Selfies: Κάνουμε share τον ναρκισσισμό μας

«Επέστη καιρός της αυτολατρείας», είχε γράψει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στους «Εμπόρους των Εθνών». Μια ατάκα η οποία, αν και χρονικά μακρινή, ταιριάζει απόλυτα στην εποχή των αυτοφωτογραφιών – για να συνεννοούμαστε, των selfies. Μια μεγάλη ιστορία για like και share, με πολλά καρέ κι άλλα τόσα φίλτρα επεξεργασίας.

Αντίστοιχα, η ιστορία του Νάρκισσου, με όλες εκείνες τις παραλλαγές της, αποτελεί έναν από τους δημοφιλέστερους μύθους. Ο νέος από τη Βοιωτία, θαμπωμένος από την ομορφιά του, η οποία καθρεφτιζόταν και «αποτυπωνόταν» μέσα στο νερό, πεθαίνει από μαρασμό εξαιτίας του ανικανοποίητου έρωτα προς τον ίδιο του τον εαυτό.

Με λίγα λόγια, ο Νάρκισσος έκανε την πρώτη καταγεγραμμένη selfie. Όχι στην Ιστορία, αλλά -έστω- στη Μυθολογία. Όμως, ο ναρκισσισμός, η εμμονική αυταρέσκεια που μπορεί να καταλήξει σε πάθηση, δεν είναι μύθος ούτε αποτελεί κάτι νέο: υπάρχει από τότε που ο άνθρωπος συνάντησε για πρώτη φορά το είδωλό του. Στη σημερινή εποχή, κατά την οποία σχεδόν όλοι ποστάρουν δεκάδες είδωλά τους -μέσω της ευκολίας που παρέχουν τα social media- ο ναρκισσισμός δεν είναι μόνο υπαρκτός, αλλά και ψηφιακός.

Έρευνες σχετικά με το θέμα έχουν γίνει πολλές φορές. Τώρα, εν έτει 2018, τα Πανεπιστήμια του Σουόνσι της Ουαλίας και του Μιλάνου συνεργάστηκαν πάνω σε (άλλη) μία σχετικά με τις selfies: οι 74 συμμετέχοντες, ηλικίας από 18 έως 34 ετών, εξετάστηκαν σε μία περίοδο τεσσάρων μηνών αναφορικά με τον τρόπο που χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα (Twitter, Snapchat, Instagram, Snapchat). Τα στοιχεία, λοιπόν, έδειξαν άνοδο των ναρκισσιστικών χαρακτηριστικών κατά 25% σε εκείνους που έκαναν υπερβολική χρήση (κυρίως βγάζοντας selfies) των social media. Mάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις οι συμμετέχοντες ξεπέρασαν τα κλινικά όρια της συμπεριφοράς που χαρακτηρίζεται «ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας».

Το σημαντικό, επίσης, είναι ότι όσοι χρησιμοποιούσαν περισσότερο τα κοινωνικά δίκτυα στα οποία δεν χρειάζεται εικόνα, αλλά γραφή -λέγε με Τwitter- δεν παρουσίασαν τέτοιου είδους παρεκκλίνουσες συμπεριφορές.

«Λαμβάνοντας υπόψη το δείγμα που έχουμε στα χέρια μας, δεν υπάρχει κανένας λόγος να αμφιβάλλουμε ότι το 20% του πληθυσμού κινδυνεύει να αναπτύξει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, τα οποία συνδέονται άμεσα με την υπερβολική έκθεση της εικόνας τους στα social media - τις selfies, με άλλα λόγια». Αυτή ήταν η χαρακτηριστική δήλωση του καθηγητή Φιλ Ριντ, από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Σουόνσι, ο οποίος ήταν επικεφαλής της έρευνας.

Ο ίδιος, μάλιστα, σημείωσε και κάτι άλλο το οποίο προέκυψε βάσει των ίδιων στοιχείων: ακόμα κι όσοι άνθρωποι δεν είναι νάρκισσοι, έχουν μεγάλες πιθανότητες να γίνουν εάν αρχίσουν να βγάζουν αλλεπάλληλες selfies.

Η πρώτη επίσημη έρευνα για το θέμα «selfies και ναρκισσισμός» είχε δημοσιευθεί τον Ιανουάριο του 2015, από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο. Το βασικό συμπέρασμα αυτής της σπουδής ήταν πως οι άντρες που τραβούν selfie φωτογραφίες έχουν περισσότερες πιθανότητες για ψυχικές διαταραχές, ενώ παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά ναρκισσιστικών τάσεων. Ταυτόχρονα, σε κάθε σχετική έρευνα που έχει γίνει για το ίδιο θέμα, βγαίνει πάντα το ίδιο αποτέλεσμα: οι περισσότερες αναρτήσεις με selfies στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γίνονται από γυναίκες.

Οι επιστήμονες, πάντως, τονίζουν πως τα αποτελέσματα κάθε έρευνας πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε με προσοχή και πρέπει να αποφεύγουμε αυθαιρεσίες και γενικεύσεις. Εννοείται πως δεν συνεπάγεται πως όποιος κοινοποιεί selfies είναι νάρκισσος ή ψυχοπαθής – άλλωστε παίζει βασικό ρόλο και το δείγμα που επελέγη για να εξαχθούν τα όποια συμπεράσματα. Για παράδειγμα, η μελέτη του Πανεπιστημίου του Οχάιο εστίασε στους άντρες, επειδή το διαθέσιμο δείγμα για τις γυναίκες δεν κρίθηκε αντιπροσωπευτικό.

Παρ’ όλα αυτά, ανεξαρτήτως φύλου, την επόμενη φορά σκεφτείτε διπλά πρoτού πατήσετε το κουμπί της «κοινοποίησης» μιας selfie σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όχι για τους άλλους που θα αντιληφθούν ότι ο πιθανός ναρκισσισμός και η υφέρπουσα ματαιοδοξία σας βγήκε σεργιάνι, αλλά για εσάς, αφού θα έχετε κατανοήσει ότι είναι μάταιο να ταΐζετε με πίξελ και “likes” το είδωλό σας και πως η αληθινή ζωή είναι εκεί έξω.

Strike a pose. Κλικ…

Ακολουθήστε το ethnos.gr στο Instagram