ΕΣΠΕΚ: Παρέμβαση για την επικαιροποίηση του νόμου περί Ελληνικής Κινηματογραφίας

Η Ένωση Σκηνοθετών - Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφουν (ΕΣΠΕΚ) παρακολουθώντας τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών στο χώρο του πολιτισμού και του κινηματογράφου  παρεμβαίνει για άλλη μία φορά και προτείνει «μια διάφανη συζήτηση στα θέματα του Νόμου περί Ελληνικής κινηματογραφίας».

Όπως σημειώνεται στο μακροσκελές κείμενο που κοινοποίησε η Ένωση, «η ανάγκη αυτή προκύπτει από τις αλλαγές των καιρών και από δυσλειτουργίες και καθυστερήσεις που παρατηρούμε για ένα μεγάλο διάστημα στο χώρο μας. Επίσης, θεωρούμε πως η επικαιροποίηση του Νόμου οφείλει να λάβει υπ όψιν τις καταιγιστικές αλλαγές της ψηφιακής εποχής. Δεν θα θέλαμε να χάσουμε την ουσία, που είναι η δημιουργία κινηματογραφικού πολιτιστικού έργου και η διεθνής προώθηση της Ελληνικής κινηματογραφίας, προσκρούοντας σε γραφειοκρατικές ερμηνείες. Ουσία είναι η λήψη μέτρων υπέρ του εγχώριου κινηματογράφου, ξεκινώντας από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι τη διανομή του και την προώθησή του στο διεθνές στερέωμα.  Είναι πράγματι κρίμα να μην εξελισσόμαστε, όταν το δυναμικό των δημιουργών του χώρου είναι πλέον τόσο υψηλό, ανεξαρτήτως αισθητικών προσεγγίσεων.»

Το σχέδιο για την Ελληνική Κινηματογραφία 

Οι κινηματογραφικές και οι οπτικοακουστικές τέχνες θεωρούνται ουσιαστικοί παράγοντες της πολιτιστικής ταυτότητας και της ποικιλομορφίας της έκφρασης, διατηρώντας τη διπλή φύση της καλλιτεχνικής έκφρασης από τη μια, και της “βιομηχανικής” ή “βιοτεχνικής” πλευράς, από την άλλη, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 6 της Σύμβασης του 2005 της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Ο Νόμος περί κινηματογράφου οφείλει να συμπλέει με τους κατευθυντήριους στόχους και τις αρχές της σύμβασης για την “προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων». Να ρυθμίζει μέτρα στήριξης για δημιουργία και ανάπτυξη, παραγωγή, διανομή, διατήρηση της κινηματογραφικής πολιτιστικής κληρονομιάς και προώθησης του εγχώριου προϊόντος, με τη χρήση νέων τεχνολογιών, όπως επίσης και την προώθηση του στο διεθνές στερέωμα.

Στόχος είναι ο σχεδιασμός της κινηματογραφικής εγχώριας πολιτικής.

Προτείνουμε μια θεματολογία που θεωρούμε πως οφείλει να κατευθύνει τη φιλοσοφία ενός Νόμου για τον κινηματογράφο ως πολιτιστικό προϊόν, με αντίστοιχα παραδείγματα άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Επίσης επισημαίνουμε συγκεκριμένα προβλήματα του υπάρχοντος Νόμου που δεν λειτούργησαν, και προτείνουμε αλλαγές που να δίνουν δυνατότητα σε μια πιο ξεκάθαρη ερμηνεία. Συνεχίζουμε με προτάσεις προς συζήτηση, ως προς το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, την ενδυνάμωση της παραγωγής της Ελληνικής ταινίας με σταθερές πηγές χρηματοδότησης, της προώθησης της, καθώς και της κινηματογραφικής παιδείας.

Οταν δεν υπάρχει παιδεία, ή αυτό που λέμε κινηματογραφική κουλτούρα, δεν μπορούν να φτιαχτούν ούτε Νόμοι, ούτε να γίνουν προτάσεις επί της ουσίας, γιατί κουλτούρα σ ’αυτήν την περίπτωση σημαίνει ν’ αγαπάς το σινεμά και να γνωρίζεις πως θα το υποστηρίξεις, μέσα από μια πολιτιστική ανάπτυξη που πιθανότατα εμπεριέχει πολιτικό κόστος .

Οσον αφορά την εκπαίδευση στον τομέα του κινηματογράφου, προτείνουμε την ίδρυση πανεπιστημιακού τμήματος στον τομέα της κινηματογραφικής τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με ειδικές όμως κατατακτήριες εξετάσεις. Συζητάμε εναλλακτικά με ζέση την ίδρυση μιας Ακαδημίας Κινηματογράφου κατά τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, εάν αυτό δεν θα αποτελέσει δυσκολότερο ή εξαιρετικά μακροχρόνιο σχέδιο.

Συνεχίζουμε με τους βασικούς άξονες:

Ανάπτυξη της δημιουργίας, αύξηση της παραγωγής και προώθηση της διανομής ελληνικών οπτικοακουστικών προϊόντων.

Αναλογία στήριξης της εσωτερικής αγοράς σε σχέση με την Ευρωπαϊκή και τη διεθνή που να επιτρέπει στη συνέχεια τη συντήρηση ολόκληρης της βιομηχανίας-βιοτεχνίας του ελληνικού κινηματογράφου. Βελτίωση της οικονομικής λειτουργίας του Κέντρου Κινηματογράφου και εξορθολογισμός ως προς τη διαδικασία είσπραξης του ποσοστού 1,5% από τα τηλεοπτικά κανάλια.

Βελτίωση του επίπεδου ικανότητας των εταιρειών με εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Ενίσχυση της προβολής της κινηματογραφικής κελληνικής τέχνης.

Προστασία και προώθηση της ελληνικής κινηματογραφικής κληρονομιάς.

Προς το σκοπό αυτό, οφείλουν να εξεταστούν διάφορες γραμμές ενίσχυσης: επιχορηγήσεις για την απόσβεση ταινιών, για την παραγωγή και τη διανομή ταινιών, για τη συμμετοχή ελληνικών ταινιών σε εγχώρια και διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ, για την ενίσχυση εγχώριων και διεθνών φεστιβάλ της χώρας.  

Αυτές οι αρμοδιότητες εκτείνονται σε ολόκληρη την Ελληνική επικράτεια, ανεξάρτητα από το αν οι Νομαρχίες έχουν τις δικές τους δράσεις που περιλαμβάνουν συγκεκριμένες γραμμές βοήθειας.

Στην μελέτη που κάναμε στον ν. 3905/2010 για την Ελληνική κινηματογραφία, και στο νόμο 4487/2017 για την ενίσχυση παραγωγής των οπτικοακουστικών έργων, παρατηρήσαμε πως προέκυπτε συχνά πρόβλημα με τη διαχείριση των αρμοδιοτήτων που αφορούν το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, όπως για παράδειγμα με τις αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου και του Γενικού Διευθυντή.

Επίσης διαπιστώσαμε προβλήματα στο εξαιρετικά σοβαρό θέμα του 1,5%, το οποίο δεν εφαρμόστηκε ποτέ από τα Ιδιωτικά κανάλια, παρόλο που υπήρξε, αντιθέτως, ευνοϊκή μεταχείριση από το κράτος προς αυτά από το ΕΚΟΜΕ, σε αντίθεση με την πενιχρή ενίσχυση της ελληνικής ταινίας. Προτείνουμε εξωστρέφεια, η οποία επιτυγχάνεται μέσω των συνεργασιών του Ε.Κ.Κ. με το Ε.Κ.Ο.Μ.Ε. και άλλους εθνικούς, αυτοδιοικητικούς, και διεθνείς φορείς και διεθνή φεστιβάλ της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Η πρότασή μας να κατατίθεται το 1,50% σε ειδικό λογαριασμό με την επίβλεψη του ΕΚΚ δίνει επιπρόσθετα τη δυνατότητα ελέγχου στο ΕΚΚ της απόδοσης του 1,50% και το έννομο δικαίωμά να προσφύγει στη δικαιοσύνη σε περίπτωση που δεν αποδίδεται. Ταυτόχρονα δεν αφαιρεί το δικαίωμα επιλογής ταινιών από τα κανάλια με αυστηρό όμως κριτήριο την κινηματογραφική ταινία, οποιασδήποτε αισθητικής κατεύθυνσης.

Ηδη από το1992, ορισμένες χώρες είχαν εκφράσει τις ανησυχίες τους στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στην Ουρουγουάη, ότι η εφαρμογή των αρχών της GATT για πολιτιστικά αγαθά και υπηρεσίες "θα υπονόμευε την πολιτιστική τους ιδιαιτερότητα υπέρ της εμπορικής τους πλευράς”.

Πολιτιστική εξαίρεση (Γαλλικά: l'exception culturelle) είναι μια πολιτική έννοια που εισήγαγε η Γαλλία στις διαπραγματεύσεις της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) το 1993 για τη διαφορετική μεταχείριση του πολιτισμού από άλλα εμπορικά προϊόντα. Ο σκοπός της Πολιτιστικής εξαίρεσης είναι η διαφορετική μεταχείριση πολιτιστικών αγαθών και υπηρεσιών από άλλα εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. Με άλλα λόγια, θεωρεί τα πολιτιστικά αγαθά και τις υπηρεσίες ως εξαιρέσεις σε διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες, ιδίως με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ). Επισημάνει ότι τα κράτη είναι κυρίαρχα, όσον αφορά τον περιορισμό του ελεύθερου εμπορίου πολιτισμού προκειμένου να προστατεύσουν και να προωθήσουν τους καλλιτέχνες τους, καθώς και άλλα στοιχεία του πολιτισμού τους. Συγκεκριμένα, δύνανται να χρησιμοποιήσουν προστατευτικά μέτρα ποσοστώσεων, που περιορίζουν τη υπερβολική επικράτεια του ξένου καλλιτεχνικού έργου ή επιδοτήσεις που διανέμονται σύμφωνα με την πολιτιστική πολιτική της χώρας.

Η πανδημία μας έφερε μπροστά και σε ένα είδος αλλαγών, που ένας νόμος πρέπει να λάβει υπ' όψιν του. Πως αλλάζει ο θεατής μετά από αυτήν την εμπειρία, και τι επίδραση μπορεί να έχει αυτό στο πολιτιστικό προϊόν; Ο κινηματογράφος γεννήθηκε με τη βιομηχανική επανάσταση. Τώρα; Τι θα γίνει στην ψηφιακή εποχή;

Ετσι στο πλαίσιο της συζήτησης για την προώθηση της κινηματογραφικής τέχνης και για την ενίσχυση των ανθρώπων που την υποστηρίζουν, θέτουμε υπ' όψιν στους φορείς σειρά προτεινόμενων διατάξεων, οι οποίες μπορούν είτε να χρησιμοποιηθούν ως τμήμα ενός γενικότερου Νομοσχεδίου για τον Κινηματογράφο, είτε αυτοτελώς. Μερικές αποτελούν πάγια αιτήματα του χώρου, ενώ άλλες είναι νέες προτάσεις. Σε κάθε περίπτωση αποτελούν προτάσεις προς συζήτηση την οποία και επιδιώκουμε.