25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Πρακτικές συμβουλές για τη χρηματοδότηση ενός ντοκιμαντέρ

Στο πλαίσιο των Agora Talks της Αγοράς του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε στο MΟΜus Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης συζήτηση με θέμα Χρηματοδότηση Ντοκιμαντέρ Quo vadis?, όπου επαγγελματίες του ντοκιμαντέρ μοιράστηκαν πρακτικές συμβουλές και εμπειρίες. Οι ομιλητές της εκδήλωσης ήταν οι Helle Hansen, σύμβουλος ντοκιμαντέρ, film commissioner στο Filmfond Nord, Arkaitz Basterra, παραγωγός, σύμβουλος οικονομικών (Moby Dick Film Capital), Victor Ede, παραγωγός (Cinephage) και Γιώργος Αγγελόπουλος, σκηνοθέτης, διεύθυνση ανάπτυξης και παραγωγής Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, ενώ τη συζήτηση συντόνισε η Brigid O’Shea από τη DAE- Documentary Association Europe.

Τον λόγο πήρε αρχικά η κ. O’Shea. «Θα ήθελα να τονίσω πρώτα απ? όλα, ότι το προσωπικό της Αγοράς είναι το πιο σκληρά εργαζόμενο προσωπικό που έχω δει εδώ και καιρό και χαιρόμαστε πολύ που παίρνουμε μέρος στις δράσεις της. Η παραγωγή ντοκιμαντέρ είναι ηθικά ανταποδοτική, αλλά επίσης εξαιρετικά δαπανηρή και πολύπλευρη. Βρισκόμαστε σε εποχές… σχιζοφρένειας και διανύουμε την χρυσή εποχή του ντοκιμαντέρ -ή βγαίνουμε από αυτή- που έχει κερδίσει και το διαφημιστικό ενδιαφέρον. Τα φεστιβάλ και οι αγορές προβάλλουν τα ντοκιμαντέρ μας και τα μπάτζετ έχουν ανέβει. Από πού όμως προέρχεται αυτή η χρηματοδότηση; Μεγάλο κομμάτι της προεργασίας καταλαμβάνει η αναζήτηση οικονομικών πόρων από πολλές διαφορετικές πηγές με στόχο την ολοκλήρωση μιας ταινίας. Ενώ οι δημόσιες χρηματοδοτήσεις συρρικνώνονται και το χρηματοδοτικό σύμπαν βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή, το να ενημερώνεται κανείς για τις διαφορετικές δυνατότητες οικονομικής στήριξης είναι κρίσιμο για την ολοκλήρωση και την επιτυχία μιας ταινίας. Είναι πολύ ωραίο να έχουμε μεγάλα όνειρα, αλλά πρέπει να είμαστε και ρεαλιστές για την κατάσταση που επικρατεί στο κομμάτι της χρηματοδότησης».

Αμέσως μετά, η σκυτάλη πέρασε στον Arkaitz Basterra. «Είμαι εδώ σήμερα ως μέλος του Moby Dick Film Capital. Χρηματοδοτούμε ταινίες και ντοκιμαντέρ μέσω ιδιωτικών κεφαλαίων. Το πιο σημαντικό που πρέπει να ξέρουμε όταν χρηματοδοτούμε μια ταινία είναι με τι περιεχόμενο έχουμε να κάνουμε. Μονάχα έτσι γνωρίζουμε τη στρατηγική που θα εφαρμόσουμε. Κάποιο περιεχόμενο μπορεί να μην είναι ιδανικό για χρηματοδότηση μέσω ιδιωτικών κεφαλαίων και όλοι στην Ευρώπη πρέπει να καταλάβουμε τι είναι η ιδιωτική χρηματοδότηση και ποια είναι η συμμετοχή της στα ντοκιμαντέρ μας. Έμαθα για όλα αυτά με την ιδιότητα του σκηνοθέτη. Πριν τέσσερα χρόνια, με κάλεσε ένας ισπανός παραγωγός από το Λος Άντζελες προκειμένου να σκηνοθετήσω ένα ντοκιμαντέρ. Για μένα ήταν ένας καινούριος κόσμος. Είχα συνηθίσει στον κλασικό τρόπο της χρηματοδότησης στην Ευρώπη, δηλαδή από κινηματογραφικά κέντρα ή συμπαραγωγές. Όταν είδα ότι υπάρχει ενδιαφέρον από ιδιώτες ανέπτυξα περαιτέρω το ντοκιμαντέρ μας. Κάτι τέτοιο χαρίζει μεγάλη ελευθερία στο κομμάτι της δημιουργίας. Πρόκειται για μια ταινία που θα γυρίσουμε σε Κίνα, Αγγλία και Αμερική».

Στη συνέχεια, ο λόγος δόθηκε στον Victor Ede. «Είμαι παραγωγός στη Cinephage που εδρεύει στη Μασσαλία, αλλά και σκηνοθέτης. Είναι μια εταιρεία παραγωγής που δημιουργήθηκε το 2007 από εμένα και τον Jean-Robert Viallet. Σχεδιασμένη αρχικά ως στούντιο παραγωγής, παράγει από το 2014 κυρίως ντοκιμαντέρ με διεθνείς συμπαραγωγές. Αναλαμβάνουμε παραγωγές για τηλεόραση, κινηματογράφο ή πλατφόρμες. Μας αρέσει ν' ανακαλύπτουμε νέες ταινίες που αφορούν διαφορετικά είδη κοινού. Δεν ενδιαφερόμαστε για καθαρά γαλλικές ταινίες. Όπως είπα, αγαπάμε τις συμπαραγωγές. Δουλεύουμε και εμείς με ιδιωτικά κεφάλαια, όπως και με σπόνσορες. Ένα από τα πρώτα μου φιλμ είχε μικρή χρηματοδότηση μέσω της Unicef».

Ο Γιώργος Αγγελόπουλος αναφέρθηκε στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. «Δεν έχω δημιουργήσει ακόμη το δικό μου ντοκιμαντέρ, αλλά καταλαβαίνω τους δημιουργούς και το γεγονός πως χρειάζονται χρήματα για να φτιάξουν τις ταινίες τους. Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Καταφέραμε να το αναμορφώσουμε και αντιμετωπίζουμε πλέον τα ντοκιμαντέρ ισάξια με τις ταινίες. Τα υποστηρίζουμε σε όλα τα στάδια της παραγωγής τους. Ακόμα βέβαια λειτουργούμε με πολύ περιορισμένο προϋπολογισμό, που είναι μικρότερος από τέσσερα εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Και είναι κρίμα γιατί υπάρχουν τόσα πολλά ταλέντα εκεί έξω. Οι υποβολές ταινιών για χρηματοδότηση αυξάνονται συνεχώς και θα θέλαμε να τις υποστηρίξουμε. Στην Ελλάδα έχουμε το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, την ΕΡΤ και το ΕΚΟΜΕ για χρηματοδότηση ντοκιμαντέρ. Οι συμπαραγωγές είναι περιορισμένες και δεν υπάρχουν ιδιωτικά κεφάλαια στη χώρα μας. Δεν ξέρω αν είναι κάτι που θα αλλάξει τα επόμενα χρόνια».

Ο κ. Basterra σχολίασε σχετικά: «Θεωρώ ότι θα αλλάξουν τα πράγματα στην Ελλάδα και οι δημιουργοί θα στραφούν στα ιδιωτικά κεφάλαια, γιατί η δημόσια χρηματοδότηση θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Πρέπει να έχουμε τα εργαλεία για να προσελκύουμε τους κατάλληλους ανθρώπους. Προτού χρηματοδοτήσει κάποιος μια ταινία θέλει να δει το σενάριο. Όσο καλύτερα προετοιμασμένοι είμαστε, λοιπόν, τόσο το καλύτερο». «Θα ήθελα να έχω έναν πλούσιο θείο», σχολίασε χιουμοριστικά η κ.O’Shea και όλοι συμφώνησαν μαζί της.

Στη συνέχεια, μίλησε η Helle Hansen. «Πάντα ήμουν από την πλευρά των δημιουργών ακόμη και όταν εργαζόμουν για το Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Δανίας. Έκανα πολλά ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και τέσσερα ντοκιμαντέρ με το Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Δανίας. Σήμερα χρειάζεται πολλή δουλειά για να βρεθεί η σωστή χρηματοδότηση. Υπάρχουν περισσότεροι δημιουργοί και όλοι παλεύουν για τα ίδια χρήματα. Χαιρόμαστε που έχουμε ένα Ινστιτούτο με υψηλό προϋπολογισμό στη χώρα μας. Οι συμπαραγωγές είναι ένας καλός τρόπος για να χρηματοδοτήσετε την ταινία σας. Όλοι ζητούν να δουν την πρώτη βερσιόν της ταινίας πριν τη χρηματοδοτήσουν. Προκειμένου, όμως, να γίνει αυτό χρειάζονται χρήματα και υπάρχει η πιθανότητα ακόμη και με αυτή τη βερσιόν, το γνωστό rough cut, να σε απορρίψουν».

Σύμφωνα με τον Victor Ede, «το κύριο ενδιαφέρον των επενδυτών για να χρηματοδοτήσουν μια ταινία είναι να πάρουν τα χρήματά τους πίσω, οπότε οι δημιουργοί πρέπει να ρισκάρουν». Σε ερώτηση της Brigid O’Shea γιατί συνεχίζει να είναι σύμβουλος ντοκιμαντέρ, η Helle Hansen απάντησε: «Μου αρέσει να είμαι σύμβουλος γιατί αγαπώ τους δημιουργούς και τα ντοκιμαντέρ. Έμαθα πολλά δουλεύοντας στο Ινστιτούτο και με αυτή μου την εμπειρία μπορώ να τους βοηθήσω να βρουν χρηματοδότηση και να κάνουν τη σωστή παρουσίαση. Μπορεί το πρότζεκτ σας να αλλάξει πολλές φορές μέχρι να είναι έτοιμο και να χρειάζεστε τη χρηματική ασφάλεια για δημιουργήσετε το φιλμ που θέλετε. Είμαι εκεί για να σας βοηθήσω».

«Δεν ξέρω κατά πόσο μπορούμε να αλλάξουμε τον άσχημο κόσμο στον οποίο ζούμε, αλλά νομίζω πως το ιδανικό είναι να διατηρήσουμε τη δημόσια χρηματοδότηση μέσω των κέντρων και ινστιτούτων και παράλληλα να ψάχνουμε και για ιδιωτικά κεφάλαια» ανέφερε η κ. O’Shea. Αν είχες ένα τζίνι, τι θα ευχόσουν για τους δημιουργούς, ρώτησε η κ. O’Shea τον Γιώργο Αγγελόπουλο, κλείνοντας τη συζήτηση. «Περισσότερα χρήματα. Ειλικρινά υπάρχει τόσο πάθος και ταλέντο εκεί έξω, ωστόσο για να προχωρήσουμε χρειαζόμαστε χρήματα», ήταν η απάντησή του.