«ENTER» στη Στέγη: Όταν όλος ο κόσμος κοιμάται...ο Άμλετ ψάχνει στο Google

Τι ψάχνει στο Google ο Αµλετ, πώς διασκεδάζει την καθηµερινότητά του ένας άνδρας κλεισµένος στο σπίτι του (περίπου σαν φυτό που χρειάζεται να µεγαλώσει, να κοινωνικοποιηθεί και να διασκεδάσει) και πώς καταγράφει ένα αγόρι την πανδηµία όταν σχεδόν όλος ο πληθυσµός της Γης έχει µολυνθεί και... κοιµάται; Εικόνες µοναχικής καραντίνας και δηµιουργικής ή όχι αναστάτωσης του εσωτερικού χώρου παίρνουν τη µορφή καλλιτεχνικής παρακαταθήκης για τις επόµενες γενιές σε ένα διεθνές µωσαϊκό µε όψεις της ανθρωπότητας του 21ου αιώνα, αναγκαστικά περιορισµένης στον προσωπικό χώρο.

Το πρότζεκτ «Enter» της Στέγης του Ιδρύµατος Ωνάση και του Onassis USA έφερε από τις 24 Απριλίου στο κανάλι της Στέγης στο YouTube αναθέσεις νέων έργων σε καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό που αποτυπώνουν και σχολιάζουν το πανδηµικό σήµερα. Τα έργα έχουν δηµιουργηθεί µέσα σε 120 ώρες.

Ρωτήσαµε ορισµένους από τους καλλιτέχνες που συµµετέχουν στο «Enter» -οι οποίοι προέρχονται από όλο το φάσµα των τεχνών- ποια ερεθίσµατα τους έδωσαν την κατεύθυνση για τη δηµιουργία του έργου τους. Πώς ήταν, ακόµα, η εµπειρία της σκηνοθεσίας µιας ταινίας σε κατάσταση αποµόνωσης και ποια βοηθητικά εργαλεία επιστράτευσαν. «Τα ερεθίσµατα ήταν ελάχιστα – όπως ελάχιστα είναι αυτά που έχουµε αυτήν την περίοδο: Πώς το ελάχιστο µιας καθηµερινής ζωής που ζούµε όλοι αποκτά φαντασιακές διαστάσεις. Ο ήρωας της “ταινίας”, ζώντας στον υποχρεωτικό εγκλεισµό, αντιστέκεται µέσα από τη φαντασία και τη λαχτάρα του. Κρατά ζωντανό ένα κοµµάτι που δεν πρέπει να πεθάνει» µας λέει ο θεατρικός σκηνοθέτης Δηµήτρης Καραντζάς («Ροµπ», «Βρικόλακες»), ο οποίος έφτιαξε το βίντεο «Φυτά εσωτερικού χώρου».

Μικρού μήκους φιλμ

Η εξαιρετική µικρού µήκους ταινία χωρίζεται στα κεφάλαια σπορά-πότισµα-φωτοσύνθεση-µεταφύτευση, µε τον ηθοποιό Αινεία Τσαµάτη να υποδύεται τον άνδρα-φυτό του τίτλου σε µια βουβή ερµηνεία. «Είχε τροµερό ενδιαφέρον να ασχοληθώ µε ένα µέσο που δεν γνωρίζω, αλλά με ελκύει χρόνια και στο οποίο υπήρξε πολύτιμη η συμβολή του φίλου Γιάννη Καραμπάτσου ως προς την κινηματογράφηση, το μοντάζ και πολλά άλλα. Και βέβαια σημαντικά στοιχεία σε αυτή την εξερεύνηση η φαντασία και ο διάλογος με τον συνεργάτη μου Αινεία Τσαμάτη, που ήταν και ο ερμηνευτής αυτής της “φαντασίωσης”» προσθέτει.

Οι RootlessRoot είναι πιο επαναστατικοί. Σημειώνουν ότι «έχουμε την τάση να αποφεύγουμε τον κίνδυνο». Αλλά η απομόνωση δεν είναι η λύση. Μάλλον το αντίθετο, μας αποδυναμώνει. Χρειαζόμαστε έξυπνη έκθεση στα παθογόνα, χρειάζεται να καταλάβουμε τι μας απειλεί, ακόμα και σε καιρούς επικίνδυνους, πρέπει να φτιάξουμε την ανοσία».

