Η ταινία «Κλεοπάτρα» με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ γίνεται 60 ετών: Το ακριβό έπος που παραλίγο να καταστρέψει το κινηματογραφικό στούντιο

«Καθώς ετοιμαζόμουν να γράψω για την 60ή επέτειο της ταινίας «Κλεοπάτρα», ρώτησα μερικούς φίλους και συγγενείς αν την είχαν δει ποτέ. Κάποιοι την είχαν δει, αλλά οι περισσότεροι όχι: η ζωή, ειδικά για τους έμπειρους σινεφίλ, είναι σύντομη και οι τετράωρες χολιγουντιανές ταινίες με υποβαθμισμένη φήμη λογικά δεν είναι ψηλά στη λίστα με τις επιλογές όλων», αναφέρει ο αρθρογράφος του Guardian Guy Lodge. Και συνεχίζει: «Όμως, περισσότεροι από ένας μου είπαν ότι στην πραγματικότητα δεν ήταν σίγουροι: "Σίγουρα νιώθω ότι το έχω δει", είπε ένας κινηματογραφικός συγγραφέας, επικαλούμενος τις πληθώρα δημοσιευμένων ιστοριών σχετικά με τη  παραγωγή και τη λαϊκά εδραιωμένη οπτική εικονογραφία της πλούσιας Αιγύπτιας βασίλισσας με τα μάτια της Ελίζαμπεθ Τέιλορ (Elizabeth Taylor) και την ιδιότητα της ταινίας ως αφετηρία του πιο λαμπερού και ταραχώδους ρομάντζου στην ιστορία της showbiz. "Αλλά έχω όντως παρακολουθήσει όλο το έργο; Αν ναι, έχω ξεχάσει όλους τους συνδετικούς ιστούς μεταξύ των πιο διάσημων εικόνων της"», αναφέρει. 

Ο αρθρογράφος αναφέρεται στο περίεργο πολιτιστικό καθεστώς μιας ταινίας που είναι ταυτόχρονα ένα μεγαθήριο του Hollywood και ένα «σκονισμένο» αντικείμενο, μια ταινία για την οποία σχεδόν όλοι γνωρίζουν κάτι, αλλά ελάχιστοι που δεν ήταν ζωντανοί κατά τη θορυβώδη αρχική της κυκλοφορία την έχουν δει. «Θυμάμαι ρητά ότι την είδα ως έφηβος, επειδή αυτό απαιτούσε μια περίπλοκη οργάνωση της εποχής του VHS: όταν μεταδόθηκε από τη νοτιοαφρικανική τηλεόραση, παρακολούθησα την πρώτη μισή ώρα, ώστε να χωρέσει η υπόλοιπη σε μια τετράωρη βιντεοκασέτα, και στη συνέχεια την παρακολούθησα με σε δόσεις», συνεχίζει. 

«Για χρόνια μετά, υποστήριζα ότι η ταινία ήταν σημαντικά καλύτερη από τη φήμη της - αν και ίσως σε κάποιο επίπεδο απλώς δικαιολογούσα στον εαυτό μου τον χρόνο και την προσπάθεια που ξόδεψα για να παρακολουθήσω το συγκεκριμένο έργο. Και όπως ο συνάδελφός μου ένιωθε αβέβαιος για το αν την είχε δει ή όχι, έτσι κι εγώ είχα λίγες αναμνήσεις από τις ιδιαιτερότητες των πιο εξωφρενικών σκηνών της. Επανεξετάζοντάς το την περασμένη εβδομάδα, ήταν αρκετά σαφές το γιατί. Γραμμένο, συχνά αρκετά λογοτεχνικά, αλλά κυρίως ασυνεπώς, από ένα συνονθύλευμα συγγραφέων που περιελάμβανε τον Lawrence Durrell, με τον τελικό σκηνοθέτη Joseph L Mankiewicz να διεκδικεί τελικά τα κύρια εύσημα, η Κλεοπάτρα περιπλανιέται με έναν τρόπο που λίγες τόσο ακριβές ταινίες blockbusters - 31,1 εκατομμύρια δολάρια το 1963, πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια σε αντιστοιχία με τον πληθωρισμό - θα τολμούσαν σήμερα», συμπληρώνει ο Lodge. 

