα προτιμά να έχει ως αντίπαλο την Ελλάδα και την Ευρώπη, αντί το Ισραήλ στην κυπριακή ΑΟΖ».

Ωστόσο, οι επιχειρησιακές δυνατότητες του τουρκικού πολεμικού ναυτικού και της αεροπορίας φαίνεται να είναι πολύ περιορισμένες για τέτοιου είδους υπερπόντιες επιχειρήσεις, σύμφωνα με τον ίδιο.

«Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν διαθέτουν ακόμη αεροπλανοφόρο, ούτε τελευταίας γενιάς μαχητικά αεροσκάφη και αντι-πυραυλικά συστήματα ικανά για αεροπορικές επιχειρήσεις μακριά από τις τουρκικές ακτές. Ακόμη και τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που στέλνει η Τουρκία σε Λιβύη και Κύπρο είναι μικρής εμβέλειας. Κι επίσης η Τουρκία δεν διαθέτει μεγάλου βεληνεκούς πυραύλους θαλάσσης όπως Harpoon και Exocet. Διαθέτει μόνο τους πυραύλους Penguin βεληνεκούς 30-35 χλμ. και εγχώριους πυραύλους SOM. Όλα αυτά τα γνωρίζει και αποτελούν εμπόδια για την Τουρκία», αναφέρει ο Λεβέντ Οζγκιούρ.

Ακόμη κι αν η Τουρκία αναπτύξει τελικά στρατεύματα στην Τρίπολη, δεν πρόκειται να εμπλακούν σε μεγάλες συγκρούσεις. Η διπλωματική και στρατιωτική ανάλυση στην Τουρκία, ωστόσο, θεωρεί τη Λιβύη το νέο έδαφος για την αύξηση της σφαίρας επιρροής της Άγκυρας όχι μόνο στη Μεσόγειο, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή και κατ’ επέκταση στον κόσμο.

Και γι’ αυτό φροντίζουν εξάλλου οι Τούρκοι πολιτικοί, με την συνεπικουρία και των φιλο-κυβερνητικών ΜΜΕ, να προετοιμάζουν την κοινή γνώμη για μία μεγαλύτερη εμπλοκή της Άγκυρας στα τεκταινόμενα της Μεσογείου.

Τι θα σταματούσε τον Ερντογάν;

Ο Μοχάμεντ Ελιάρχ, της ερευνητικής και συμβουλευτικής εταιρείας «Libya Outlook» εκτιμά ότι το μόνο που θα μπορούσε να σταματήσει τον Ερντογάν να πάει στη Λιβύη είναι μία πραγματική επίδειξη/απειλή ισχύος από τις γύρω χώρες, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος με τη στρατιωτική στήριξη της Γαλλίας, της Αιγύπτου και της Ιταλίας. Μόνο μία κίνηση αυτών των χωρών στην περιοχή θα έκανε τον Τούρκο πρόεδρο να αφήσει τη συγκρουσιακή προσέγγιση για χάρη μίας πιο πραγματιστικής πολιτικής. 

Για τον Χαφτάρ όλη αυτή η «οργή» των γειτονικών και διεθνών δυνάμεων εναντίον της συμφωνίας Τουρκίας – Λιβύης αποτελεί μία «χρυσή ευκαιρία» για να αυξήσει την πολιορκία της Τρίπολης. Ο στρατάρχης Χαφτάφ λαμβάνει σοβαρά υπόψη την έντονη τουρκική κινητικότητα και αντιλαμβάνεται ότι ο μόνος τρόπος να σταματήσει τους Τούρκους είναι να καταλάβει την Τρίπολη.

Είναι η Λιβύη η νέα Συρία;

Ωστόσο, αυτό που φοβούνται οι πολιτικοί και στρατιωτικοί σύμβουλοι του Ερντογάν είναι να μην εξελιχθεί η Λιβύη σε μία νέα Συρία. Η Μόσχα είναι γνωστό ότι υποστηρίζει τον αντίπαλο της νόμιμης κυβέρνησης στη Λιβύη, το στρατάρχη Χαφτάρ, και αυτός είναι κι ο λόγος της συχνούς επικοινωνίας τελευταία μεταξύ Ερντογάν – Πούτιν. Κάποιος προσπαθεί να πείσει τον άλλον να αλλάξει στρατόπεδο, κάτι που δεν φαίνεται βέβαια εφικτό, όπως δεν έγινε ποτέ και στη Συρία.

Το Κρεμλίνο θα προτιμούσε να συναλλάσσεται με τον πιο κοσμικό Χαφτάρ, ο οποίος σε κάθε περίπτωση θα μπορούσε να δώσει ένα γενναίο μερίδιο από την… ενέργεια της Λιβύης στη Ρωσία, αν φυσικά επικρατήσει. Το θέμα για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όμως είναι τί στάση θα τηρήσουν οι ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει επαφές και με τους δύο πόλους εξουσίας στη Λιβύη. Και με την αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ κυβέρνηση Σάραζ και με το στρατάρχη Χαφτάρ. Ωστόσο, η έλλειψη κάποιας αμερικανικής αντίδρασης μέχρι στιγμής, είτε υπέρ είτε κατά, για τις κινήσεις της Άγκυρας με τη Λιβύη, δημιουργεί έναν γρίφο. Άραγε οι ΗΠΑ θα υποστηρίξουν μια συμμαχία με την Τουρκία κατά της Ρωσίας στη Λιβύη ή θα επιλέξουν τον Χαφτάρ, που φαίνεται να είναι ο πιο δυνατός παίκτης αυτή τη στιγμή;Ο Ερντογάν και ο κόσμος δεν θα αργήσουν μάλλον να το μάθουν…

Οι τουρκικές ρίζες του πρωθυπουργού της Λιβύης

Στην τάση πάντως της… τουρκοποίησης των πάντων που διακατέχει την Τουρκία (εκτός από την Ελλάδα βέβαια για αντίστοιχη ελληνοποίηση των πάντων) εντάσσεται και η έρευνα και ανακάλυψη ότι εκτός από τα πολλά… συμφέροντα που συνδέουν Ερντογάν και Σάραζ, φαίνεται να τους συνδέει και το ίδιο… αίμα.

Σύμφωνα με τον εκδότη του ψηφιακού κέντρου ενημέρωσης TürkMedya, Γιασέρ Εμρέ, ο πρωθυπουργός της Λιβύης Φαγέζ αλ Σαράζ είναι τουρκικής καταγωγής, αφού προπάππος του φέρεται να είναι ο Μουχμάμεντ Αγάς από τη Μανίσα, που υπηρέτησε στον οθωμανικό στρατό το 1840 και έπειτα έφυγε για την Τρίπολη, όπου δημιούργησε την οικογένειά του.

Η διαπίστωση αυτή δεν αποδεικνύει μόνο ότι πρόκειται για έναν απλό συναισθηματικό δεσμό, ώστε να γίνει πιο αγαστή η σχέση των δύο πολιτικών ανδρών Άγκυρας και Τρίπολης. Αναμένεται να προστεθεί κι αυτό στις… αποδείξεις που πρέπει να δοθούν προς την τουρκική κοινή γνώμη που αναρωτιέται «τι δουλειά έχουμε εμείς εκεί κάτω» για το πόσο βαθιοί ιστορικοί και συγγενικοί δεσμοί υπάρχουν ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη προς άγρα κοινωνικής εσωτερικής στήριξης.