Το ντουέτο της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, Λίντας Καπετανέα, και του Jozef Frucek, με έργα (σόλο, εγκαταστάσεις, μεσαίας και μεγάλης κλίμακας παραστάσεις) σε πολλές χώρες του κόσμου και επιφανείς συνεργασίες, όπως αυτή με τον Ακράμ Καν στο χορευτικό του σόλο «Desh», σχολιάζει: «Η εμπειρία ήταν υπέροχη. Χρησιμοποιήσαμε μια κάμερα και άλλα ανθρώπινα ζώα. Χρησιμοποιήσαμε  επίσης λίγη έμπνευση με το υλικό οποιουδήποτε κενού χώρου και των κινούμενων σωμάτων, σε συνδυασμό με βρώμικα μόρια του αέρα και φυσικά εργαλεία. Ανταλλάξαμε ιούς και βακτήρια μέσα από την αφή και την ανάσα. Ημασταν ανεύθυνοι και ταυτόχρονα αρκετά υπεύθυνοι για να επικοινωνήσουμε και να αφήσουμε τους ανθρώπους να συναντηθούν στον πραγματικό χώρο και χρόνο».

Η ανθρώπινη κίνηση 

Στο δικό τους βίντεο οι Λίντα και Jozef παρουσιάζουν τις βασικές αρχές της πρακτικής Fighting Monkey, που εστιάζει στις θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης κίνησης και ανάπτυξης και την οποία διδάσκουν ανά τον κόσμο: «Θα θέλατε να κινείστε καλύτερα; Να μεγαλώνετε/γερνάτε καλύτερα; Να διαχειριστείτε καλύτερα το άγχος και την αβεβαιότητα της καθημερινής ζωής; Τι θα λέγατε να αρχίσετε να δουλεύετε πάνω σε αυτό όσο βρίσκεστε στο σπίτι; Αντί να προσπαθείτε να “φτιάξετε” το σώμα σας, προσπαθήστε να μάθετε με χαρά και με μακροπρόθεσμα οφέλη τη σημασία της προσαρμοστικότητας».

Για τον Βασίλη Κεκάτο, πρώτο Ελληνα δημιουργό που βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα των Καννών για τη μικρού μήκους ταινία του «Η απόσταση ανάμεσα στον ουρανό κι εμάς» (2019), η διαδικασία ήταν πολύ διαφορετική. Στο δικό του έργο με τίτλο «Οταν κοιμάσαι ο κόσμος αδειάζει», διάρκειας 13 λεπτών, η επιδημία που έχει πλήξει την ανθρωπότητα κάνει τους ανθρώπους απ’ άκρη σ’ άκρη της Γης να κοιμούνται. Κανείς δεν ξέρει πότε θα ξυπνήσουν. Ελάχιστοι είναι αυτοί που δεν μολύνθηκαν – ανάμεσά τους και ένα αγόρι που ερωτεύτηκε ένα κορίτσι πριν από το ξέσπασμα της επιδημίας. Με μια παλιά κάμερα, το αγόρι αποτυπώνει την ομορφιά που έχει απομείνει, ώστε να τη δει το κορίτσι όταν ξυπνήσει.