Είναι μια πιο φλύαρη ταινία απ' ό,τι φαντάζεστε ή θυμάστε: Ο Mankiewicz, ένας σκηνοθέτης του οποίου οι καλύτερες δουλειές ("All About Eve", "The Ghost and Mrs Muir", "A Letter to Three Wives") ευδοκιμούν σε μικρότερης κλίμακας λεκτικές εντάσεις και αψιμαχίες, έχει τεράστια πίστη στη δύναμη της συζήτησης και των επιχειρημάτων να ζωντανέψουν τη ρωμαϊκή ιστορία και να ζωντανέψουν τους δύο γάμους - την ψυχρή, υπολογισμένη συμφωνία της Κλεοπάτρας με τον Καίσαρα και την πιο παθιασμένη ένωσή της με τον Μάρκο Αντώνιο - που ουσιαστικά αποτελούν τα δύο τεράστια μισά της ταινίας. Καθώς οι παραγωγοί έριχναν χρήματα σε τόσο φανταχτερά, εντυπωσιακά κεντρικά κομμάτια όπως η άφιξη της Κλεοπάτρας στη Ρώμη - μια έξοχα χορογραφημένη και κοστουμαρισμένη τελετουργική παρέλαση που ντροπιάζει ορισμένες στέψεις στον πραγματικό κόσμο - δεν μπορείς να μην αισθανθείς ότι ο Mankiewicz θα προτιμούσε να είχε γυρίσει ένα έργο δωματίου. 

Σύμφωνα με τον αρθρογράφο, «η κύρια έκπληξη της ταινίας, για τους μη μυημένους, είναι το πόσο ιδιαίτερα αστεία είναι. "Τολμάς να ζητάς από τον πρόξενο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας", ξεσπάει ο Αντώνιος, όταν η βασίλισσα του δίνει εντολή να γονατίσει μπροστά της. "Το ζήτησα από τον Καίσαρα, το απαιτώ και από σένα", μουρμουρίζει ως απάντηση. Αργότερα, όταν εκείνος δηλώνει ότι αγαπά "σχεδόν όλα τα ελληνικά πράγματα", η απάντησή της είναι τόσο απολαυστική όσο και αναπόφευκτη: "Ως σχεδόν αποκλειστικά Ελληνίδα, κολακεύομαι"».

«Παρόλα αυτά, υπάρχει πάρα πολύ έντονη ατμόσφαιρα, και ο Mankiewicz θα μπορούσε να έχει αποβάλει λίγη από αυτήν, παραποιώντας μια ή δύο ημερομηνίες. Καθώς η ταινία σέρνεται μεθοδικά μέσα στην ιστορία, ξεκινώντας από τη νίκη του Ιουλίου Καίσαρα στη Φάρσαλο και την άφιξή του στην Αίγυπτο, φτάνοντας νωχελικά στο θάνατο της Κλεοπάτρας από το δάγκωμα του φιδιού και λαμβάνοντας υπόψη διάφορες στρατιωτικές μάχες και προσωπικές αντιπαραθέσεις στην πορεία, η κατανόηση των γεγονότων από την ταινία είναι εκπληκτικά σταθερή για ένα είδος που έχει την τάση να ξαναγράφει ριζικά τα γεγονότα. Αλλά η ευαισθησία της από αυτή την άποψη αποδίδει επίσης μια βαρετή ομαλότητα του ρυθμού, μια βαρετή αντίσταση στην κορύφωση. Ξεκουράστε τα μάτια σας για 20 λεπτά σε οποιοδήποτε σημείο της διαδικασίας και θα χάσετε αρκετά περιστατικά, αλλά δεν υπάρχουν πραγματικές αλλαγές ταχυτήτων και μπορείτε να συνεχίσετε αμέσως. Ο εικονοκλαστικός ταϊλανδός δημιουργός Apichatpong Weerasethakul ισχυρίζεται εδώ και καιρό ότι οι ταινίες του είναι φτιαγμένες για να χωράνε διαστήματα ύπνου- το ίδιο, κατά κάποιο τρόπο, ισχύει και για την Κλεοπάτρα, αν και ίσως λιγότερο σχεδιασμένα», σημειώνει. 

«Οι  απολαύσεις της ταινίας, λοιπόν, παράλληλα με την ωριμότητα των διαλόγων και της ερμηνείας - ο εύθραυστος, σεμνότυφος Καίσαρας του Rex Harrison απέσπασε μία από τις εννέα υποψηφιότητες για Όσκαρ που η ταινία έλαβε κάπως απρόθυμα, και δικαίως - είναι συνυφασμένες με τον χολιγουντιανό μύθο της. Αν και το ειδύλλιο ανάμεσα στην Κλεοπάτρα και τον Αντώνιο είναι τόσο νωχελικά δραματοποιημένο όσο και όλα τα υπόλοιπα, η απτή χημεία ανάμεσα στην Elizabeth Taylor και τον Richard Burton -τότε και οι δύο παντρεμένοι με άλλους - τραντάζει την ταινία- δεν μπορείς να τους βλέπεις μαζί και να μη σκέφτεσαι τη σχέση των σταρ και το συνακόλουθο σκάνδαλο, και αυτή η φλόγα αποτυπώνεται στην οθόνη. Η Taylor, τότε στα μισά του δρόμου ανάμεσα στα δύο Όσκαρ της και στο ζενίθ της διασημότητάς της, μπορεί να μην είναι η ιδανικότερη κινηματογραφική Κλεοπάτρα, αλλά δεν μπορείς να πάρεις τα μάτια σου από πάνω της: το στυλ της μπορεί να είναι ξεκάθαρα με έμφαση στη δεκαετία του '60, η άρθρωσή της εντελώς μοντέρνα, αλλά υπάρχει μια κάποια ιστορική ακεραιότητα στο να μετατρέπεις την ανέγγιχτη βασίλισσα ενός βασιλείου σε βασίλισσα ενός άλλου βασιλείου. Όταν ο Καίσαρας του Harrison διακόπτει το μπάνιο της, η Taylor μουρμουρίζει: "Ω, εσύ είσαι", με την καυστική περιφρόνηση μιας ντίβας, η οποία φαίνεται να απευθύνεται τόσο στην παραγωγή γύρω της όσο και σε οτιδήποτε στον κόσμο της ίδιας της ταινίας», συμπληρώνει ο Lodge. 

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του Guardian, αν το Hollywood απέτυχε έκτοτε να δημιουργήσει άλλη μια βιογραφία της Κλεοπάτρας με το ίδιο υψηλό προφίλ -ακόμη και αν κάθε λίγα χρόνια αναζωπυρώνονται νέες εκδοχές και συζητήσεις για το κατάλληλο κάστινγκ- αυτό ίσως οφείλεται στη σπανιότητα των αστέρων του μεγέθους της Taylor, σουπερνόβα που αισθάνονται ότι μπορούν να ανταποκριθούν στη δουλειά και ταυτόχρονα να αιωρούνται εντελώς πάνω από όλα. Η Angelina Jolie, η αντικαταστάτρια της Taylor αυτής της γενιάς, προτάθηκε πριν από μερικά χρόνια- ακόμη και αυτή η λαμπερή προοπτική δεν υλοποιήθηκε. Εξάλλου, όποιος αποπειράται να κάνει μια νέα Κλεοπάτρα πρέπει να υποστεί τους συνειρμούς του λευκού ελέφαντα που συνοδεύουν τον ίδιο τον τίτλο: η ταινία του 1963 έχει μείνει περισσότερο στη μνήμη μας ως η ταινία που παραλίγο να καταστρέψει την 20th Century Fox, περισσότερο από την αντιφατική/αντίστοιχη θέση της ως η ταινία με τα υψηλότερα έσοδα της χρονιάς της. Μέχρι σήμερα, η φήμη της Κλεοπάτρας κινείται μεταξύ των πόλων της επιτυχίας και της αποτυχίας, της λάμψης και της βαρεμάρας, της προβολής και της αφάνειας: όμως προς το παρόν, σε μια εποχή που τα στούντιο θα σπαταλούν μόνο τεράστια ποσά για ταινίες φαντασίας που μπορούν να γίνουν franchise, το έπος του Mankiewicz παραμένει ο τελευταίος,  βαρύγδουπος λόγος του Hollywood για το υπέροχο θέμα του.

Με πληροφορίες από Guardian

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Συναγερμός στο Νότιγχαμ: Τρεις νεκροί στο κέντρο της πόλης - Μία σύλληψη
• Στρεπτόκοκκος: Ποια συμπτώματα πρέπει να αναγνωρίσουν οι γονείς στα παιδιά - Γιατί αυξήθηκαν ραγδαία τα κρούσματα
• Συνεχίζεται η αστάθεια του καιρού: Πού αναμένονται βροχές και καταιγίδες τις επόμενες ώρες
• Σίλβιο Μπερλουσκόνι: 14 δηλώσεις που έμειναν στην Ιστορία – Από τον μαυρισμένο Ομπάμα, στον ακίνδυνο Μουσολίνι και στους σεισμόπληκτους που έκαναν διακοπές
• Ανησυχία για τους μεγάλους πληθυσμούς κορακιών στην Ελλάδα: Κίνδυνοι για την υγεία και προβλήματα σε καλλιέργειες - Τι εξηγεί ειδικός στο ethnos.gr
• Ρεύμα: Αυτά είναι τα 3 +1 τιμολόγια της νέας εποχής - Λογαριασμός σταθερός ή κυμαινόμενος με ή χωρίς ρήτρα αναπροσαρμογής