Ως προς το σκέλος της έμπνευσης, ο Βασίλης Κεκάτος είναι σαφής: «Οχι κάτι περισσότερο από αυτό που βιώνουμε οι περισσότεροι άνθρωποι. Η κοινωνική απομόνωση, η ερημιά και η έλλειψη αυτού του συγκεκριμένου σώματος που όταν είναι κοντά μας, μας κάνει να αισθανόμαστε πλήρεις». Οσο για την εμπειρία της κινηματογράφησης, το κεφάλαιο είναι μοναδικό: «Ο,τι έχω κάνει μέχρι στιγμής στη ζωή μου ήταν κατά βάση guerilla, οπότε η συνθήκη των ελάχιστων μέσων δεν μου ήταν παντελώς άγνωστη. Πρώτη φορά τώρα, όμως, δεν είχα ούτε συνεργείο ούτε εξοπλισμό. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας και κυρίως του πιο σταθερού μου συνεργάτη, Γιώργου Βαλσαμή, διευθυντή φωτογραφίας των ταινιών μου, αποφασίσαμε να γυρίσουμε την ταινία μας με ένα κινητό. Για να είναι η υφή της πιο κινηματογραφική, χρησιμοποιήσαμε μια εφαρμογή που λειτουργεί ως απομίμηση του φιλμ των 8 χιλιοστών και εφόσον δεν είχαμε στη διάθεσή μας ούτε ηθοποιούς, χρησιμοποιήσαμε ως πρωταγωνιστή το άδειο τοπίο της Κεφαλονιάς, όπου περνάμε την καραντίνα μας. Η ιστορία προέκυψε μέσα από το υλικό που τραβήξαμε, ως ένα συναισθηματικό νήμα που ήρθε για να ενώσει τις αποσπασματικές σκηνές». 

Στο πρότζεκτ «Enter», χώροι της «δράσης» είναι τα σπίτια, τα διαμερίσματα, οι κήποι, οι ταράτσες και τα μπαλκόνια. Οικογένειες, συγκάτοικοι, ακόμα και κατοικίδια επιστρατεύονται, μαζί με την οικοσκευή, ως χαρακτήρες και σκηνικά αντικείμενα. Το laptop του καλλιτέχνη είναι και το βασικό εργαλείο δουλειάς. Στο δικό του βίντεο, «st Dominique bd Arago», ο διεθνούς φήμης χορογράφος Αντώνης Φωνιαδάκης συνθέτει, για πρώτη φορά εξ αποστάσεως, μέσω Skype, ένα ντουέτο για τους χορευτές Alexander Hille και Pier-Loup Lacour. Πηγή έμπνευσης, το ολοκαίνουργιο τραγούδι του Αμερικανού συνθέτη Active Child, «Color Me», από το άλμπουμ του «In Another Life». Οπως μας λέει, η εμπειρία ήταν «άκρως προκλητική, διεγερτική και ευχάριστη, καθώς έπρεπε όχι μόνο να χορογραφήσω για πρώτη φορά από απόσταση, να βιντεοσκοπήσω τα πλάνα που επιθυμούσα να έχω για τη χορογραφία την οποία έκανα μέσω Skype και FaceTime, αλλά και να διεκδικήσω την άδεια από τον ίδιο τον Patrick James Grossi για το τραγούδι “Color Me” που τελικά μου έδωσε με μεγάλη χαρά».

Υλικό από τον Σαίξπηρ

Χορός, θέατρο, κινηματογράφος, λογοτεχνία και μουσική συναντιούνται εδώ. Απόδειξη και το βίντεο «Αμλετ: A desktop performance» του Ηλία Αδάμ. «Εφτιαξα μια desktop performance με υλικό τον Αμλετ του Σαίξπηρ, σε μετάφραση και διασκευή που έκανα το 2016 για την παράσταση «Γκάμλετ». Το μέσο μέσα από το οποίο λέω την ιστορία είναι η επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή μου. Tι ψάχνει στο Google ο Αμλετ, ποια tabs ανοίγει, πώς χρησιμοποιεί τις εφαρμογές του mac, τι μουσική ακούει την ώρα που σχεδιάζει την εκδίκηση που πρέπει να πάρει, την ώρα που χωρίζει με την Οφηλία;» περιγράφει ο θεατρικός σκηνοθέτης. Από την Αθήνα μέχρι το Βερολίνο, από τα Βαρδούσια Ορη έως τη Βηρυτό, από τα Καραντινάτα της Κεφαλονιάς έως το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες είναι πολλοί, ανάμεσά τους και οι Ιζαμπέλα Ροσελίνι και Πολ Ματζίντ, Στέφανος Τσιβόπουλος, Σίμος Κακάλας και Λένα Κιτσοπούλου. Ολοι δημιουργούν μια σειρά πρωτότυπων έργων που ξεφεύγουν από το σύνηθες ημερολόγιο καραντίνας και προβάλλονται δωρεάν για όλους στο ψηφιακό κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση.